Nabożeństwo Drogi krzyżowej. Historia czternastu stacji

W Kościele katolickim Droga krzyżowa jest nabożeństwem upamiętniającym Mękę Chrystusa i Jego ostatnią drogę przed Ukrzyżowaniem, które ma charakter adoracyjny. Termin droga krzyżowa może być używany także w kontekście samej Męki Chrystusowej czy np. czwartej tajemnicy Różańca.

Historia nabożeństwa Drogi krzyżowej

Droga krzyżowa odprawiana jest przez katolików najczęściej w czasie Wielkiego Postu, ale nie tylko. Tradycja ta narodziła się w Jerozolimie. Wpłynęło na to kilka czynników. Przede wszystkim odnalezienie Krzyża świętego, ale też liczne pielgrzymki do Jerozolimy. Z czasem wierni zapragnęli odtworzyć mękę Chrystusa, dla tych, którzy nie mogą pielgrzymować do Miejsca Świętego.

Za rozpowszechnienie Drogi krzyżowej w średniowieczu odpowiadają franciszkanie, którzy oprowadzając pielgrzymów, zatrzymywali się przy każdej stacji, która przedstawiała historię śmierci Jezusa Chrystusa.

14 stacji Drogi krzyżowej

14 stacji Drogi krzyżowej po raz pierwszy wprowadził św. Leonard z Porto Maurizio w 1714 roku. Założył on drogę krzyżową w Koloseum w Rzymie, za zgodą papieża Benedykta XIV. W tym samym roku Benedykt XIV wydal specjalne pismo, które dało początek drogom krzyżowym odprawianym w parafiach. Sam św. Leonard rozpoczął 571 dróg krzyżowych w całej Italii. Nabożeństwo drogi krzyżowej zyskało szczególną popularność w Holandii i we Włoszech.

Tradycyjna droga krzyżowa zawiera 14 stacji, które prowadzą przez Mękę Chrystusa od momentu skazania Go na śmierć aż do złożenia ciała Jezusa do grobu. Tylko dziewięć z czternastu stacji drogi krzyżowej jest opisanych w Piśmie Świętym. Stacje III, IV, VI, VII oraz IX zostały przekazane przez Tradycję Kościoła:

1. Pan Jezus skazany na śmierć.
2. Pan Jezus bierze krzyż na ramiona.
3. Pan Jezus upada pod krzyżem po raz pierwszy.
4. Pan Jezus spotyka swoją Matkę.
5. Szymon z Cyreny pomaga nieść krzyż Jezusowi.
6. Święta Weronika ociera twarz Pana Jezusa.
7. Pan Jezus upada pod krzyżem po raz drugi.
8. Pan Jezus pociesza płaczące niewiasty.
9. Pan Jezus upada pod krzyżem po raz trzeci.
10. Pan Jezus z szat obnażony.
11. Pan Jezus przybity do krzyża.
12. Pan Jezus umiera na krzyżu.
13. Pan Jezus zdjęty z krzyża.
14. Pan Jezus złożony do grobu

W kościołach stacje drogi krzyżowej oznaczane są krzyżami umieszczonymi na bocznych ścianach świątyń. Każda z 14 stacji drogi krzyżowej to nie tylko odtworzenie danego momentu Męki Chrystusa, ale także szansa na rozważanie i medytację, gdyż każda z nich ma bogatą symbolikę odnoszącą się do życia człowieka.

Droga krzyżowa odprawiana w kościołach

Obecna forma nabożeństwa drogi krzyżowej została uregulowana w ogłoszonym przez Pawła VI Enchiridion Indulgentiarum. Dokument zakłada, że nabożeństwo drogi krzyżowej należy odprawiać przed stacjami drogi krzyżowej prawnie erygowanym. Dodatkowo, aby erygować drogę krzyżową musi zaistnieć 14 stacji z krzyżami, do których zaleca się dołączenie obrazów lub rzeźb ukazujących wydarzenia z Drogi krzyżowej Chrystusa. Enchiridion Indulgentiarum przewiduje również, że "zgodnie z powszechnie przyjętym zwyczajem pobożna praktyka składa się z czternastu pobożnych czytań, do których dodaje się pewne wezwania modlitewne."

W czasie nabożeństwa drogi krzyżowej w kościele ministranci z krzyżem i świecami przemieszczają się od stacji do stacji, zatrzymując się na czas rozważań. Przy każdej stacji kapłan lub inny prowadzący zapowiada stację. Wierni klękają. Na wezwanie: Kłaniamy Ci się, Panie Jezu Chryste, i błogosławimy Tobie

Wierni odpowiadają: Żeś przez Krzyż i Mękę swoją świat odkupić raczy

lub: Żeś przez Krzyż swój święty świat odkupić raczył.

Po wezwaniu następuje rozważanie danej stacji drogi krzyżowej. Po rozważaniach śpiewana jest pieśń: Któryś za nas cierpiał rany, Jezu Chryste zmiłuj się nad nami. Słowa te mogą być również recytowane.

Odpust za odprawienie drogi krzyżowej

Za odprawienie nabożeństwa drogi krzyżowej, zgodnie z "Wykazem odpustów Kościoła katolickiego", można uzyskać odpust zupełny. Należy spełnić jednak określone warunki. Oprócz zwykłych warunków dot. każdego odpustu zupełnego (sakramentalna spowiedź, Komunia eucharystyczna i modlitwa w intencjach Ojca Świętego) należy odprawić to nabożeństwo w miejscu, gdzie jest prawnie założona droga krzyżowa, np. w kościele. Kolejnym warunkiem jest rozważenie Męki Chrystusa. Wierny chcący uzyskać odpust zupełny powinien również przechodzić od jednej stacji do drugiej.

Jeśli ktoś z powodu przeszkody, takiej jak np. choroba, zamknięcie kościoła lub podróż nie może odprawić w ten sposób nabożeństwa drogi krzyżowej, może uzyskać odpust zupełny jeśli co najmniej przez pół godziny rozważać będzie Mękę Pana Jezusa lub czytać pobożne treści.

Biblijna droga krzyżowa

Nową formą nabożeństwa Drogi krzyżowej jest jej odprawianie według stacji opartych jedynie na przekazie biblijnym. Taką formę wprowadził w 1991 roku papież Jan Paweł II. Nazywana jest ona biblijną drogą krzyżową. Lista stacji biblijnej drogi krzyżowej została zatwierdzona do medytacji i odprawiania w 2007 roku przez papieża Benedykta XVI.

Biblijne stacje drogi krzyżowej

1. Jezus w ogrodzie Oliwnym.
2. Jezus zdradzony przez Judasza.
3. Jezus skazany przez Sanhedryn.
4. Piotr wypiera się Jezusa.
5. Jezus sądzony przez Piłata.
6. Jezus biczowany i koronowany cierniem.
7. Jezus bierze krzyż na swe ramiona
8. Szymon z Cyreny pomaga nieść krzyż Jezusowi.
9. Jezus spotyka niewiasty jerozolimskie.
10. Jezus przybity do krzyża.
11. Jezus obiecuje swoje Królestwo żałującemu łotrowi.
12. Matka i umiłowany uczeń pod krzyżem Jezusa.
13. Jezus umiera na krzyżu.
14. Jezus zdjęty z krzyża i złożony do grobu.

Ekstremalna Droga Krzyżowa

Ekstremalna Droga Krzyżowa to nowa forma odprawiania drogi krzyżowej w Polsce. Po raz pierwszy została zainicjowana w 2009 r. w Krakowie przez ks. Jacka Stryczka. Wydarzenie spotkało się z dużym zainteresowaniem wśród wiernych, dlatego co roku w okresie Wielkiego Postu Ekstremalna Droga Krzyżowa organizowana jest w ponad 100 miastach Polski.

Ekstremalna Droga Krzyżowa (EDK) odbywa się poza murami kościoła. To co najmniej 40-kilometrowa trasa, na której rozmieszczonych jest 14 stacji drogi krzyżowej. Uczestnicy przechodzą trasę nocą w milczeniu, często w samotności, rozważając przy tym stacje drogi krzyżowej według przygotowywanych przez organizatorów materiałów. Ideą EDK jest "wyzwanie, droga, zmaganie, spotkanie".

Z roku na rok Ekstremalna Droga Krzyżowa zdobywa coraz większą popularność. Nie tylko w Polsce, ale także w różnych krajach Europy.