39 lat temu podpisano Porozumienia Sierpniowe

39 lat temu podpisano Porozumienia Sierpniowe

Dodano: 
Strajk w Stoczni Gdańskiej, sierpień 1980 r.
Strajk w Stoczni Gdańskiej, sierpień 1980 r. Źródło: Wikimedia Commons / Leonard Szmaglik
21 postulatów Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego zostało spisanych na sklejce i ogłoszonych 17 sierpnia 1980 roku. Dwa tygodnie później, w Gdańsku podpisano jeden z czterech protokołów Porozumień Sierpniowych. Komunistyczny rząd pod presją strajkujących robotników zobowiązał się do realizacji żądań socjalnych i politycznych.

Pierwsze strajki latem 1980 roku nastąpiły po wprowadzonych przez rząd Edwarda Gierka podwyżkach cen mięsa i wędlin. Protesty zaczęły się jeszcze na początku lipca, m. in. w Mielcu, Poznaniu czy Tarnobrzegu. W połowie miesiąca strajki wszczęli także robotnicy w Lublinie. Poza żądaniami socjalnymi i ekonomicznymi pojawiły się też postulaty polityczne - w tym organizacji nowych wyborów do oficjalnych związków zawodowych. W lipcowych strajkach uczestniczyło około 80 tys. osób ze 177 zakładów pracy.

W połowie sierpnia wybuchły strajki w Stoczni Gdańskiej zorganizowane przez działaczy Wolnych Związków Zawodowych. 17 sierpnia 1980 roku utworzono Międzyzakładowy Komitet Strajkowy, w którego skład weszli: Lech Wałęsa, Andrzej Kołodziej, Bogdan Lis, Lech Bądkowski, Wojciech Gruszecki, Joanna Duda-Gwiazda, Andrzej Gwiazda, Stefan Izdebski, Jerzy Kmiecik, Zdzisław Kobyliński, Henryka Krzywonos, Stefan Lewandowski, Alina Pieńkowska, Józef Przybylski, Jerzy Sikorski, Lech Sobieszek, Tadeusz Stanny, Anna Walentynowicz i Florian Wiśniewski.

MKS sporządził na sklejce 21 postulatów, z których najważniejszym punktem było utworzenie niezależnych związków zawodowych. Strajkujący powoływali się tu na konwencję nr 87 Międzynarodowej Organizacji Pracy ratyfikowaną przez PRL. Ponadto wśród żądań protestujących znalazło się też m. in.: prawo do strajku i bezpieczeństwa strajkujących, przestrzeganie wolności słowa, mediów i środków przekazu (co teoretycznie gwarantowała Konstytucja PRL), zwolnienie więźniów politycznych i przyjęcie do pracy zwolnionych robotników, podniesienie wynagrodzeń i płac, zniesienie przywilejów członków PZPR oraz funkcjonariuszy MO i SB, poprawa warunków w służbie zdrowia i wprowadzenie wszystkich sobót wolnych od pracy.

31 sierpnia pod presją strajkujących doszło w Gdańsku do podpisania protokołu porozumienia zawartego przez Komisję Rządową (reprezentowali ją: wicepremier PRL Mieczysław Jagielski, Zbigniew Zieliński, Tadeusz Fiszbach i Jerzy Kołodziejski) oraz działaczy MKS. Na mocy tego paktu zatwierdzono utworzenie nowych, niezależnych samorządnych związków zawodowych. Zagwarantowano im poszanowanie niezależności i zobowiązano ich członków do reprezentacji interesów pracowników. Ponadto stwierdzono, że związki te powinny mieć "realną możliwość publicznego opiniowania kluczowych decyzji determinujących warunki życia ludzi pracy" - rząd zobowiązał się do zapewnienia tych warunków. MKS otrzymał też prawo do powołania ośrodka prac społeczno-zawodowych, którego zadaniem miała być "obiektywna analiza sytuacji pracowniczej, warunków bytowych ludzi pracy i sposobu reprezentowania interesów pracowniczych".

Nowe, niezależne związki zawodowe otrzymały też prawo do strajku. Strona rządowa zobowiązała się do wybudowania pomnika ofiar grudnia 1970 roku, transmisji niedzielnych mszy św. w Polskim Radiu i ograniczenia cenzury mediów i środków przekazu do "ochrony interesów państwa". W porozumieniu stwierdzono także, że opinia publiczna powinna mieć dostęp do aktów i dokumentów publicznych, takich jak rządowe ustawy i plany gospodarcze. Związki zawodowe miały natomiast uznać "kierowniczą rolę PZPR w państwie". W ramach porozumieć przyjęto też szereg zmian ekonomicznych i socjalnych (np. wzrosty płac, wolne soboty, podjęto też kroki w kierunku usprawnienia służby zdrowia).

Porozumienia podpisano także 30 sierpnia 1980 w Szczecinie, 3 września 1980 w Jastrzębiu-Zdroju i 11 września 1980 w Hucie Katowice.

Niezależne Samorządne Związki Zawodowe "Solidarność" zostały zarejestrowane przez Sąd Najwyższy 10 listopada 1980 roku. Oddziały związkowe powstały we wszystkich zakładach, przedsiębiorstwach i instytucjach. Nie dopuszczono jednak do powstania organizacji związkowych w Wojsku Polskim i Milicji Obywatelskiej.

Czytaj też:
Rocznica Porozumień Sierpniowych. Wałęsa: Robią się coraz bardziej niebezpieczni

Źródło: tysol.pl, dziennik.pl
Czytaj także