Kupuj świadomie: jak rozpoznawać certyfikowaną żywność?

Trwa kolejna odsłona akcji #KupujŚwiadomie wspierającej polskie rolnictwo i krajową gospodarkę. W jej ramach w połowie maja odbyła się wideokonferencja poświęcona identyfikowaniu żywności certyfikowanej. Organizatorami wydarzenia byli: Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa, Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Instytut Gospodarki Rolnej oraz portal „Świat Rolnika”.

‒ Szukamy sposobów na to, jak wzmocnić polskie rolnictwo, jak sprawić, aby rozpoznawalność polskich produktów wśród konsumentów, zarówno krajowych, jak i zagranicznych, była coraz większa. Mamy dobrą żywność, która spełnia bardzo wysokie wymagania jakościowe. Kampania #KupujŚwiadomie jest ważną i naturalną próbą przekonania konsumentów, że warto z tej żywności korzystać – mówił we wstępie do dyskusji Jan Krzysztof Ardanowski, minister rolnictwa i rozwoju wsi.

Czym jednak powinna być polska żywność i co powinno ją definiować? Zdaniem Andrzeja Romaniuka, Głównego Inspektora Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych, jakość polskiej żywności jest dobra i mamy duże zapotrzebowanie na produkty ekologiczne, których produkcja z roku na rok wzrasta. Ponieważ jednak istnieje wiele systemów oznaczania żywności, przeciętny konsument musi się uważnie przyglądać towarom na półce i sprawdzać, co oznaczają poszczególne oznaczenia oraz co się pod nimi kryje.

‒ Musimy mieć na uwadze, że nasi producenci konkurują z producentami na rynkach europejskich i światowych. A opieranie konkurencji tylko na cenie skazuje nas na niepowodzenie. Jeśli nie będziemy pokazywać, że nasze produkty mają specyficzne cechy, wyróżniają się, nie mamy szans z dużymi producentami. Dlatego myślmy długookresowo, skupiając się na jakości – tłumaczył Michał Rzytki, dyrektor Departamentu Jakości Żywności i Bezpieczeństwa Produkcji Roślinnej w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Podobnego zdania był Marcin Wroński, zastępca dyrektora generalnego Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa. ‒ Nie mamy warunków, aby produkować dużo i tanio ‒ mówił. ‒ Za to mamy dobrą markę za granicą, a eksport naszych towarów rolno-spożywczych w 2019 roku wyniósł aż 31,4 mld euro. Dla nas głównym wyznacznikiem powinna być jakość i bezpieczeństwo. A polska żywność jest bezpieczna, nad czym czuwają wyspecjalizowane instytucje.

Uczestnicy debaty byli zgodni, że potrzebne jest podnoszenie świadomości konsumenta w zakresie certyfikowanej żywności, aby umiał odpowiednio odczytywać oznaczenia i na ich podstawie dokonywać słusznych wyborów.

‒ Świadomość konsumentów jest w obecnej sytuacji bardzo ważna, ponieważ sieci handlowe czy producenci używają coraz bardziej wyszukanych metod marketingowych, co widać po tym, ile żywności wyrzucamy na śmietnik. To nie jest tak, że nie wiemy, ile możemy zjeść, tylko narzędzia marketingowe są tak doskonałe, że kupujemy więcej, niż możemy zjeść. Tutaj bardzo ważne jest to, żeby klient był świadomy – dodał Wroński z KOWR.

Natomiast według Jerzego Wierzbickiego z Grupy Roboczej Promocja Copa Cogeca, dziś, gdy nasza żywność jest relatywnie tania dla konsumentów, nastał czas, gdy możemy i powinniśmy zdobywać rynek cenowo, wypracować sobie dobrą opinię i markę, by następnie stopniowo, poprzez zwiększony popyt, mieć możliwość podnoszenia ceny.

Dobra wiadomość jest taka, że ‒ jak wynika z badań ‒ dla około 70 proc. Polaków wystarczającą zachętą do zakupu produktu jest to, że pochodzi on właśnie z Polski. Bierze się to stąd, że chcemy nabywać produkty dobrej jakości, a polscy producenci zapewniają właśnie takie wyroby. Coraz częściej są one certyfikowane w ramach systemów jakości, ponieważ taka żywność jest produkowana na bazie rodzimych surowców wysokiej jakości, w sposób tradycyjny, oryginalny, przekazywany z pokolenia na pokolenie, a jednocześnie z wykorzystaniem nowoczesnych technologii.

Poniżej radzimy, jakich certyfikatów i oznaczeń żywności szukać.

Certyfikowane produkty regionalne

Głównym założeniem systemów jakości żywności w UE jest promowanie zróżnicowanej produkcji rolnej, ochrona nazw produktów przed nadużywaniem i imitacją oraz pomaganie konsumentom w zrozumieniu szczególnego charakteru produktów zarejestrowanych. Podstawowymi znakami służącymi do identyfikacji produktów rolnych i środków spożywczych są: Chroniona Nazwa Pochodzenia i Chronione Oznaczenie Geograficzne – podkreślające związek między jakością a miejscem pochodzenia produktów oraz Gwarantowana Tradycyjna Specjalność – wyróżniająca ich tradycyjną metodę produkcji. Umieszczony na etykiecie produktu symbol jednego z trzech certyfikatów gwarantuje wyjątkową jakość produktu, wynikającą ze specyficznych uwarunkowań regionalnych, historii czy też unikatowej tradycji wytwarzania.

Chroniona Nazwa Pochodzenia oznacza nazwę produktu pochodzącego z określonego regionu, miejsca lub kraju. Jakość lub cechy charakterystyczne tego produktu są wynikiem oddziaływania środowiska geograficznego, na które składają się zarówno czynniki naturalne, jak i ludzkie. Chroniona Nazwa Pochodzenia odnosi się do obszaru geograficznego, na którym odbywają się wszystkie etapy produkcji danego wyrobu.

Chronione Oznaczenie Geograficzne oznacza nazwę produktu pochodzącego z określonego regionu, miejsca lub kraju, którego jakość, renoma lub inne cechy charakterystyczne są wynikiem danego pochodzenia geograficznego. Chronione Oznaczenie Geograficzne odnosi się do obszaru geograficznego, na którym odbywa się co najmniej jeden z etapów produkcji danego wyrobu.

Gwarantowana Tradycyjna Specjalność oznacza produkt, który posiada specyficzny charakter odróżniający go od podobnych produktów należących do tej samej kategorii oraz udokumentowaną, co najmniej 30-letnią, tradycję i historię jego wytwarzania. Nazwa produktu powinna być sama w sobie oryginalna albo odnosić się do oryginalnych cech produktu.

43 polskie produkty są obecnie wpisane do rejestru Chronionych Nazw Pochodzenia, Chronionych Oznaczeń Geograficznych oraz Gwarantowanych Tradycyjnych Specjalności, a kolejne czekają na rejestrację.

Certyfikowane produkty ekologiczne

Zamieszczany na etykietach znak jakości wraz z numerem certyfikatu potwierdza, że produkt jest wolny od zanieczyszczeń, chemii i GMO oraz został wytworzony z dbałością o środowisko naturalne ze szczególnym uwzględnieniem łączenia przyjaznych środowisku praktyk gospodarowania, wspomagania wysokiego stopnia różnorodności biologicznej, wykorzystywania naturalnych procesów oraz zapewniania właściwego dobrostanu zwierząt. Wytwórcy żywności ekologicznej spełniają bardzo restrykcyjne normy produkcyjne, a ich praca jest na bieżąco kontrolowana, dzięki czemu ich produkty cechują się najwyższą na rynku jakością.

Czym się różnią certyfikaty od oznaczeń?

Żywność certyfikowana w ramach krajowych systemów daje gwarancję jakości dzięki stosowaniu określonych, rygorystycznych metodyk i zasad produkcji, ze szczególnym uwzględnieniem jakości i pochodzenia surowca, z którego jest produkowana. Udział producentów w tych systemach przekłada się również na nadzorowanie kolejnych etapów procesu produkcji i zapewnienie zawsze tej samej jakości. Produkty z oznaczeniami nie są wytwarzane w ramach systemów jakości, ale mają charakterystyczne cechy, które wpływają na ich wyjątkowość i unikatowość. Są to takie walory jak pochodzenie surowców użytych do produkcji czy tradycyjne metody wytwarzania. Poniżej przykłady takich oznaczeń:

„Poznaj Dobrą Żywność”

Program Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi „Poznaj Dobrą Żywność” funkcjonuje od 1 maja 2004 r. Jego najważniejszym celem jest promocja żywności wysokiej jakości, potwierdzonej znakiem PDŻ. Ma także pomóc konsumentom w dokonaniu świadomego wyboru produktów żywnościowych i podnosić ich zaufanie do wytwarzanych masowo produktów wysokiej i stabilnej jakości.

PRODUKT POLSKI

Znak towarowy PRODUKT POLSKI oznacza, że towar został wytworzony w Polsce, z użyciem polskich surowców. Wraz z oznaczeniem PRODUKT POLSKI mogą być zamieszczone inne oznaczenia i certyfikaty wspomniane powyżej, które dodatkowo świadczą o jakości i bezpieczeństwie danego produktu.

Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa koordynuje działania związane z promocją polskich produktów. Na stronie internetowej www.polskasmakuje.pl – stworzonej z myślą o producentach i konsumentach – można znaleźć szczegółowe informacje o certyfikatach i oznaczeniach uznanych przez MRiRW.

Wideokonferencję „PRODUKT POLSKI – jak identyfikować żywność certyfikowaną” można obejrzeć na stronie www.gov.pl/produktpolski.