Akademicka „Solidarność”. To dlatego władze PRL tak się bały studentów

Akademicka „Solidarność”. To dlatego władze PRL tak się bały studentów

Dodano: 
Organizacja została zarejestrowana po wielkim strajku na polskich uczelniach.
Organizacja została zarejestrowana po wielkim strajku na polskich uczelniach. Źródło: IPN
40 lat temu władze PRL zarejestrowały Niezależne Zrzeszenie Studentów – największą autonomiczną organizację studencką w bloku wschodnim.

NZS powstało już 22 września 1980 roku na fali protestów sierpniowych. Władze komunistyczne zwlekały z rejestracją związku studenckiego dużo dłużej niż miało to miejsce w przypadku „Solidarności” (zarejestrowanej 10 XI 1980 roku). Komuniści ustąpili dopiero po miesięcznym strajku okupacyjnym prowadzonym na uczelniach w całym kraju, w którym wzięło udział ok. 10 tys. osób. Wśród postulatów znalazły się m.in. odejście od obowiązku nauczania j. rosyjskiego, zarzucenie wykładów propagandowych, a także wprowadzenie realnej autonomii uczelni (zwłaszcza w kontekście częstych „nalotów” milicji i SB).

– Niezależne Zrzeszenie Studentów to jeden z filarów przemian, które rozpoczęły się w sierpniu 1980 roku. Obok NSZZ „Solidarność”, obok reprezentacji polskiej wsi, jaką była rolnicza „Solidarność”, NZS był akademicką „Solidarnością”, ruchem młodego pokolenia na rzecz Polski wolnej, sprawiedliwej i demokratycznej – powiedział prezes IPN dr Jarosław Szarek podczas obchodów 40. rejestracji związku. I dodał: – Mimo że w NZS było tylko ok. 80 000 członków – ok. 20% wszystkich studiujących w tym czasie – to stał się on reprezentacją całego środowiska studenckiego.

Korzenie NZS sięgają aż do 1977 roku, gdy w Krakowie powołany został Studencki Komitet Solidarności. Doszło do tego bezpośrednio po zamordowaniu Stanisława Pyjasa.

NZS było z punktu widzenia władz komunistycznych organizacją niezwykle niebezpieczną, podnoszącą dużo bardziej radykalne postulaty niż „Solidarność”.

Pierwszym przewodniczącym NZS został Jarosław Guzy. „Nam chodziło o reformę studiowania, o reformę uczelni, o autonomię uczelni, o wyzbycie się całej, ideologicznej, politycznej presji, jakiej poddane były uczelnie, podobnie jak całe życie w kraju” – tłumaczył Guzy w rozmowie z Polskim Radiem.

Po ogłoszeniu stanu wojennego NZS zostało zdelegalizowane. Organizacja została ponownie zarejestrowana we wrześniu 1989 roku.

Źródło: IPN, Polskie Radio, Encyklopedia Solidarności