Węgier, Polak - dwaj powstańcy

Węgier, Polak - dwaj powstańcy

Dodano: 
Zdobycie Sybina w 1849 – fragment Panoramy siedmiogrodzkiej. Autor: Jan Styka
Zdobycie Sybina w 1849 – fragment Panoramy siedmiogrodzkiej. Autor: Jan Styka Źródło:Wikimedia Commons
15 marca 1848 roku na Węgrzech wybuchło powstanie przeciwko Cesarstwu Austriackiemu. Ramię w ramię z Węgrami walczyli polscy ochotnicy.

Powstanie, które rozpoczęło Wiosnę Ludów na Węgrzech, rozpoczęło się od manifestacji zorganizowanej przez młodych działaczy niepodległościowych. Kulminacyjnym momentem było odczytanie przez poetę Sándora Petőfiego wiersza „Pieśń narodowa”, zaczynającego się od słów: „Powstań, Węgrze, Ojczyzna Cię woła!”. Wśród żądań przedstawionych władzom austriackim znalazły się m.in. powołanie narodowego rządu, wolność prasy, a także poprawa sytuacji chłopstwa.

Sándor Petőfi recytuje swój wiersz. Obraz anonimowego autora.

Cesarstwo Austriackie, zmagające się równolegle z Wiosną Ludów w Wiedniu, zmuszone było ugiąć się i zaakceptować większość z przedstawionych postulatów. Węgrzy przystąpili do tworzenia własnego rządu i armii. Lajos Batthyány, umiarkowany przedstawiciel arystokracji, został pierwszym węgierskim premierem.

Wszyscy przeciw Węgrom

Już we wrześniu 1848 roku Austriacy zmienili jednak strategię. Za ich namową Węgrów zaatakowali najpierw Chorwaci. Po nich przyszła kolej na ataki ze strony Serbów, Rumunów, a także Słowaków. Wreszcie sama Austria wystąpiła zbrojnie przeciw Węgrom.

W grudniu 1848 roku na czele armii węgierskiej w Siedmiogrodzie stanął gen. Józef Bem, wsławiony doskonałym dowodzeniem w trakcie Powstania Listopadowego (szczególnie w trakcie bitew pod Iganiami oraz pod Ostrołęką). Węgrzy doskonale radzili sobie z wojskami austriackimi, zajmując niemal cały Siedmiogród. Wyczyny gen. Bema sprawiły, że stał się on bardzo znany na całych Węgrzech i w niedługim czasie został mianowany przez Lajosa Kossutha, przywódcy węgierskiego powstania, dowódcą całości armii węgierskiej.

Gen. Józef Bem w czasie powstania węgierskiego (1848-49). Autor ryciny: Barabás Miklós.

Wiosną 1849 roku Węgry zerwały z monarchią austriacką. Tamtejszy parlament ogłosił kraj republiką. Lajos Kossuth został pierwszym prezydentem.

Równolegle jednak Rosja postanowiła udzielić Austrii pomocy wojskowej. Nad Dunaj został wysłany korpus rosyjski pod dowództwem feldmarszałka Iwana Paskiewicza. Mimo niezwykłej waleczności, Węgrzy nie byli w stanie sprostać dwóm tak potężnym wrogom. W sierpniu 1849 roku byli zmuszeni poddać się.

Ucieczka do Turcji

Tysiące powstańców musiało uciekać do Turcji. Wśród nich był m.in. gen. Józef Bem, który – aby wstąpić do armii osmańskiej i kontynuować walkę z Rosją i Austrią – przyjął islam i stał się Muradem Paszą. W sumie w Legionach Polskich na Węgrzech, dowodzonych przez gen. Józefa Wysockiego, służyło w czasie tego zrywu ok. 3 tys. polskich żołnierzy.

Pacyfikacja powstania węgierskiego z l. 1848-49 nie zdusiła jednak węgierskich ambicji narodowych. 18 lat później Austria zmuszona została przez Węgrów do powołania Austro-Węgier.