Klauzula sumienia, religia na maturze. Propozycje zmian Ordo Iuris

W środę konferencja pt. "W kierunku urzeczywistnienia wolności sumienia i religii" zorganizowana została wspólnie z Katolicką Agencją Informacyjną w Sekretariacie Konferencji Episkopatu Polski.

Mec. Jerzy Kwaśniewski, prezes Fundacji Instytutu na rzecz Kultury Prawnej Ordo Iuris, mówił, że zarówno wolność sumienia, jak i wolność religijna należą do praw podstawowych, konstytucyjnych w społeczeństwach demokratycznych i w państwach rządów prawa. Zwrócił uwagę zwłaszcza na znaczenie wolności sumienia, która po tragicznych doświadczeniach II wojny światowej i XX-wiecznych totalitaryzmów stała się fundamentem i ostoją wolności obywatelskich.

Klauzula sumienia

Kwaśniewski przypomniał o wyroku Trybunału Konstytucyjnego z października 2015 roku. Orzeczenie to, dotyczące ustawy o zawodzie lekarza i lekarza dentysty, podkreślało znaczenie klauzuli sumienia nie tylko w odniesieniu do tych zawodów, ale w odniesieniu do społeczeństwa demokratycznego jako całości.

Definiując, czym jest klauzula sumienia, prezes Ordo Iuris zaznaczył, że jest to wolność do tego, by racjonalnie rozeznać etyczne zło, a następnie odmówić podporządkowania się obowiązkowi prawnemu, który prowadziłby nas do wykonywania tego zła. Poza najczęściej przywoływanym przykładem prawa odmowy wykonania aborcji przez lekarza, prawnik podał przykład prawa klauzuli sumienia dla przedsiębiorcy, np., gdy drukarz otrzymuje zlecenie druku materiałów pochwalających agresję rosyjską na Ukrainie lub dla farmaceuty, gdy klient chce zakupić środki poronne. – Prawo do sprzeciwu sumienia dotyczy każdego obywatela – zaznaczył.

Religia na maturze

Eksperci Instytutu Ordo Iuris przedstawili też propozycję dopisania religii do obowiązującej już listy przedmiotów, które można zdawać jako przedmioty dodatkowe na maturze. Przypomnieli, że na liście tej znajduje się m.in. historia muzyki, historia tańca czy język mniejszości etnicznej.

Uzasadniali, że taka zmiana m.in. umożliwiłaby wydziałom filozoficznym i teologicznym lepszą weryfikację kandydatów.

Związki wyznaniowe

Łukasz Bernaciński zwrócił uwagę, że w Polsce warunki rejestracji nowych wspólnot religijnych wraz z wypływającymi z tego faktu uprawnieniami wydają się bardzo liberalne, dużo bardziej liberalne, niż np. w Czechach, na Węgrzech czy w innych krajach Europy.

Jak zaznaczył, bardziej restrykcyjne podejście umożliwia skuteczniejszą weryfikację. Dzięki temu można skuteczniej przeciwdziałać powstawaniu np. sekt ekonomicznych. Postuluje się zatem znaczne zwiększenie wymagań odnośnie do ilości posiadanych wiernych, jeśli chodzi o rejestrację danego Kościoła.

Dobrowolny podatek

Eksperci Ordo Iuris przypomnieli, że w latach 50-tych XX w. władza ludowa przejęła ok. 145 tys. hektarów nieruchomości ziemskich należących do Kościoła katolickiego, powołując jednocześnie Fundusz Kościelny, utrzymywany z dochodów generowanych przez te dobra, mający finansować niezbędne potrzeby Kościoła i innych związków wyznaniowych, którym odebrano majątek. Przypomnieli też, że jak dotąd zwrócono Kościołowi katolickiemu ponad 82 tys. ha, co oznacza, że ponad 62 tys. ha wciąż pozostaje do zwrotu. Wartość tego majątku wycenia się na ok. 3,7 mld. zł.

Ordo Iuris jest zdania, że funkcjonujący wciąż Fundusz Kościelny jest instrumentem przestarzałym i wymagającym likwidacji. Należy więc go zlikwidować, zastępując dobrowolnym odpisem 1, 5 proc. podatku, na wybrany przez podatnika Kościół lub związek wyznaniowy. Innym możliwym rozwiązaniem jest całkowita restytucja dóbr kościelnych, ale wydaje się to mało prawdopodobne. Zdaniem Ordo Iuris, najlepszym rozwiązaniem byłoby wprowadzenie w Polsce dobrowolnego odpisu na wybrany Kościół w wysokość 1, 5 proc.