Od 1944 r. archiwum znajdowało się pod opieką ks. Stefana Jabłonowskiego-Pietruszki, który w czasie II wojny światowej był kapelanem rezerwy Wojska Polskiego, a od 1942 r. - po przybyciu do Jerozolimy - duszpasterzem i opiekunem Polaków przebywających na Bliskim Wschodzie (Irak, Syria, Jordania, Palestyna), cywili i wojskowych, w tym żołnierzy 2. Korpusu Polskich Sił Zbrojnych gen. Władysława Andersa.
Zbiory prezentowane były w - należących wówczas do Polaków - III i IV stacji Drogi Krzyżowej. Po śmierci ks. Jabłonowskiego-Pietruszki oraz zwróceniu III i IV stacji Drogi Krzyżowej kościołowi ormiańskiemu kolekcja trafiła do Zgromadzenia Sióstr św. Elżbiety w Jerozolimie (Dom Pokoju na Górze Oliwnej). Opiekowały się nią trzy siostry zakonne: s. Rafale (Helena Włodarczak) s. Róża (Maria Jolanta Pacocha), s. Benignie (Urszula Okupniak) oraz ks. Tadeuszowi Nosal.
Specjalistów, którzy opracowali materiały i przygotowali je do transportu do Polski, wysłało do Izraela Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. W środę wiceszefowa resortu Magdalena Gawin wręczyła siostrom zakonnym i księdzu odznaki honorowe "Zasłużony dla Kultury Polskiej". W komunikacie MKiDN podkreślono, że ten wyjątkowy zbiór udało się ocalić właśnie dzięki zaangażowaniu duchownych.
Podczas uroczystości zaprezentowano dodatkowo dwie kamienne płyty. Pierwsza - Polskiej Junackiej Szkoły Powszechnej w Nazarecie z 1943 r., druga - Szkół Podchorążych Centrum Wyszkolenia w Jerozolimie z 1944 r. Płyty zostały przekazane do Muzeum Historii Polski.
dmc/Ministerstwo Kultury
Fot. Danuta Matloch/MKiDN