NIK alarmuje: Człowiek zagraża Półwyspowi Helskiemu

NIK przeprowadziła kontrolę (z własnej inicjatywy) "Ochrona brzegów morskich na Półwyspie Helskim i Mierzei Wiślanej", obejmującą okres od 2011 r. do 2013 r. Jak czytamy w podsumowaniu kontroli, wykazała ona m.in. nieskuteczność ochrony brzegów morskich Półwyspu Helskiego przed niedopuszczalną ingerencją w tamtejsze środowisko naturalne.

Nieuprawiona działalność prowadzi do niszczenia brzegu

"Stabilność linii brzegowej, zachowanie naturalnego charakteru wybrzeża wydmowego i zabezpieczenie przed powodzią od strony wód morskich zapewniano poprzez naturalne metody ochrony, w tym odbudowę zniszczonych wałów wydmowych, wybudowanie lub odbudowanie płotków wydmotwórczych, wykładanie chrustu wydmotwórczego oraz sadzenie m.in. trawy wydmotwórczej. Półwysep Helski chroniony był 20 budowlami umocnienia brzegu będącymi w gestii Urzędu Morskiego w Gdyni, z tego dwoma falochronami, 16 opaskami brzegowymi, umocnieniem Cypla Helu składającym się z trzech odcinków oraz ostrogami. Ponadto niektóre odcinki brzegu morskiego utrzymywano metodą sztucznego zasilania" – podano w podsumowaniu.

Wszystkie objęte badaniem budowle ochronne brzegu na Półwyspie Helskim terminowo poddawano okresowym kontrolom stanu technicznego. Ich stan określono jako co najmniej zadowalający. W protokołach pokontrolnych formułowano wnioski i zalecenia, które mimo ich powtarzania w protokołach z kolejnych kontroli, nie zostały zrealizowane.

"Na stan brzegów morskich wpływ ma również człowiek. Nie zapewniono skutecznej ochrony brzegu morskiego przed nieuprawnioną działalnością. Kontrolowane przez NIK organy nie wykorzystywały w wystarczającym stopniu przysługującym im uprawnień w zakresie nadzoru i kontroli" – czytamy.

"Choć pracownicy Urzędu Morskiego w Gdyni, w latach 2020-2023 (do 31 marca) prowadzili kontrole dotyczące pasa technicznego Półwyspu Helskiego i ochrony brzegu morskiego w tym rejonie, to jednak wobec stwierdzenia, bez zgody Dyrektora tego Urzędu m.in. nawiezienia i nasypania ziemi na terenach ośmiu pól kempingowych Półwyspu Helskiego, w tym na brzeg morski, nie wszczęto postępowań administracyjnych w celu ewentualnego wymierzenia administracyjnej kary pieniężnej. RP. Do wymierzenia i ustalenia kary uprawniony był Dyrektor Urzędu Morskiego w Gdyni" – wskazuje NIK.

Zaznaczono, że poważnym problemem jest nawożenie i nasypywanie ziemi na Półwyspie Helskim na terenach przyległych do pól kempingowych. "Zjawisko to miało miejsce już w latach wcześniejszych, w tym w latach 2006-2011, tj. co najmniej 17 lat temu, co opisano w informacji o wynikach kontroli NIK nr P/13/141 „Ochrona brzegów morskich na Półwyspie Helskim i Mierzei Wiślanej”. Z pomiarów geodezyjnych linii brzegu morskiego dokonanych przez Urząd Morski lub na jego zlecenie w latach: 2005, 2009, 2012 i w lipcu 2013 r. wynikało, że na odcinkach pasa technicznego, na których zlokalizowanych było dziewięć pól kempingowych, do połowy lipca 2013 r. przybyło (względem prawnej linii brzegu morskiego z 1997 r.) łącznie 7,12 ha obszarów lądowych (plaż)" – podaje Izba.

Podobnie jak w 2013 r., ta kontrola wykazała, że przybyło ok. 6 ha lądu, na których zlokalizowano m.in. przyczepy kempingowe. Ustawiono też obiekty szkół sportów wodnych. NIK ustaliła również, że zawarto 22 umowy sprzedaży nieruchomości na kwotę 10,8 mln zł bez porozumienia z Dyrektorem Urzędu Morskiego w Gdyni. W tej sprawie NIK skierowała powiadomienia do prokuratury o możliwości popełnienia przestępstwa.

Wnioski pokontrolne

Najwyższa Izba Kontroli sformułowała szereg wniosków pokontrolnych:

Wniosek de lege ferenda do Ministra Klimatu i Środowiska o analizę w zakresie objęcia przepisami prawa procesu oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko od momentu jego powstania do jego legalizacji (wobec zaniechania jej przeprowadzenia przed jego rozpoczęciem).

Do Ministra Klimatu i Środowiska o dokonanie przeglądu stanu prac nad opracowaniem dla obszarów Natura 2000: Zatoka Pucka i Półwysep Helski oraz Zatoka Pucka planów zadań ochronnych w Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Gdańsku i planów ochrony w Ministerstwie Klimatu i Środowiska oraz zapewnienie ich ustanowienia.

Do Ministra Infrastruktury o weryfikację działań lub zaniechań Dyrektora Urzędu Morskiego w Gdyni.

Do kierowników kontrolowanych jednostek o m.in. wzmocnienie nadzoru i kontroli nad obszarami obejmującymi brzegi morskie Półwyspu Helskiego, w tym na terenach pól kempingowych.