NBP na straży stabilności makroekonomicznej Polski
Starożytni Rzymianie mawiali si vis pacem, para bellum – czyli, jeśli chcesz pokoju, szykuj się do wojny. To łacińskie przysłowie opisuje jednak nie tylko podstawową doktrynę sztuki wojennej, ale także zasadę, która przyświeca działaniom antykryzysowym Narodowego Banku Polskiego. Nigdy bowiem nie wiemy dokładnie, kiedy i w jakiej postaci zmaterializuje się kolejny kryzys – dlatego nieustannie szykujemy się do kolejnej ekonomicznej batalii, dbając o solidne fundamenty polskiej gospodarki i silną pozycję finansową banku centralnego. Dzięki takiej postawie Polska weszła do elitarnej ligi gospodarek, które nie tylko relatywnie dobrze przetrwały globalny kryzys finansowy z lat 2007–2012 i pandemię COVID-19, lecz także kreatywnie wykorzystały oba te wyzwania do zwiększenia swojego potencjału.
Aż 43,3 mld złotych – tyle NBP wpłacił do budżetu państwa w latach 2016–2022
Jednym z obszarów działalności NBP, w którym ten awans się zmaterializował, jest zarządzanie rezerwami dewizowymi. Ich wartość przekroczyła już 144 mld euro, zwiększając się w ciągu ostatniej dekady niemal dwukrotnie. To niezwykle istotne, gdyż aktywa rezerwowe zapewniają wiarygodność płatniczą polskiego państwa, w tym pośrednio także sektora prywatnego. Mimo niesprzyjających warunków na świecie bank centralny Polski uzyskuje bardzo dobre wyniki inwestycyjne. Suma wpłat z zysku NBP do budżetu państwa, dokonanych w latach 2016–2022, wynosi 43,3 mld złotych.
230 ton złota gwarantuje bezpieczeństwo Polski i Polaków
Jednym z filarów strategii inwestycyjnej NBP jest sukcesywne zwiększanie zasobów złota, które jako tzw. safe haven asset skutecznie dywersyfikuje ryzyko związane z pozostałymi inwestycjami. W latach 2018‑2019 bank centralny zakupił 125 ton złota, zwiększając jego zasób do blisko 230 ton, co odpowiada około 8 proc. aktywów rezerwowych NBP.
Stabilność makroekonomiczna i duży zasób rezerw okazały się bezcenne, gdy zaledwie dwa lata po wybuchu pandemii Polska musiała stawić czoła kolejnemu kryzysowi – tym razem o podłożu geopolitycznym. Agresja zbrojna Rosji na Ukrainę wywołała katastrofę humanitarną i polityczno-gospodarczą, której pełna skala dziś jeszcze nawet nie jest znana. Masowy exodus ludności cywilnej, zaburzenia w łańcuchach dostaw, ograniczenia w podaży surowców energetycznych i żywnościowych, a także zawirowania na rynkach finansowych i silny wzrost awersji do ryzyka – to tylko kilka z wyzwań, z którymi świat będzie się mierzyć.
Swobodny dostęp do gotówki dzięki strategicznej gotowości NBP
W pierwszych dniach wojny wielu Polakom obserwującym to, co dzieje się za naszą wschodnią granicą, udzieliły się obawy o niepewność jutra, co z kolei znalazło odzwierciedlenie w silnym, gwałtownym wzroście zapotrzebowania na gotówkę. Bank centralny był na tę okoliczność dobrze przygotowany dzięki przyjętej przez NBP Narodowej Strategii Bezpieczeństwa Obrotu Gotówkowego. W efekcie NBP dysponował wystarczającymi zapasami w pełni umożliwiającymi pokrycie zapotrzebowania klientów banków na pieniądz gotówkowy. Wszystkie zamówienia banków były realizowane bez limitów wartościowych, w pełnej strukturze nominałowej, na terenie całego kraju, co pozwoliło szybko opanować panikę.
Wysoki poziom rezerw umożliwia działanie w nadzwyczajnych czasach
Dzięki polityce sukcesywnej akumulacji aktywów rezerwowych NBP miał u progu kryzysu adekwatny poziom rezerw oraz dysponował odpowiednim zestawem instrumentów, aby przeciwdziałać negatywnym tendencjom na rynku finansowym i walutowym. W szczególności był gotowy w każdej chwili zareagować na nadmierne wahania kursu złotego, które mogłyby zakłócić sprawne funkcjonowanie rynku walutowego, finansowego lub też negatywnie wpłynąć na stabilność finansową czy skuteczność realizowanej przez NBP polityki pieniężnej.
NBP dba o polską gospodarkę i wspiera Ukrainę
Wysoki poziom rezerw umożliwił NBP udostępnienie Narodowemu Bankowi Ukrainy linii swapowej na parze dolar amerykański/hrywna do kwoty 1 mld dolarów. Środki te mają ograniczyć ryzyko dalszej destabilizacji sytuacji polityczno-gospodarczej Ukrainy, co miałoby negatywny wpływ na stabilność systemu finansowego także w Polsce.
Oprócz wymiaru gospodarczego, kryzys ma też swój dramatyczny wymiar humanitarny, którego jednym z przejawów jest ucieczka milionów ludzi przed bombardowaniami sił rosyjskich. Wielu przedstawicieli dzielnego narodu ukraińskiego znalazło schronienie w Polsce. Ludzie ci często przybywali z wywiezioną z Ukrainy gotówką w hrywnie, której nie mogli łatwo wymienić na złotego. Narodowy Bank Polski podpisał umowę z Narodowym Bankiem Ukrainy, która umożliwia każdemu dorosłemu uchodźcy z Ukrainy wymianę hrywny (do 10 000 hrywien) na polskiego złotego.
Pomoc Ukrainie to przede wszystkim obowiązek moralny, ale także zobowiązanie, któremu Polska nie byłaby w stanie sprostać, gdyby nie solidne podstawy polskiej gospodarki i silna pozycja finansowa banku centralnego, na którą pracowaliśmy sumiennie przez ostatnie lata. Ta ciężka praca i roztropność sprawiły, że Polska jest silnym państwem, a NBP – silnym bankiem centralnym.