Jak zostaje się księdzem, a jak zakonnikiem?

„Każde powołanie kapłańskie w swej najgłębszej warstwie jest wielką tajemnicą, jest darem, który nieskończenie przerasta człowieka – pisał św. Jan Paweł II w 50 roku swojego kapłaństwa (Dar i Tajemnica, 1996) - Powołanie jest tajemnicą Bożego wybrania”.

Co znaczy być kapłanem?

Według św. Pawła kapłan jest przede wszystkim szafarzem Bożych tajemnic: „Niech więc uważają nas ludzie za sługi Chrystusa i za szafarzy tajemnic Bożych! A od szafarzy już tutaj się żąda, aby każdy z nich był wierny" (1 Kor 4,1-2). Z kolei Katechizm Kościoła Katolickiego przypomina, że kapłaństwo ma charakter służebny (KKK 1551) i całkowicie jest skierowane ku Chrystusowi i ludziom. Kapłan jako autentyczny przewodnik wspólnoty i prawdziwy szafarz Bożych tajemnic, wezwany jest, by być człowiekiem Słowa Bożego, ofiarnym i niestrudzonym głosicielem Ewangelii. Każdy, kto czuje się powołany, by podjąć się tego trudu, powinien zadać sobie pytanie: zostać księdzem czy zakonnikiem?

Sutanna czy habit? Jakie są różnice?

Sutanna dla księdza, habit dla zakonnika – to najbardziej widoczna oznaka przynależności do określonego stanu duchownego. Strój to nie wszystko, różnic jest znacznie więcej. Przyszły ksiądz formację i wykształcenie zdobywa w seminarium diecezjalnym. Nauka trwa sześć lat i kończy się święceniami (diakonatu i prezbiteratu). Ponadto ksiądz zobowiązuje się do życia w celibacie. Przyszły zakonnik formację odbywa w placówkach podległych konkretnemu zgromadzeniu. W zależności od zakonu czas formacji, jej kolejnych etapów (postulat, nowicjat czy juniorat) może być różny, od kilku do nawet kilkunastu lat.

Obok święceń zakonnicy składają śluby wieczyste: czystości, ubóstwa i posłuszeństwa. Nowo wyświęceni księża najczęściej zostają oddelegowani do pracy w parafii. Od tej pory ich zadań należy przede wszystkim praca duszpasterska, odprawianie mszy świętych i nabożeństw, udzielanie sakramentów, prowadzenie katechezy w szkołach. Tymczasem zakonnicy mieszkają i działają w swoich wspólnotach – klasztorach, domach zakonnych, łącząc kontemplację i ducha modlitwy z różnymi formami pracy apostolskiej. O charakterze ich posługi decyduje charyzmat zgromadzenia. Inaczej wygląda również sprawa zwierzchnictwa. Kapłani pracujący na terenie danej diecezji, podlegają jej ordynariuszowi, czyli biskupowi i na ogół pracują na terenie diecezji, do której należą. O losie zakonnika decyduje przełożony danej wspólnoty. W zależności od zgromadzenia może to być jedno miejsce na całe życie (jak np. u Benedyktynów z Tyńca) lub różne placówki w Polsce i na świecie (jeśli zgromadzenie takie posiada).

Jak zostać księdzem? Formalności

Żeby ubiegać się przyjęcie do seminarium duchownego trzeba zdać maturę. Kolejny krok to indywidualna rozmowa z wychowawcą seminaryjnym. Kandydata do seminarium czeka też kilkuetapowy egzamin: test pisemny dotyczący wiedzy katechizmowej z zakresu szkoły średniej, test sprawności psychologicznej oraz rozmowa kwalifikacyjna w oparciu o podane tezy. Dopiero wtedy wydana zostaje decyzja przyjęcia na etap propedeutyczny, podczas którego sprawdzana jest autentyczność powołania kandydata. Już na etapie wstępnej rozmowy niezbędne będą dokumenty:

• Własnoręcznie napisane podanie
• Własnoręcznie napisany życiorys
• Świadectwo dojrzałości (oryginał)
• Świadectwo ukończenia szkoły ponadpodstawowej
• Aktualna metryka chrztu świętego i świadectwo bierzmowania
• Opinia księdza proboszcza
• Opinia nauczyciela religii/katechety
• Zaświadczenie o niekaralności z Krajowego Rejestru Karnego
• Świadectwo zdrowia o możliwości podjęcia studiów wyższych (od lekarza rodzinnego)

Jak zostać zakonnikiem? Warunki

Przede wszystkim należy wybrać zgromadzenie. A wybór jest duży. Obecnie mamy w Polsce 59 zgromadzeń męskich. Do najliczniejszych należą franciszkanie (1230), salezjanie (1040) i franciszkanie konwentualni (934). Licznymi nowymi powołaniami cieszą się pallotyni, jezuici, dominikanie, paulini, karmelici bosi, kapucyni, redemptoryści czy oblaci Maryi Niepokalanej. Każde zgromadzenie posiada własną regułę, specyfikę (charyzmat), inaczej realizuje swoją misję apostolską czy kontemplacyjną. Warto z tymi informacjami zapoznać się wcześniej. Jeśli chodzi o przyjęcia kandydatów, to każda wspólnota ma odrębne wymagania i procedury, ale są również warunki wspólne. Na ogół pierwszym krokiem jest kontakt z osobą odpowiedzialną w danym zgromadzeniu za powołania (referent powołaniowy, mistrz nowicjatu). Konieczne będą dokumenty:

• Własnoręcznie napisane podanie
• Życiorys (napisany własnoręcznie)
• Świadectwo chrztu i bierzmowania
• Świadectwo ukończenia szkoły i katechizacji
• Świadectwo zdrowia
• Zaświadczenie o niekaralności z Krajowego Rejestru Karnego
• Opinia księdza proboszcza

W wielu zgromadzeniach wstąpienie do zakonu poprzedzają rekolekcje powołaniowe.

Służba w zakonie to nie tylko praca kapłańska. W wielu zgromadzeniach obok ojców zakonnych są również bracia, którzy pełnią wiele istotnych zadań, troszcząc się o zaplecze funkcjonowania zakonu. Bracia zakonni przechodzą tę samą formację: postulat, nowicjat, składają śluby: czystości, ubóstwa i posłuszeństwa, nie przystępują jednak do święceń kapłańskich.

Kapłaństwo. Sakrament na zawsze

Sakrament kapłaństwa należy, obok sakramentu małżeństwa, do grupy sakramentów w służbie komunii i jest nastawiony na zbawienie innych ludzi. Jest udzielany raz na zawsze, nie może być powtarzany ani udzielany tylko na pewien czas. Katechizm Kościoła Katolickiego wyjaśnia, że istnieje możliwość zwolnienia osoby wyświęconej z obowiązków i funkcji związanych ze święceniami (KKK 1583), jednak osoba wyświęcona nigdy nie stanie się już człowiekiem świeckim. Charakter wyciśnięty przez święcenia jest nieusuwalny. Powołanie i posłanie otrzymane w dniu święceń naznaczyły go na zawsze. Trzeba o tym pamiętać, wkraczając na drogę kapłaństwa diecezjalnego czy zakonnego.

Małgorzata Wróblewska-Borek