Operacje wojskowe w czasie pokoju. Żołnierze będą mogli strzelać

W poniedziałek na stronach rządowych opublikowany został projekt ustawy mającej ułatwić polskim żołnierzom i funkcjonariuszom obronę granicy przez imigrantami nasyłanymi od strony Białorusi. Projekt został skierowany do Komitetu Stałego Rady Ministrów, a następnie ma być tematem środowego posiedzenia rządu.

Operacje wojskowe w czasie pokoju

W projekcie przewidziano m.in. wprowadzenie do ustawy o obronie Ojczyzny terminologii dot. "operacji wojskowej prowadzonej na terytorium RP w czasie pokoju". Ustawodawca przewiduje, że przez taką operację należy rozumieć "zorganizowane działanie Sił Zbrojnych prowadzone w celu zapewnienia bezpieczeństwa zewnętrznego państwa, niebędące szkoleniem lub ćwiczeniem", a także działanie na terytorium Polski wojsk sojuszniczych wspierających Wojsko Polskie. O użyciu Sił Zbrojnych do operacji wojskowej na terenie kraju ma decydować prezydent, na wniosek Rady Ministrów.

Na jakich zasadach żołnierze będą mogli strzelać?

Dodatkowo do ustawy o obronie Ojczyzny ma zostać dopisana kwestia zasad użycia broni przez żołnierzy podczas operacji wojskowych w czasie pokoju.

Jak wynika z proponowanych przepisów, żołnierze mają być uprawnieni do użycia broni m.in. w obronie własnej lub innych, wobec osób niepodporządkowującym się wezwaniom do porzucenia broni, próbujących odebrać broń żołnierzowi, w celu odparcia ataku na obiekty wojskowe oraz granicę państwową, w celu ujęcia lub udaremnienia ucieczki osób stwarzających zagrożenie, a także przeciwko stwarzającym zagrożenie statkom bezzałogowym (dronom). Jak podkreślono, użycie broni może nastąpić "tylko na uprzedni rozkaz dowódcy jako szczególny i ostateczny środek".

"Broni lub innego uzbrojenia używa się w przypadku gdy zastosowanie środków przymusu bezpośredniego nie jest możliwe ze względu na okoliczności zdarzenia albo zamierzonego celu nie można osiągnąć przy zastosowaniu tych środków" – czytamy w zaproponowanych do ustanowienia przepisach.

Użycie broni palnej. W Kodeksie karnym będzie nowy kontratyp

Zasadnicze zmiany dotyczą zasad użycia broni przez żołnierzy Sił Zbrojnych RP oraz funkcjonariuszy SG i policji. Otóż planowane jest wprowadzenie do Kodeksu karnego kontratypu, czyli wyłączenia odpowiedzialności za przestępstwo popełnione w szczególnych warunkach. Kontratyp będzie obejmował cztery typy sytuacji. Jeśli jednak zdarzy się, że wobec żołnierza czy funkcjonariusza zostanie wszczęte postępowanie o niewłaściwe użycie broni, to w myśl proponowanych przepisów ma on mieć możliwość skorzystania z obrońcy z urzędu. Ma mu też przysługiwać pomoc finansowa na zapewnienie pomocy prawnej, a także zwrot kosztów pomocy prawnej w przypadku umorzenia postępowania.

Zasady zatrzymywania żołnierzy przez Żandarmerię Wojskową

Projekt ma też doprecyzować zasady zatrzymywania żołnierzy przez Żandarmerię Wojskową.

W fragmencie, który ma być dopisany do ustawy o ŻW i wojskowych organach porządkowych czytamy: "W przypadku zatrzymania żołnierza pełniącego czynną służbę wojskową, żołnierze Żandarmerii Wojskowej w toku wykonywania czynności służbowych mają dodatkowo obowiązek poszanowania godności i honoru żołnierza i służby wojskowej, w tym munduru żołnierza Wojska Polskiego, stosując zatrzymanie w czasie wykonywania przez tego żołnierza czynności lub zadań służbowych jako środek ostateczny, o ile nie zachodzi konieczność zatrzymania żołnierza na gorącym uczynku".

Zmiany w kilku ustawach

Projekt to zbiór propozycji nowelizacji części przepisów w aktach normatywnych regulujących działanie wojska, policji i straży granicznej w Polsce – m.in. do Kodeksu karnego, ustawy o obronie Ojczyzny z 2022 r., czyli głównego aktu regulującego działanie wojska, ustaw o SG i policji, jak również m.in. ustawy o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej, regulującej jej użycie przez żołnierzy i funkcjonariuszy służb.