Przed 30 laty w Wilnie odbył się Zjazd Założycielski Akcji Wyborczej Związku Polaków na Litwie
Zgodnie z ustawą wszystkie organizacje miały do końca roku przekształcić się w partie polityczne bądź pozostać organizacjami społecznymi. Do tego czasu, od roku 1989, Związek Polaków na Litwie był organizacją społeczno-polityczną, co dawało mu prawo uczestnictwa zarówno w życiu społecznym, jak i politycznym.
W maju tegoż roku Sejm Litwy przyjął uchwałę, na mocy której prawo udziału w wyborach otrzymują wyłącznie partie i organizacje polityczne. Społeczność polska nieposiadająca własnej partii stanęła przed trudnym zadaniem – zachowania Związku i jednocześnie umożliwienia sobie udziału w życiu politycznym Litwy. Powołanie partii wymagało znacznego wysiłku organizacyjnego, m.in. przybycia na zjazd co najmniej 400 założycieli i to w środku lata. Nie było też pewności co do bezproblemowej rejestracji partii w Ministerstwie Sprawiedliwości.
W tej sytuacji Zarząd Główny ZPL zwołał 14 sierpnia V Nadzwyczajny Zjazd ZPL. Niedługo przed zwołaniem zjazdu powstała grupa inicjatywna powołania partii polskiej. W skład grupy wchodziło 15 osób. Koordynatorem grupy był Waldemar Tomaszewski. Na zjeździe została przyjęta, jak się okazało, słuszna decyzja: przekształcenia ZPL w organizację społeczną oraz poparcie starań grupy inicjującej utworzenie partii powołanej pod nazwą Akcja Wyborcza ZPL. W ciągu dwóch tygodni przy aktywnej pracy struktur ZPL udało się zebrać 739 podpisów założycieli, przygotować program i statut przyszłej partii oraz przeprowadzić 28 sierpnia Zjazd Założycielski AWZPL. Wreszcie 23 października, po spełnieniu ultymatywnego żądania litewskiego Ministerstwa Sprawiedliwości usunięcia z nazwy wyrazu "Związek", została zarejestrowana Akcja Wyborcza Polaków na Litwie.
Na zjeździe założycielskim w 1994 r. po odmowie kandydowania na prezesa partii przez Waldemara Tomaszewskiego i Fryderyka Szturmowicza w głosowaniu jawnym prezesem został Jan Sienkiewicz. W kwietniu 1997 r. na II Zjeździe AWPL było 2 kandydatów na stanowisko prezesa – J. Sienkiewicz i W. Tomaszewski. W tajnym głosowaniu pierwszy zdobył 56 głosów, drugi – 44 głosy. W roku 1999 na III Zjeździe AWPL zdecydowaną większością głosów – 68 do 19 na stanowisko prezesa organizacji został wybrany Waldemar Tomaszewski. Na kolejnych zjazdach został on w tajnych głosowaniach ponownie wybrany na przewodniczącego.
AWPL realizowała założenia statutowe i programowe stając do wyborów różnego szczebla – od samorządowych poprzez parlamentarne aż do europerlamentarnych i prezydenckich. Od roku 1995 aż do dziś AWPL zyskuje absolutną większość mandatów radnych w samorządach rejonu wileńskiego i solecznickiego oraz zdobywa znaczące poparcie i mandaty radnych w mieście Wilnie, Wisagini, rejonach trockim, święciańskim, szyrwinckim. Od roku 1996 nieprzerwanie ma posłów w parlamencie litewskim, a w latach 2012-2020 – własny klub parlamentarny. Od 2009 roku w wyborach do Parlamentu Europejskiego zdobywa mandat europosła.
W ciągu całego okresu swego istnienia AWPL stoczyła wiele batalii w obronie interesów mniejszości polskiej i innych na Litwie, wiele z nich było zwycięskich. Często organizowała wiece protestacyjne w obronie polskiej oświaty, języka i ziemi. Wspólnie ze Związkiem Polaków na Litwie i Stowarzyszeniem Szkół Polskich Macierz Szkolna przeprowadziła cały szereg akcji w obronie oświaty i praw mniejszości narodowych.
AWPL dba o rozwój polskich szkół na Wileńszczyźnie jak również o rozwój gospodarczy regionu. Dzięki wspólnym wysiłkom wszystkich polskich organizacji na przestrzeni minionych 30 lat polska społeczność na Litwie ma dzisiaj – w porównaniu z innymi społecznościami polskimi poza granicami Macierzy – najmocniejszą pozycję w świecie.
Na VIII zjeździe Akcji Wyborczej Polaków na Litwie 7 maja 2016 roku została podjęta decyzja o poszerzeniu i uzupełnieniu nazwy partii. 16 czerwca 2016 oficjalnie została zarejestrowana w Ministerstwie Sprawiedliwości. Od tego czasu partia nosi nazwę Akcja Wyborcza Polaków na Litwie – Związek Chrześcijańskich Rodzin i jest jedyną polską partią parlamentarną na świecie poza granicami Polski. Obecnie do AWPL-ZChR należy 2077 członków.