„300” - filmowy komiks i fakty historyczne

„300” nie jest filmem w pełni historycznym. Nie miał takiego zamiaru reżyser (Zack Snyder), ekranizując komiks Franka Millera, który w najważniejszych wątkach jedynie próbuje nawiązać do prawdziwych wydarzeń. Mimo to wielu ulega pokusie traktowania go jako źródło wiedzy historycznej.

Przemilczeń, przeinaczeń jest sporo w sportretowaniu samej Sparty. Wolnymi obywatelami mógł się tam nazywać tylko pewien procent społeczeństwa – resztę stanowili pozbawieni praw politycznych periojkowie i heloci – niewolnicy rolni. Ci ostatni byli traktowani pogardliwie, nieraz brutalnie. Aby utrzymać wśród nich posłuch, spartiaci urządzali tzw. helotobicie, czyli bogu ducha winnych chłopów co pewien czas okładali kijami czy batami. Innych znowuż upijali na ucztach, szydząc niemiłosiernie, poniżając i każąc uskuteczniać wulgarne tańce.

W filmie młody Leonidas uczestniczy w kryptei – uzbrojony tylko we włócznię, w dziczy musi sam zadbać o przetrwanie. Większość widzów nie zdaje sobie jednak sprawy, że krypteja służyła też innemu celowi – mordowaniu losowo napotkanych helotów, aby cały czas czuli respekt przed spartiatami i nie przyszły im do głowy żadne bunty. Badacze nie są jedynie pewni, czy taka wersja kryptei istniała już w czasach Leonidasa, czy narodziła się kilkadziesiąt lat później.

Reżyser pominął też wiele szczegółów dotyczących płci w Sparcie. Wszak to Leonidas powinien mieć dłuższe włosy od swojej żony! (Spartankę po ślubie czekały dość mocne postrzyżyny). Lena Headey jak na żonę Leonidasa jest zbyt wątła. Prawdziwa Gorgo od małego uprawiała biegi, rzut dyskiem i oszczepem – miała wszak urodzić zdrowe i silne potomstwo. Szata Gorgo powinna być krótsza (słynne powiedzenie o Spartankach jako „odsłaniających uda”). W filmie pokazano kilka szokujących dziś zwyczajów – reżyser pominął jednak zapasy nagich dziewcząt, które władze organizowały od czasu do czasu, chcąc zachęcić młodych obywateli żołnierzy do wzięcia sobie jak najszybciej żony.

Jakub Ostromęcki