Chaos wokół mediów publicznych. Rektor AWS napisał list do Bodnara

Rektor-Komendant Akademii Wymiaru Sprawiedliwości dr Michał Sopiński skierował do ministra sprawiedliwości Adama Bodnara list, w którym odniósł się do obecnej sytuacji wokół mediów publicznych. Sopiński przywołał oświadczenie Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka oraz stanowisko samego Bodnara, kiedy ten był jeszcze Rzecznikiem Praw Obywatelskich prosząc o odniesienie się do nich.

Zamieszanie wokół mediów publicznych

W swoim liście rektor AWS wskazał, że w obecnej sytuacji ważne jest wyjaśnienie "rozbieżności interpretacyjnych w zakresie powoływania i odwoływania składów osobowych organów mediów publicznych". Z tego powodu dr Sopiński domaga się, aby nowy minister sprawiedliwości odniósł się do stanowiska HFPW z dnia 16 września 2016 r., a także pism RPO m.in. do marszałka Senatu oraz Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, z okresu, kiedy funkcję tę pełnił Adam Bodnar.

W piśmie HFPW, które odwoływało się do powołania Rady Mediów Narodowych podkreślono, że "wykreowanie nowego organu władzy publicznej i przekazanie mu pewnych kompetencji w sferze radiofonii i telewizji nie znosi bowiem obowiązku wprowadzenia przez ustawodawcę instrumentów umożliwiających wykonywanie przez KRRiT jej konstytucyjnie określonych funkcji".

Sopiński przypomniał także pismo skierowane przez Bodnara do ówczesnego marszałka Senatu Tomasza Grodzkiego, w którym RPO zwrócił uwagę na wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 grudnia 2016 r. i wskazał na wynikającą z niego potrzebę zmian legislacyjnych.

"Jak pisał Pan Minister, w ww. piśmie z dnia 9 lutego 2017 r. skierowanym jako RPO do Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego (znak: VII.603.1.2016.AG): «Całkowite umiejscowienie KRRiT poza sferą rozstrzygania o tym, kto i jak długo będzie członkiem zarządu spółek publicznej radiofonii i telewizji, czy też członkiem rady nadzorczej, wyklucza możliwość efektywnego wykonywania zadań przypisanych KRRiT w Konstytucji RP i wymaga podjęcia działań legislacyjnych w celu wykonania wyroku Trybunału Konstytucyjnego»”.

Bodnar: Szukamy podstaw prawnych

Jak donoszą media, Adam Bodnar jako Prokurator Generalny ma chcieć przejąć wszystkie śledztwa i postępowania dotyczące przejęcia TVP, Polskiego Radia oraz PAP.

"Minister sprawiedliwości zamierza też przejąć pełną kontrolę nad postępowaniami cywilnymi w tym temacie, gdzie występuje prokuratura" – informuje jeden z portali.

Ostatnio głośną stała się wypowiedź ministra sprawiedliwości, który w kontekście zmian w mediach publicznych stwierdził, że "mamy sytuację, w której przywracamy tę konstytucyjność i szukamy jakiejś podstawy prawnej, żeby to zrobić".

– Uważam, że podstawa prawna wynikająca z Kodeksu spółek handlowych i sytuacji właścicielskiej w kontekście Telewizji Polskiej czy Polskiego Radia jest wystarczająca, żeby tych zmian dokonać – stwierdził Bodnar.

Całość listu rektora AWS do szefa MS

Poniżej publikujemy całość listu do pana dr. hab. Adama Bodnara od Rektora-Komendanta Akademii Wymiaru Sprawiedliwości dr. Michała Sopińskiego

Szanowny Panie Ministrze!

proszę przyjąć moje najserdeczniejsze gratulacje z okazji objęcia stanowiska Ministra Sprawiedliwości.

Cieszę się, że Pan Profesor jako uznany przedstawiciel polskiego środowiska akademickiego, który zyskał powszechną renomę, w tym w ramach wieloletniej pracy jako Rzecznik Praw Obywatelskich, będzie umacniał ważną rolę polskiego wymiaru sprawiedliwości.

W tym miejscu pragnę jednocześnie życzyć Panu Ministrowi wielu sukcesów, wytrwałości i samych trafnych decyzji na pełnionym stanowisku. Wierzę, że ogromne zaufanie okazane Panu przez tysiące Polaków w wyborach do Senatu zostanie w pełni zrealizowane poprzez tworzenie nowych rozwiązań prawnych i ustawowych, mających na celu urzeczywistnienie zasady demokratycznego państwa prawnego.

Jako Rektor-Komendant Akademii Wymiaru Sprawiedliwości pragnę wskazać, że nadzorowana przez Ministra Sprawiedliwości uczelnia kształcąca zarówno funkcjonariuszy Służby Więziennej, jak i osoby cywilne, w tym między innymi na kierunku prawo, ma na celu przede wszystkim aktywne dążenie do wzmocnienia roli wymiaru sprawiedliwości Rzeczypospolitej Polskiej.

Obecnie ważnym zagadnieniem w kontekście szeroko rozumianej zasady państwa prawnego, jak również hierarchii źródeł prawa jest wyjaśnienie rozbieżności interpretacyjnych w zakresie powoływania i odwoływania składów osobowych organów mediów publicznych. Dlatego, mając na względzie Pana dotychczasowe doświadczenie m.in. na stanowisku Rzecznika Praw Obywatelskich, a także działalność w Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka, zwracam się do Pana Ministra z uprzejmą prośbą o odniesienie się do stanowisk wyrażonych przez Helsińską Fundację Praw Człowieka w piśmie z dnia 16 września 2016 r., a także przez Rzecznika Praw Obywatelskich w piśmie skierowanym do Pana Tomasza Grodzkiego – Marszałka Senatu RP (VII.603.1.2016.MAW) w kontekście wyroku Trybunału Konstytucyjnego dnia 13 grudnia 2016 r. (sygn. K 13/16) w sprawie niezgodności z prawem (z Konstytucją RP) powołania zarządów w mediach publicznych, jak i w dalszych pismach kierowanych przez RPO do władz organów administracji publicznej w tym zakresie, w tym m.in. do Ministra Kultury i Dziedzictwa Naukowego (pismo Pana Ministra jako RPO z dnia 21 stycznia 2019 r. do Ministra Kultury i Dziedzictwa Naukowego, znak: VII.603.1.2016.AJK).

Helsińska Fundacja Praw Człowieka w swoim stanowisku z dnia 13 września 2019 r. wskazała na wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 grudnia 2016 r. o sygn. K 13/16, który odwoływał się do powołania Rady Mediów Narodowych – „wykreowanie nowego organu władzy publicznej i przekazanie mu pewnych kompetencji w sferze radiofonii i telewizji nie znosi bowiem obowiązku wprowadzenia przez ustawodawcę instrumentów umożliwiających wykonywanie przez KRRiT jej konstytucyjnie określonych funkcji”. Warto jednak zauważyć pewne rozbieżności w stanowisku sprzed kilku lat i obecnym, ponieważ zaledwie parę dni temu Helsińska Fundacja Praw Człowieka w stanowisku z dnia 22 grudnia 2023 r. w zakresie obecnych uwarunkowań prawnych wskazała, że: „Nie ulega wątpliwości, że media publiczne wymagają pilnych i gruntownych reform. Zdajemy sobie sprawę, że uwarunkowania polityczne i prawne bardzo utrudniają takie reformy. Nie możemy jednak nie zauważyć, że sposób rozpoczęcia zmian w mediach publicznych budzi poważne wątpliwości prawne”.

Dodatkowo, warto poddać pod rozwagę, jak przywołała w ww. stanowisku Helsińska Fundacja Praw Człowieka, czy to po stronie przedstawiciela rządu powinno znajdować się zadanie odwoływania i powoływania członków organów kierujących spółkami radiofonii i telewizji. Fundacja jednoznacznie wskazała, że tego typu działania mogą budzić wątpliwość w świetle standardów Rady Europy. Zgodnie z zaleceniami dotyczącymi gwarancji niezależności mediów publicznych, zasady powoływania składów tych organów powinny być na tyle przejrzyste oraz ukształtowane w sposób, który nie pozwala na ich wykorzystywanie w celu wywierania wpływu politycznego na działalność mediów publicznych.

Jednocześnie wskazać należy na ww. pismo skierowane do Marszałka Senatu RP, w którym Pan Minister jeszcze jako Rzecznik, czyli jako organ powołany do stania na straży konstytucyjnych praw i wolności obywatela, zwrócił uwagę na ww. wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 grudnia 2016 r., w tym wskazał na wynikającą z niego potrzebę zmian legislacyjnych. Jak pisał Pan Minister, w ww. piśmie z dnia 9 lutego 2017 r. skierowanym jako RPO do Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego (znak: VII.603.1.2016.AG): „Całkowite umiejscowienie KRRiT poza sferą rozstrzygania o tym, kto i jak długo będzie członkiem zarządu spółek publicznej radiofonii i telewizji, czy też członkiem rady nadzorczej, wyklucza możliwość efektywnego wykonywania zadań przypisanych KRRiT w Konstytucji RP i wymaga podjęcia działań legislacyjnych w celu wykonania wyroku Trybunału Konstytucyjnego”.

W oświadczeniu z dnia 8 lutego 2019 r. podkreślił Pan Minister jako Rzecznik Praw Obywatelskich, że zgodnie z art. 21 ustawy z 29 grudnia 1992 r. o radiofonii i telewizji, „publiczna telewizja realizuje misję publiczną całemu społeczeństwu i poszczególnym jego częściom, zróżnicowane programy i inne usługi w zakresie informacji, publicystyki, kultury, rozrywki, edukacji i sportu, cechujące się pluralizmem, bezstronnością, wyważeniem i niezależnością oraz innowacyjnością, wysoką jakością i integralnością przekazu. Stan TVP jest i musi być przedmiotem publicznego zainteresowania i debaty publicznej, a gdy jest to zasadne – również krytyki. Tylko to może bowiem doprowadzić do umacniania realizowanej przez TVP misji publicznej, co będzie miało pozytywny efekt dla całego społeczeństwa”. Jak zauważył obecny RPO dr hab. Marcin Wiącek w wypowiedzi z dnia 28 grudnia 2023 r. – „Legitymacja zarządów i rad nadzorczych, powołanych po wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 13 grudnia 2016 r. opiera się na niekonstytucyjnej normie prawnej. Dotyczy to zarówno organów powołanych przez Radę Mediów Narodowych, jak też przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego”.

Przywołuję te wypowiedzi, albowiem Pan Minister wielokrotnie wskazywał na konieczność prawidłowego stosowania prawa, w tym podejmowanie działań legislacyjnych, które prowadziłyby do stanu, w którym Polska byłaby państwem nie tylko praworządnym, ale również przyjaznym dla wszystkich jego obywateli. Znamienne wydają się słowa Pana Ministra w Apelu RPO z marca 2017 r., gdzie wyraził Pan nadzieję, iż następujące słowa dotrą do wszystkich obywateli: „Nie dziel – jednocz, dotrze do wszystkich tych, którzy mają lub chcą mieć wpływ na otaczającą nas rzeczywistość, na realizowane polityki, czy na tworzone i stosowane prawo”.

W związku z powyższym, byłoby mi jako Rektorowi-Komendantowi Akademii Wymiaru Sprawiedliwości niezmiernie miło, gdyby Pan Minister przyjął moje serdeczne zaproszenie do wygłoszenia specjalnego wykładu dla przyszłych prawników – studentów Akademii Wymiaru Sprawiedliwości – dotyczącego istotnych zagadnień prawnych, w szczególności kwestii konstytucyjnych zasad i wartości, zjawiska instrumentalizacji prawa oraz kwestii praworządności, wyjaśniając m. in. rozbieżności interpretacyjne w zakresie powoływania i odwoływania składów osobowych organów mediów publicznych z punktu widzenia polskiego konstytucjonalizmu. Kwestie dotyczące zasad konstytucyjnych i ustrojowych naszego Państwa są bowiem niezwykle istotne także dla naszych studentów, w przyszłości nie tylko stosujących, ale i tworzących prawo. Równocześnie przedstawienie tych zagadnień w formie wykładu Pana Ministra będzie istotne i cenne dla Uczelni.

Bezsprzecznie wszechstronne doświadczenie prawnicze Pana Ministra będzie stanowiło ogromny wkład w dalszy rozwój Akademii Wymiaru Sprawiedliwości. Stąd też proszę przyjąć moje serdeczne zaproszenie i wygłosić wykład dla naszych studentów w dogodnym dla Pana terminie.

z wyrazami szacunku

Rektor-Komendant Akademii Wymiaru Sprawiedliwości dr Michał Sopiński