Rodziny Polaków zamordowanych za pomoc Żydom apelują o pamięć
Do Broku nad Bugiem na zaproszenie Instytutu Pileckiego przyjechało stu przedstawicieli wszystkich rodzin osób upamiętnionych. Celem spotkania było podsumowanie pierwszego roku realizacji projektu oraz integracja środowiska. Naukowcy z Instytutu zbierali także relacje o tragicznych wydarzeniach z czasu wojny oraz dalszych losach tych, którym udało się przeżyć. Podczas rozmów sformułowano apel o dalsze upamiętnienia.
"My, boleśnie poszkodowane rodziny, nikomu nie życzymy podobnej traumy"
Poniżej publikujemy całość apelu:
List otwarty rodzin "Zawołanych po imieniu"
Przy okazji I zjazdu rodzin "Zawołanych po imieniu", projektu upamiętniającego Polaków zamordowanych przez Niemców za pomoc Żydom w czasie II wojny światowej, chcemy po raz pierwszy zabrać głos, którego dotychczas nie mieliśmy. W toczącej się dyskusji nad sensem upamiętniania Polaków ratujących Żydów, pomijano dotąd nasze stanowisko – dzieci i wnuków tych, którzy zginęli za ratowanie.
Decyzja naszych rodziców i dziadków była dobrowolna i często spontaniczna. Wynikała z solidarności z prześladowanymi w czasach nienawiści. Zmieniła historię naszych rodzin na pokolenia. Heroiczna postawa naszych przodków została zbrodniczo ukarana, czyniąc nas sierotami – ludźmi brutalnie i gwałtownie pozbawionymi rodziców, dziadków czy rodzeństwa.
My boleśnie poszkodowane rodziny nikomu nie życzymy podobnej traumy. Niemniej postawę naszych przodków uważamy za godną wielkiego szacunku i wyrażamy poparcie dla inicjatywy upamiętniania Polaków, którzy zginęli za ratowanie Żydów, w skali całego kraju. Wierzymy głęboko, że śmierć naszych rodziców i dziadków nie była daremna, choć w wielu przypadkach nie udało im się nikogo uratować. Dali oni wyraz mężnej postawy chrześcijańskiej. Ich losy są przestrogą przed nienawiścią. Ich przesłanie jest niezwykle ważne dla wspólnot lokalnych, dla Polski, dla Europy i dla świata.
Dlatego nie wolno odbierać ich czynom heroizmu ani ogłaszać moratoriów na ich upamiętnianie. Dla nas są bohaterami, o których pamięć musi trwać. Jesteśmy wdzięczni za życzliwość, współczucie i wsparcie okazywane przez lokalne wspólnoty podczas uroczystości upamiętnień. Dzisiaj nie jesteśmy z naszym doświadczeniem sami, pozostawieni swojemu losowi. Doceniamy ideę spotkań rodzin osób zamordowanych, by mogły nieść sobie wzajemnie pomoc i wsparcie.
Z pewnością takich rodzin jak nasze jest więcej. Nie odkładajmy "wołania po imieniu" na inny czas. Wielu z naszych najbliższych nie doczekało tej chwili, a dla najstarszych z nas jest to być może ostatni moment. Wreszcie nasi rodzice i dziadkowie zasłużyli na to. Bo upamiętnia się bohaterów, a nie zdrajców.
Projekt "Zawołani po imieniu" – Wielka walka o pamięć
I zjazd rodzin "Zawołanych po imieniu" był uroczystym podsumowaniem projektu "Zawołani po imieniu" 2019, w ramach którego Instytut Pileckiego upamiętnia obywateli polskich zamordowanych za niesienie pomocy Żydom w czasie okupacji niemieckiej. W ramach projektu Zawołani po imieniu w 2019 roku zostało zawołanych po imieniu 17 zamordowanych Polaków, którzy ofiarowali pomoc co najmniej 63 osobom narodowości żydowskiej. W dziewięciu miejscowościach (na terenie powiatów: węgrowskiego, ostrowskiego, łomżyńskiego i białostockiego) stanęły kamienie z tablicą pamiątkową.