Organizacja, która budzi wiele kontrowersji. Czym jest Opus Dei?
Opus Dei – Prałatura Personalna
Opus Dei jest instytucją hierarchiczną Kościoła katolickiego. To jedyna organizacja w Kościele o charakterze prałatury personalnej o zasięgu międzynarodowym. Oznacza to, że jest ona pewnego rodzaju diecezją, jednak bez terytorium, ale z własnym biskupem. Mimo to, członkowie Opus Dei przynależą jednocześnie do określonych diecezji. Prałatura personalna nie jest więc ruchem, a stałą strukturą w Kościele. Na czele takiej instytucji stoi prałat, który podlega bezpośrednio papieżowi.
Prałatura personalna została ustanowiona przez Sobór Watykański II, jako figura prawna z powierzonym konkretnym zadaniem apostolskim. Opus Dei zostało erygowane jako prałatura personalna przez Jana Pawła II w 1982 roku w Konstytucji Apostolskiej "Ut sit". Zadaniem Prałatury Świętego Krzyża i Opus Dei, bo tak brzmi pełna nazwa organizacji, jest rozpowszechniać w społeczeństwie głęboką świadomość powszechnego powołania do świętości, ale także wartość uświęcającą zwykłej pracy.
Misja Opus Dei
Opus Dei z j. łacińskiego oznacza Dzieło Boże. Opus Dei ma swoją pieczęć, która odzwierciedla misję instytucji. To krzyż wpisany w okrąg, symbolizujący kulę ziemską. Jak podkreśla portal aleteia.org, celem Opus Dei jest "postawienie krzyża na szczycie wszystkich działalności ziemskich i przyciągnięcie wszystkiego do Chrystusa". Chodzi o to, by chrześcijaństwo było obecne we wszystkich ludzkich działalnościach: w życiu rodzinnym, zawodowym i społecznym. Opus Dei to organizacja, która w założeniu ma pomoc osobom świeckim w prowadzeniu głębokiego życia wewnętrznego.
– Takie jest przesłanie i duchowość Opus Dei: żyć zjednoczeni z Bogiem pośród świata, w jakiejkolwiek sytuacji, każdy walcząc by z pomocą łaski Bożej stać się lepszym, dając poznać Jezusa Chrystusa świadectwem własnego życia – mówił papież Jan Paweł II w 1979 roku.
Początki Opus Dei
Opus Dei bierze swój początek w działalności duszpasterskiej hiszpańskiego księdza Josemarii Escrivy. Działał on szczególnie wśród studentów i w szpitalach. Moment powstania datuje się na dzień 2 października 1928 roku.
Początkowo Opus Dei rozwijało się w Madrycie. Z czasem rozprzestrzeniło się na inne hiszpańskie miasta, by w ciągu kilkudziesięciu lar rozwinąć się już na wszystkich kontynentach. Dzieło Boże zapewnia członkom odpowiednią formację duchową, by mogli realizować założenia Opus Dei w swoim życiu – organizowane są dni skupienia, rekolekcje i spotkania formacyjne. Jednak członkowie mogą liczyć też na kierownictwo duchowe, a przede wszystkim regularną spowiedź.
Wspólnota Opus Dei
Do wspólnoty Opus Dei mogą dołączyć dorosłe osoby świeckie, wyznania rzymskokatolickiego. Warunkiem jest rozeznanie powołania. Jednak samo korzystanie ze środków formacyjnych Opus Dei nie oznacza "bycia w Opus Dei".
Członkowie Prałatury nie stanowią zamkniętej grupy. Każdy w swoim środowisku daje świadectwo chrześcijańskiego życia. Opus Dei ma swoje duchowieństwo i wiernych świeckich – kobiety i mężczyzn. Niektórzy świeccy żyją w celibacie, jednak znaczna większość jest w związkach małżeńskich.
– Zasadnicza działalność Opus Dei polega na udzielaniu swoim członkom i osobom, które tego sobie życzą, środków duchowych niezbędnych do dobrego życia chrześcijańskiego pośród świata – mówił Założyciel Opus Dei.
Opus Dei wg założyciela Josemarii Escrivy
Założyciel Opus Dei ks. prałat Josemaria Escriva de Balaguer nauczał, że dla świeckich praca ma być codzienną drogą do świętości. Josemaria Escriva głosił miłość do świata, ponieważ według niego "jest on miejscem naszej pracy, gdyż jest on naszym polem walki o świętość".
Założyciel Dzieła Bożego zachęcał również, by "umieścić Maryję we wszystkich sprawach". Przypominał, że chrześcijaństwo nie może być sprowadzane jedynie do zespołu pobożnych praktyk, "bez łączenia ich z sytuacjami codziennego życia".
Josemaria Escriva zakładał, że dla chrześcijanina Msza św. jest "ośrodkiem i centrum życia wewnętrznego", które ma dostarczyć Bożej siły do pracy, apostolstwa i dążenia do świętości. Zdaniem założyciela modlitwa powinna być "pełną miłości i prostoty rozmową z Bogiem". Jednym założeń Opus Dei jest także wierność papieżowi. Josemaria nawoływał do modlitwy za Ojca Świętego "kimkolwiek by był".
Filary duchowości Opus Dei
Opus Dei ma kilka istotnych rysów duchowości. Pierwszym jest synostwo Boże. Chodzi o świadomość bycia dzieckiem Bożym, która jest fundamentem i prowadzi do zaufania Bożej opatrzności. Dzięki temu człowiek staje się prosty w relacjach z Bogiem i ludźmi, ma poczucie godności osoby i braterstwa wobec innych, miłości do rzeczywistości, które zostały stworzone przez Boga, ale też pokoju i optymizmu.
Jednym z rysów jest uświęcanie pracy. To nic innego jak wykonywanie pracy kompetentnie, z miłości do Boga i w duchu służby innym. Ważnym filarem Opus Dei jest też modlitwa i ofiara. O potrzebie modlitwy i pokuty przypominają środki formacyjne. Wierni Opus Dei starają się ofiarować Bogu drobne umartwienia. Jedność życia to kolejny filar. Oznacza to, że chrześcijaninem jest się przez 24 godziny na dobę, w każdej chwili życia: w czasie modlitwy, w czasie spotkań rodzinnych, pracy, czy odpoczynku.
Kolejnym rysem duchowości Opus Dei jest wolność – w sferze politycznej, ekonomicznej, kulturalnej każdy powinien działać zgodnie z własnym przekonaniem i odpowiedzialnością, nie powołując się przy tym na Kościół czy Opus Dei. Członkowie nie przedstawiają swoich opinii jako jedynych zgodnych z wiarą. Ostatnim z istotnych filarów jest miłosierdzie.
"Czarna legenda" wokół Opus Dei
Opus Dei od początku swojej działalności mierzyło się z jednej strony z krytyką, z drugiej zaś z dużą nieufnością. Atakowała hiszpańska lewica, ale strona prawa, konserwatywna, a nawet niektóre środowiska kościelne. Paradoksalnie przez wiele lat Opus Dei oskarżane było nie tylko o skrajny konserwatyzm, ale także o modernizm. Założenia organizacji były w tamtym czasie rewolucyjne.
– Trzeba skończyć z chrześcijaństwem pierwszej i drugiej kategorii. Nie ma z jednej strony nielicznych ewangelicznych zawodowców (księży, zakonników, zakonnic, mnichów i mniszek) oraz niewielu wyjątkowych świeckich, a z drugiej – większości dyletantów chrześcijaństwa, zawodników drugiej ligi: prostych świeckich, zwykłych wiernych – uważał Josemaria Escriva. Założyciel Opus Dei twierdził, że wszyscy są powołani do świętości, do której można dążyć poprzez uświęcanie codziennej pracy.
Organizacja w pierwszych latach swojego istnienia mierzyła się z wieloma skargami, które wpływały do Ojca Świętego pod jej adresem. Niektórzy nawet nazywali Opus Dei sektą. Sam założyciel uważał, że "czarna legenda" wokół Opus Dei rozpoczęła się od propagandy w Kościele przez "pewnego zakonnika, który potem porzucił Kościół, zawarł ślub cywilny i został protestanckim pastorem".
"Wytypowano właśnie Opus Dei, by odgrywało we współczesnej kulturze masowej tę rolę, która w przeszłości była przypisana zakonowi jezuitów: perfekcyjnie zorganizowanej grupy, bezpośrednio sterowanej z Watykanu, która infiltruje światowe instytucje, żeby zdobyć władzę" – zaznaczyła z kolei pisarka Amy Welborn.
"Czarna legenda" Opus Dei, która prężnie rozwijała się w środowiskach lewicowych, głosiła, że Opus Dei jest tajną organizacją, zrzeszającą żądnych władzy polityków i bankierów. Porównywano ją nawet do masonerii.
Współcześnie dostrzega się jednak, że Josemaria Escriva, dał wiernym świeckim w Kościele nową szansę aktywności, przez co wyprzedził nawet ustalenia Soboru Watykańskiego II. Teorie spiskowe opadły w ciągu 10 lat, do czego przyczyniła się kanonizacja założyciela Opus Dei w 2002 roku.