Wczoraj w Jasionce koło Rzeszowa odbywało się pierwsze forum regionów Trójmorza z udziałem przedstawicieli Polski, Słowacji, Węgier, Rumunii, Bułgarii i Chorwacji. Gospodarzem wydarzenia było Województwo Podkarpackie, a jego uczestników przywitał marszałek Województwa Podkarpackiego Władysław Ortyl. Przy okazji podpisano porozumienie o utworzeniu Obserwatorium Regionów Trójmorza, które będzie gromadziło dane statystyczne z całego obszaru.
Przedstawiciele krajów Trójmorza spotkali się w celu urzeczywistnienia na poziomie regionalnym i transgranicznym idei współpracy w ramach Unii Europejskiej dwunastu państw Europy Środkowej. Te państwa to Estonia, Łotwa, Litwa, Polska, Czechy, Słowacja, Austria, Węgry, Słowenia, Chorwacja, Rumunia i Bułgaria.
Wystąpienie Prezydenta Dudy
Inicjatywę Trójmorza zapoczątkowali w 2015 r. prezydent Polski Andrzej Duda oraz prezydent Chorwacji Kolinda Grabar-Kitarović. Jednym z głównych celów Trójmorza jest rozbudowa infrastruktury transportowej i energetycznej w osi północ-południe. Podczas wczorajszego forum w Rzeszowie, prezes PGNiG Piotr Woźniak opisał Trójmorze w sferze gazowej jako poważną konkurencję dla sojuszu firm rosyjskich i niemieckich w kontekście rozbudowy gazociągu Nord Stream.
Prezydent RP Andrzej Duda, który przemówił do uczestników konferencji państw Trójmorza, podkreślił gospodarczy wymiar współpracy krajów Europy Środkowej należących do Unii Europejskiej. Mówił o trzech wzajemnie uzupełniających się aspektach współpracy regionalnej, leżacych u podstawy projektu Trójmorza. Prezydent wymienił lepszą integrację infrastrukturalną w ramach spójnej, zjednoczonej Unii Europejskiej, koncentrowanie wysiłków państw między Bałtykiem, Adriatykiem a Morzem Czarnym na konkretnych projektach infrastrukturalnych, energetycznych i biznesowych, oraz rozwój współpracy na poziomie nie tylko rządów państw, ale także samorządów.
Prezydent podkreślił też inne wymiary – polityczne i społeczne – współpracy w ramach Inicjatywy Trójmorza, szczególne ważne w okresie, kiedy Unia Europejska zdaje się oddalać od swoich fundamentów. Z kolei podstawowe zasady obowiązujące według Andrzeja Dudy w ramach Trójmorza to dobrowolność, przydatność i solidarność. Na koniec zacytował Roberta Schumana, który mówił, że „Europa nie powstanie od razu ani w całości. Będzie powstawała przez konkretne realizacje”.
Via Carpatia
Marszałek Sejmu Marek Kuchciński tłumaczył ze swojej strony, że atutem Inicjatywy Trójmorza jest to, iż obejmuje kraje o porównywalnej sile, które dobrze się znają oraz dla których z powodu wspólnego – poza Austrią – doświadczenia komunizmu, niepodległość, wolność i chrześcijaństwo są ważnymi wartościami. Wspomniał także o projekcie zgromadzenia parlamentarnego Trójmorza, który docelowo mógłby obejmować także kraje regionu, niebędące członkami Unii Europejskiej – począwszy od Ukrainy i Mołdawii.
W czasie paneli dyskusyjnych omówiono także stan realizacji projektu Via Carpatia, czyli połączenia drogowego w standardzie autostrady lub drogi ekspresowej na całej długości flanki wschodniej Unii od Litwy do Grecji. Omówiono jeszcze kwestię źródeł finansowania, zarówno unijnych jak i pozaunijnych, dla projektu Via Carpatia i innych wspólnych projektów o znaczeniu transgranicznym. Mowa była także o projektach połączenia infrastruktury transportu kolejowego i rzecznego krajów Trójmorza w osi północ-południe. Poruszono również kwestię, powstania mediów Via Carpatia, czyli platformy informacyjnej, z której media poszczególnych krajów mogłyby czerpać bezpośrednie informacje o innych państwach Trójmorza, pomijając agencje prasowe i media z zachodu Europy.
Trójmorze jako uzupełnienie Unii Europejskiej?
Przez cały czas podkreślono, że współpraca regionalna 12 krajów Trójmorza nie jest konkurencją dla Unii Europejskiej lecz jej uzupełnieniem, ale dużo mówiono także o tym, jak ważne jest wsparcie uzyskane dla tego projektu ze strony Stanów Zjednoczonych, zwłaszcza jeśli chodzi o dywersyfikację dostaw gazu.
Inicjatywa Trójmorza to 120 milionów mieszkańców, czyli 22% ludności Unii Europejskiej, ale tylko 10% PKB tejże Unii. Wspólne projekty infrastrukturalne i rozwój wymiany handlowej mają przyczynić się do szybszego rozwoju całego regionu. Stąd też potrzeba włączenia do tej inicjatywy samorządów z terenów, przez które przebiegają wspólne projekty infrastrukturalne.
I kto wie? Gdyby Unia Europejska miała się rozpaść – choć co prawda uczestnicy Forum w ogóle nie rozważali takiej ewentualności, wtedy jako już istniejąca platforma współpracy międzyrządowej i międzyregionalnej Inicjatywa Trójmorza mogłaby się okazać jeszcze bardziej cenna dla jej uczestników. A jeśli Unia Europejska jednak przetrwa, Inicjatywa Trójmorza będzie miała po Brexicie potencjał, aby zrównoważyć nadmierne wpływy Niemiec i Francji w Brukseli.
Olivier Bault
Czytaj też:
Rosjanie o Międzymorzu: Nierealne marzenie WarszawyCzytaj też:
Onet: Rząd USA po raz kolejny poprze inicjatywę Trójmorza. To odpowiedź na Nord Stream 2