Wraca sprawa IDEAS NCBR. Gdula zapowiadał audyt, który nie istnieje

25 września 2024 r. zakończyło się postępowanie w sprawie wyboru nowego prezesa spółki IDEAS NCBR. Na jej czele stał założyciel, prof. Piotr Sankowski. To uznany w świecie informatyk, doktor habilitowany nauk matematycznych, profesor Instytutu Informatyki Wydziału Matematyki, Informatyki i Mechaniki Uniwersytetu Warszawskiego. Prof. Sankowski jest jedynym polskim naukowcem, który otrzymał cztery prestiżowe granty Europejskiej Rady ds. Badań Naukowych. IDEAS to ośrodek badawczo-rozwojowy działający w obszarze sztucznej inteligencji i ekonomii cyfrowej.

Jednak rada nadzorcza IDEAS NCBR uznała, że należy zmienić szefa. Na stanowisko powołano Grzegorza Borowika. Sprawa wywołała wielką medialną burzę, bo choć ośrodek powstał za rządów PiS, to według wielu środowisk prof. Piotr Sankowski to absolutnie apolityczny ekspert.

Ośrodek podlega pod resort nauki. Ministerstwo kierowane przez Dariusza Wieczorka z Lewicy przekonywało, że w 2023 r. IDEAS NCBR zanotował niemal 29 mln strat. "Dziennik Gazeta Prawna" wyjaśnił, że plany ośrodka zakładały wprost, że nie osiągnie on zysku w najbliższych latach. Spółka miała też zostać przekształcona w Państwowy Instytut Badawczy.

Gdula zapowiedział audyt

Decyzji o zmianie szefa ośrodka bronił wiceminister nauki Maciej Gdula. Początkowo próbował tłumaczyć, że z Sankowskim pożegnano się z powodu złych wyników finansowych. Następnie, 28 września, zamieścił w serwisie X wpis insynuujący nieprawidłowości w spółce zarządzanej przez prof. Piotra Sankowskiego. "Obrońców spółki z o.o. IDEAS NCBR zachęcam do chwili cierpliwości. W przyszłym tygodniu będą już dostępne wstępne dane z audytu w tej instytucji niepodlegającej normalnym zasadom ewaluacji naukowej. Wtedy porozmawiamy o konkretnych wydatkach i osiągnięciach. Może być ciekawie" – napisał wiceminister.

Argumentacja Gduli spotkała się z dużą krytyką. Czytelnicy dodali do jego wpisu informację kontekstową przypominającą, że "działania mające na celu poprawę funkcjonowania spółki są realizowane po wykonaniu audytu oraz przygotowaniu planu działań, nie na odwrót". W kolejnym dniu Gdula podał dalej wpis europosła KO Dariusz Jońskiego, według którego "warte przypomnienia w kontekście NCBR IDEAS" jest fakt, że poprzednia firma Piotra Sankowskiego [MIM Solutions – red.] chwaliła się otrzymaniem pieniędzy z programu NCBiR "Szybka Ścieżka – Innowacje Cyfrowe".

Wiceminister mija się z prawdą?

Teraz portal Wirtualna Polska podał, że Maciej Gdula przekazał nieprawdę. "Tydzień, o którym mówił w kontekście audytu, upłynął 5 października. Polityk żadnego audytu nie pokazał. 'Gazeta Wyborcza' opisała audyt, ale z maja 2024 r., którego wyniki są pozytywne dla IDEAS NCBR, a wnioski mówią o konieczności dofinansowania spółki i przekształcenia jej w instytut badawczy. W tej sytuacji wystąpiliśmy do Ministerstwa Nauki z pytaniami o audyt zapowiadany przez polityka oraz ewentualne zawiadomienia do prokuratury lub dokumenty pokazujące inne czynności podjęte w związku z informacjami, które najpierw wydały się ciekawe dla Jońskiego, a potem dla Gduli" – czytamy.

Z odpowiedzi uzyskanej przez dziennikarzy wynika, że żadnych zawiadomień do prokuratury ani innych działań związanych z "Szybką Ścieżką" i poprzednią spółką prof. Sankowskiego, nie było. To dlatego, że "firma MIM Solutions nie otrzymała dofinansowania w wyniku konkursu Szybka Ścieżka – Innowacje Cyfrowe".

Dodatkowo okazuje się, że nie ma i nie było zapowiadanego przez Gdulę audytu. "Obecnie w IDEAS NCBR sp. z o.o. trwają czynności mające na celu weryfikację dotychczasowej działalności spółki. Weryfikacja ta stanowi jedno z priorytetowych zadań nowych władz IDEAS. Efekty tej weryfikacji nie zostały jeszcze przekazane do NCBR" – przekazał zespół prasowy NCBR.

Według mojej wiedzy na 30 września nie było żadnego audytu, który zapowiadał minister Maciej Gdula – powiedział prof. Sankowski.