Zdrowy rozsądek i prawa człowieka, a nie ideologiczne postulaty

Do postulatów Ordo Iuris odniósł się w „Rzeczpospolitej” Wiktor Ferfecki, który już w tytule oskarżał Instytut Ordo Iuris o odbieranie uprawnień większości wspólnot religijnych w Polsce. Tymczasem taki postulat, ani nie został przez nas wyrażony, ani nie pozwala na jego wywiedzenie prawidłowa wykładnia przedstawionych przez nas propozycji. Podobnie wprost sprzeczne z naszym opracowaniem jest twierdzenie, że wspieramy istnienie Funduszu Kościelnego.

Klauzula sumienia dostępna już teraz

Kluczowym postulatem Instytutu jest uregulowanie możliwości wyrażenia sprzeciwu sumienia. Projekt ustawy przygotowany przez Ordo Iuris realizuje wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 2015 r. (K 12/14) poprzez nowelizację wszystkich ustaw, które nie przewidują klauzuli sumienia albo formułują ją wadliwie. Trybunał słusznie wskazał, że prawo do sprzeciwu sumienia wynika z gwarantowanej konstytucyjnie wolności sumienia, a zatem wprost z Konstytucji. We wspomnianym artykule, redaktor Ferfecki stwierdza, że Instytut chce, by klauzula przysługiwała diagnostom laboratoryjnym, farmaceutom i przedsiębiorcom. W rzeczywistości z tego prawa tego korzystać można już teraz, lecz nowelizacja Ordo Iuris pełni ważną role informacyjną i proceduralną.

Drugi z projektów dotyczy zabezpieczenia realizacji prawa pacjenta do opieki duszpasterskiej. Nowelizacja potwierdza, że kapelan szpitalny należy do grupy pracowników podmiotu leczniczego, umożliwia pozyskanie przez ten podmiot środków na wyposażenie potrzebne do sprawowania posługi przez kapelana oraz potwierdza prawo personelu medycznego do korzystania z posługi kapelana. Projekt realizuje także postulat doktryny, by posługa duszpasterska odbywała się – o ile to możliwe - w specjalnym pomieszczeniu. Projekt nie odnosi się, jak podnosi red. Ferfecki, do tworzenia kaplic, bowiem o tym przesądza inny przepis obowiązujący już od 1989 r.

Kolejna propozycja dotyczy obowiązku wydawania przez ministra zdrowia niewiążących zaleceń co do funkcjonowania kultu religijnego w czasie stanu epidemii. Celem nie jest tutaj „utrudnienie wydawania obostrzeń”, ale realizacja zasady poszanowania autonomii związków wyznaniowych, przy jednoczesnym stworzeniu z miejsc kultu stref bezpiecznych dla zdrowia wiernych.

Zmiany nie wpłyną na istniejące wspólnoty wyznaniowe

Ostatnie dwa postulaty nie dotyczą konkretnych zmian, lecz mają na celu otwarcie dyskusji na ważne w naszej ocenie tematy, które z uwagi na szczególną wrażliwość bywają pomijane w debacie publicznej ze szkodą dla stosownego ułożenia relacji państwa z kościołami i związkami wyznaniowymi.

Po pierwsze, warto przyjrzeć się przesłankom przyznawania szczególnych uprawnień (w tym podatkowych, edukacyjnych) noworejestrowanym związkom wyznaniowym. Wskazujemy przy tym europejskie doświadczenia i rozwiązania, które zmierzają do wyważenia prawa do swobodnego tworzenia nowych związków wyznaniowych z interesem państwa, który może paść ofiarom prowokacji lub używania statusu związku wyznaniowego do prowadzenia działalności zarobkowej. Ewentualna zmiana nie dotknęłaby już zarejestrowanych wspólnot religijnych, co w sposób oczywisty wynika z zasady ochrony praw nabytych. Działałaby na przyszłość, ograniczając zjawisko rejestracji związków wyznaniowych w celach innych niż rzeczywiste wyznawanie wiary. Nie sposób zatem twierdzić, że „Ordo Iuris chce zdegradować większość Kościołów”.

Zdaniem Wiktora Ferfeckiego, Instytut uważa, że „finansowany z budżetu Fundusz Kościelny, którego likwidacji chce opozycja, powinien pozostać”. Postulat Ordo Iuris jest jednak dokładnie odwrotny. Proponujemy likwidację Funduszu Kościelnego, wraz z wyrównaniem strat poszkodowanym przez władzę ludową wspólnotom religijnym. Debata powinna skupiać się wokół dwóch rozwiązań – wprowadzenia w miejsce Funduszu mechanizmu podobnego do 1,5% na Organizacje Pożytku Publicznego, dzięki któremu podatnicy decydowaliby czy dana wspólnota religijna otrzyma środki albo na zwrocie związkom wyznaniowym zagrabionego im mienia w okresie PRL wraz z likwidacją Funduszu Kościelnego.

Podsumowując, zaproponowane przez Ordo Iuris rozwiązania, realizują uprawnienia obywateli wypływające z Konstytucji. Wbrew uwagom redaktora Ferfeckiego, nie mają na celu ograniczania czyichkolwiek praw, ale przeciwnie – ich pełniejsze urzeczywistnienie. Zbiór propozycji legislacyjnych jest dostępny na stronie gwarancjedlareligii.pl.

Łukasz Bernaciński – członek Zarządu Ordo Iuris

Tekst jest polemiką wobec artykułu Wojciecha Ferfeckiego pt. „Ordo Iuris chce zdegradować większość kościołów”, który ukazał się 17 lutego na portalu rp.pl. Redakcja „Rzeczpospolitej”, mimo zapewnień, od tamtego czasu nie zdecydowała się na publikację polemiki.