Pierwszy raz w historii. Nowe dane ujawniają, że Polska wyprzedziła Rosję

Młodszy analityk rynków finansowych w XTB, Kamil Szczepański, zwraca uwagę, że sytuacja, która dekadę temu wydawała się trudna do wyobrażenia, dziś staje się faktem. – Biorąc pod uwagę obecne trendy, możemy zacząć prognozować sytuację, w której gospodarka Polski przegoni gospodarkę rosyjską – ocenia ekspert. I jak dodaje: "również pod względem nominalnego PKB".

Trzy dekady odmiennego rozwoju

Po rozpadzie ZSRR zarówno Rosja, jak i Polska notowały wysoki wzrost gospodarczy, lecz oparty na odmiennych fundamentach. Rosja korzystała głównie z ekspansji sektora wydobywczego, przetwórczego i rolniczego oraz otwarcia na zagraniczny kapitał i technologie, co przełożyło się na rozwój infrastruktury przesyłowej, rafinerii oraz platform wydobywczych.

Wbrew trudnościom lat 90., jak korupcja czy bieda, gospodarka rosyjska rozwijała się dynamicznie – często szybciej niż Polska. –Niestety, lokalne władze nie tylko nie podjęły prób rozwiązania problemów i systemowych słabości rosyjskiej gospodarki, lecz także zaczęły zaprzepaszczać jej największe szanse – wskazują analitycy XTB w rozmowie z money.pl.

Polska gospodarka bazowała natomiast na bardziej zróżnicowanych fundamentach. Jak podkreśla raport, nawet na tle innych rozwiniętych gospodarek Polska wyróżnia się dywersyfikacją, podczas gdy Rosja pozostaje silnie uzależniona od surowców energetycznych.

Przełomowe momenty: 2008, 2012 i 2022

Poważnym punktem zwrotnym był globalny kryzys finansowy. W 2008 roku rosyjski PKB spadł o ponad 7 proc., podczas gdy Polska jako jeden z nielicznych krajów utrzymała wzrost. "To właściwy moment, aby zastanowić się, jakie decyzje i praktyki umożliwiły Polsce tak długi okres spektakularnego rozwoju" – zaznaczają autorzy raportu.

W okresach spowolnienia zapotrzebowanie na surowce spada, co uderza w gospodarki oparte na eksporcie ropy czy gazu. Od 2008 roku Rosji nie udało się odzyskać wcześniejszego tempa wzrostu, podczas gdy Polska korzystała z efektów integracji z UE. Zdaniem ekspertów najlepszy okres dla polskiej gospodarki "dopiero nadchodził".

Decydującym momentem była aneksja Krymu i wojna w Donbasie w 2014 roku. Sankcje i odpływ inwestorów pogłębiły kryzys. Polska natomiast dalej rosła, a Rosja praktycznie zatrzymała się gospodarczo. Inwazja w 2022 roku tylko pogłębiła rosyjskie problemy gospodarcze.

Kiedy Polska przegoni Rosję?

W analizie opartej na danych Banku Światowego eksperci prognozują, że Polska – rosnąca w tempie średnio 3,3 proc. rocznie – stopniowo nadrabia dystans do Rosji, której wzrost wynosił około 1,7 proc. "PKB Rosji jest wyraźnie większe, ale również bardzo zmienne, zależne od kryzysów i wydarzeń politycznych. Polska natomiast rośnie stabilnie i systematycznie, zmniejszając dystans dzięki większej odporności na wstrząsy" – tłumaczą analitycy.

Według scenariusza bazowego Polska wyprzedza Rosję w drugiej połowie XXI wieku (około 2080 roku), w wariancie optymistycznym może to nastąpić już w latach 60. XXI wieku.

Polska mierzy się jednak z szeregiem wyzwań: demografia, innowacyjność czy transformacja energetyczna to tylko część z nich. Słabości w obszarze badań, edukacji i robotyzacji mogą w przyszłości ograniczać konkurencyjność.

Zdaniem analityków, Rosja zmaga się jednak z wyzwaniami o charakterze fundamentalnym, które wręcz grożą załamaniem systemu. "Do tej pory rosyjski rząd był w stanie utrzymywać te masy ludzi uwięzionych w nędzy na rosyjskiej prowincji. Pytanie co stanie się z tymi ludźmi i państwem jeśli w budżecie zabraknie pieniędzy?" – zauważają eksperci.

Największym problemem jest brak możliwości jednoczesnego finansowania wojny i podstawowych gałęzi gospodarki. Bez dostępu do zagranicznych technologii sektor rolniczy i wydobywczy staje się coraz mniej wydolny. "Blackouty już dziś są codziennością w Rosji, a poprzedniej zimy duża część populacji była zmuszona do ogrzewania się przy koksownikach w wyniku rozpadu infrastruktury przesyłu ciepła" – podkreślają autorzy raportu. Kamil Szczepański z XTB ocenia, że realistyczny scenariusz zakłada zapaść rosyjskiej gospodarki.