10 czerwca 90 lat skończył prof. Jacek Trznadel. Jakie jest znaczenie tej postaci dla polskiej nauki, literatury i historii?
Jan Parys: Bez wątpienia życie pana profesora Jacka Trznadla jest bardzo bogate. Bo to i pisarz, i poeta i tłumacz i publicysta. Wykładał zarówno w Polsce, jak i za granicą, wykładał na paryskiej Sorbonie. Wśród polonistów znany jest jako badacz twórczości Bolesława Leśmiana i Cypriana Kamila Norwida. A więc poetów o ogromnym znaczeniu dla polskiej literatury. W zasadzie całe życie prof. Trznadel pracował w Instytucie Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk. Trzeba powiedzieć, że nie był tylko polonistą. W przeciwieństwie do wielu profesorów zajmował się nie tylko literaturą, ale też wyrażał zainteresowanie sprawami publicznymi. Uważał, że obowiązkiem humanisty jest też zajmowanie się tym, co jest ważne dla polskiej świadomości narodowej. W czasach PRL owocowało to między innymi tym, że pisał dla paryskiej „Kultury”, co oczywiście w Polsce Ludowej było zakazane. W 1994 roku z ramienia NSZZ Solidarność był członkiem zespołu, który przygotowywał obywatelski projekt konstytucji. W swej działalności nie uciekał od tematów trudnych.
Na przykład?
Taką ważną pracą, którą opublikował w roku 1986 była „Hańba domowa”, w której dokonał rozliczenia polskiej elity literackiej ze stalinizmem. Książka ta wywołała wielką sensację, zrobiła dużo hałasu. Nie tylko w Polsce, została przetłumaczona na język angielski i francuski.
Bardzo ważną sprawą było też podjęcie tematu zbrodni katyńskiej, który profesor Trznadel podejmował zarówno w pracy naukowej, jak i działalności literackiej?
Bez wątpienia sprawa zbrodni katyńskiej, jako bardzo ważna dla polskiej świadomości, miała też szczególne znaczenie w pracy profesora Jacka Trznadla. Z jednej strony opublikował on pod swoją redakcją zbiór dokumentów, dotyczących tej zbrodni. Z drugiej – dążył do tego, by temat ten był też znany młodemu pokoleniu. Uważał, że wydarzenia historyczne wtedy przebijają się do świadomości masowej, gdy wchodzą w obieg literatury. Że same opracowania naukowe nie wystarczają. Dlatego sprawie Katynia Jacek Trznadel poświęcił swoje wiersze i opowiadania.
W ostatnich latach profesor Jacek Trznadel zajmował się też tematem tragedii smoleńskiej?
Jest autorem petycji sprzed dziesięciu lat, skierowanej do ówczesnego premiera Donalda Tuska. Petycja była prośbą do szefa rządu o powołanie międzynarodowej komisji badającej przyczynę katastrofy. Pod apelem podpisało się ponad 50 tysięcy osób. Wszystko to pokazuje, że Jacek Trznadel jest człowiekiem bardzo zaangażowanym w polskie sprawy publiczne, i nic dziwnego, że w okresie PRL nie mógł się doczekać profesury. Czekał na to aż 16 lat, profesorem został dopiero w roku 1992. Otrzymał też nagrodę im. Jerzego Łojka, nagrodę Instytutu Piłsudskiego w Nowym Jorku, z ważną dedykacją: „Za walkę z fałszem i zdradą narodową”. I chyba to stwierdzenie Instytutu Piłsudskiego z Nowego Jorku najlepiej oddaje i najbardziej podkreśla znaczenie dorobku profesora Jacka Trznadla i jego zaangażowania w sprawach publicznych.
Czytaj też:
Parys: Po 4 czerwca część Solidarności wybrała porozumienie z Kiszczakiem, a nie wolę Polaków
Dalsze rozpowszechnianie artykułu tylko za zgodą wydawcy tygodnika Do Rzeczy.
Regulamin i warunki licencjonowania materiałów prasowych.