Co niektórzy nawet dzisiaj wyobrażają sobie detektywa jako postać płci męskiej, w średnim wieku, z postawionym kołnierzem prochowca oraz nasuniętym na oczy kapeluszem. Do tego oczywiście lupa i fajka. Do niedawna detektyw w Polsce kojarzony był także jako dojrzały mężczyzna, przeważnie były policjant. Stereotypy, jak to stereotypy – w konfrontacji z rzeczywistością szybko się rozmywają. Detektyw XXI wieku niczym się nie wyróżnia od przeciętnej osoby dowolnego innego zawodu, może okazać się nim młoda dziewczyna w parku, czy średniego wieku elegancki mężczyzna, którego wygląd raczej sugeruje pracę w ministerstwie, niż prowadzenie śledztwa na zlecenie.
W ciągu ostatnich lat zmianie uległ nie tylko wizerunek detektywa, ale także obszar jego działań, które często są wspierane odpowiednim sprzętem technicznym. Współczesny detektyw oprócz typowych spraw, takich jak poszukiwanie osób, obserwacja, czy zbieranie dowodów na zdradę małżonków, coraz częściej podejmuje się zagadnień związanych z szeroko pojętym wywiadem gospodarczym.
Wywiad gospodarczy narzuca niestety błędne wyobrażenie, iż mamy do czynienia z jakimś rodzajem szpiegostwa. Jest to kolejny mylący stereotyp, wynikający z silnie zakorzenionych pejoratywnych konotacji słowa „wywiad”. Tymczasem Benjamin Gilad1 pionier w dziedzinie wywiadu konkurencyjnego, autor wielu książek i artykułów na temat wywiadu gospodarczego definiuje go jako działanie mające na celu monitorowanie zewnętrznego otoczenia danej firmy dla uzyskania informacji potrzebnej w procesie podejmowania decyzji. Należy zaznaczyć, że jest to uczciwa i zgodna z prawem metoda sprawdzenia kontrahenta biznesowego, która nie powinna budzić jakichkolwiek kontrowersji. Jest wręcz zdrowym przejawem działalności każdej normalnie działającej firmy.
Działania podejmowane przez detektywów firmy Pinkerton w ramach wywiadu gospodarczego są ukierunkowane na uzyskanie informacji na temat kluczowych kontrahentów. Analizowane są dane, takie jak kondycja finansowa danego podmiotu, jego sytuacja prawna i handlowa, reputacja biznesowa, powiązania kapitałowo – osobowe, czy prowadzenie monitoringu udziału w przetargach. Dodatkowo detektywi sprawdzają całą historię biznesową kooperanta, to czy nie jest zadłużony lub czy nie ma jakiegoś konfliktu z prawem. W ramach podejmowanych czynności przeprowadzają również wywiad środowiskowy, który polega na zbieraniu opinii o danej firmie wśród jej pracowników oraz byłych lub obecnych partnerów biznesowych.
Wymienione działania są jednymi z najczęściej podejmowanych, ale nie zawierają wszystkich możliwości, które są wykorzystywane w zakresie szerokiej dziedziny wywiadu gospodarczego, a zlecenia są dla klientów zwykle szyte na miarę. Niemniej jednak każde z tych działań ma wspólny cel, a mianowicie ochronę firmy przed nieuczciwymi kontrahentami, zwiększenie jej konkurencyjności oraz, co za tym idzie, umożliwienie rozwoju biznesu prowadzonego w sposób odpowiedzialny i bezpieczny.
Dobrym przykładem użyteczności pozyskanych informacji wywiadowczych jest sytuacja, w której znalazła się amerykańska firma Texas Instruments Inc. Kierownictwo tej firmy zaczęło podejrzewać, że ich rywal może przejąć Telogy Networks - głównego partnera biznesowego dostarczającego oprogramowanie dla urządzeń telefonii internetowych, które były produkowane przez Texas Instruments. Zebrane informacje przekonały zarząd, że kluczowe jest szybkie przejecie firmy Telogy Networks dzięki czemu firma ta zabezpieczyła swój biznes wart około 100 mln dolarów.
Reasumując, możemy założyć, że wielu przypadkach w swojej pracy współczesny detektyw zapobiega podejmowaniu decyzji o nawiązaniu współpracy z nieuczciwym kontrahentem i, co więcej, dzięki dostarczeniu informacji z wywiadu konkurencyjnego pozwala przedsiębiorstwom utrzymywać się na wysokim poziomie. Ale co w przypadku, gdy w firmie już istnieje problem? Czy w tym przypadku działania detektywa również mogą pomóc? Wówczas podejmuje się zaawansowane śledztwa gospodarcze, które mają na celu wyjaśnianie i wykrycie przypadków nadużyć i nieprawidłowości.
Najczęstszym przypadkiem nadużyć w przedsiębiorstwach jest kradzież poufnych informacji. Według badań przeprowadzonych przez firmę KPMG ich odsetek to 18,8 %. W porównaniu do roku 2013 liczba ta wzrosła dwukrotnie. Natomiast 18,7 % przypadków dotyczyło zjawiska korupcji. Najczęstszym rodzajem oszustwa, wśród przebadanych w skali globalnej przez KPMG2 było przywłaszczenie i sprzeniewierzenie aktywów (47%), na które składały się głównie malwersacje finansowe oraz nadużycia w obszarze zakupów. W Polsce ten typ nadużycia stanowił aż 93,8% wszystkich przeanalizowanych przypadków3.
Wstępnym działaniem podejmowanym przez detektywa względem nieprawidłowości w firmach jest rzetelna analiza aktualnego stanu sprawy i podjęcie odpowiednich czynności. W owej materii detektyw ma za zadanie odnaleźć przypadki nadużyć w firmach i doprowadzić do minimalizacji ich skutków. W takich sytuacjach metodą pracy detektywa jest zwykle audyt bezpieczeństwa, informatyka śledcza, różne działania operacyjne, czy wyspecjalizowany audyt wewnętrzny. W swojej pracy detektywi napotykają często na wielowątkowe sprawy, które wymagają od nich interdyscyplinarnej wiedzy.
Projekty i zlecenia firmy Pinkerton wymagają umiejętności analitycznych, ale także gruntownej znajomości prawa i wiedzy ekonomicznej oraz tej z dziedziny zarządzania. W większości przypadków detektyw przyjmuje rolę koordynatora wykonywanych zadań. Jego działania są wspierane przez szereg innych ekspertów adekwatnych do danej sytuacji i projektu. Są to między innymi prawnicy, osoby wyspecjalizowane w zakresie finansów, analitycy, czy eksperci z doświadczeniem technicznym i informatycznym, którzy wspierają podejmowane działania posługując się specjalistycznym sprzętem i wiedzą.
1 http://www.academyci.com/benjamin-gilad; (19.04.2017)
2 KPMG jest międzynarodową siecią firm audytorsko-doradczych, działającą obecnie w 155 krajach na całym świecie. W Polsce od 1990 r. świadczy usługi z zakresu audytu, doradztwa podatkowego, księgowego, rachunkowego oraz doradztwa gospodarczego.
3 Wyniki badań w raporcie „Profil korporacyjnego oszusta” przygotowanym przez KPMG Advisory Sp. z o. o. sp.k.” i opublikowanym w 2016 r. na stronie internetowej: https://assets.kpmg.com/content/dam/kpmg/pdf/2016/06/pl-Raport-KPMG-Profil-korporacyjnego-oszusta.pdf
Monika Habros
Analyst / Project Manager
Projekty i zlecenia firmy Pinkerton wymagają umiejętności analitycznych, ale także gruntownej znajomości prawa i wiedzy ekonomicznej oraz tej z dziedziny zarządzania. W większości przypadków detektyw przyjmuje rolę koordynatora wykonywanych zadań. Jego działania są wspierane przez szereg innych ekspertów adekwatnych do danej sytuacji i projektu. Są to między innymi prawnicy, osoby wyspecjalizowane w zakresie finansów, analitycy, czy eksperci z doświadczeniem technicznym i informatycznym, którzy wspierają podejmowane działania posługując się specjalistycznym sprzętem i wiedzą.
