Panteon w azylu Wyklętych
  • Zuzanna Dąbrowska-PieczyńskaAutor:Zuzanna Dąbrowska-Pieczyńska

Panteon w azylu Wyklętych

Dodano: 
Krypta Żołnierzy II Inspektoratu Zamojskiego AK w Radecznicy
Krypta Żołnierzy II Inspektoratu Zamojskiego AK w Radecznicy Źródło: PAP / Bartłoomiej Wójtowicz
UPAMIĘTNIENIE BOHATERÓW II TRAGEDIA ZAMOJSZCZYZNY II Klasztor w Radecznicy to wciąż mało znany symbol oporu – najpierw wobec rosyjskiego zaborcy, następnie niemieckiego okupanta, a po 1945 r. przeciw władzom komunistycznym. Obecnie w krypcie sanktuarium powstaje panteon Żołnierzy Wyklętych z Lubelszczyzny.
W październiku 2017 r. w podziemiach sanktuarium św. Antoniego Padewskiego w Radecznicy pochowano szczątki płk. Mariana Pilarskiego ps. Jar i ppor. Stanisława Biziora ps. Eam (awansowanego pośmiertnie do stopnia kapitana). Uroczysty pogrzeb był początkiem budowy panteonu. Pilarski walczył w wojnie polsko-bolszewickiej, a we wrześniu 1939 r. walczył w składzie Samodzielnej Grupy Operacyjnej „Polesie”. Po bitwie pod Kockiem dostał się do niewoli niemieckiej. Zbiegł z transportu do Niemiec. Od 1940 r. był członkiem ZWZ-AK w Tomaszowie Lubelskim. Po wkroczeniu Armii Czerwonej pozostał w konspiracji. W 1947 r. rozpoczął formowanie II Inspektoratu Zamojskiego AK, w którym objął funkcję dowódcy. Inspektorat mieścił się właśnie w klasztorze Bernardynów w Radecznicy. „Jar” został aresztowany 12 kwietnia 1950 r. w Zamościu przez funkcjonariuszy UB. 16 października 1951 r. został skazany na karę śmierci, którą wykonano 4 marca 1952 r. w więzieniu na Zamku w Lublinie. Z kolei „Eam” w marcu 1948 r. wstąpił do II Inspektoratu Zamojskiego AK pod dowództwem Pilarskiego. Pełnił funkcję dowódcy żandarmerii, a zarazem komendanta rejonu Sitaniec w obwodzie Zamość. Aresztowany 13 kwietnia 1950 r. w Zamościu przez funkcjonariuszy UB w Lublinie, wyrokiem Wojskowego Sądu Rejonowego w Lublinie z 16 października 1951 r. skazany został na karę śmierci, którą wykonano 4 marca 1952 r.

Kolejne pogrzeby odbyły się w roku 2019 – wtedy w krypcie spoczęły szczątki trzech innych żołnierzy polskiego podziemia antykomunistycznego z II ­Inspektoratu Zamojskiego AK: Józefa Pysia ps. Ostry, Pawła Kalinowskiego ps. Francuz i Mieczysława Szewczuka ps. Włoch. Ostatni pochówek w panteonie to marzec 2021 r. Wtedy to zorganizowano uroczysty pogrzeb Romana Szczura vel Szumskiego ps. Halina, żołnierza KOP, ZWZ, AK, a także Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość, zamordowanego przez komunistów. Podczas uroczystości został on pośmiertnie awansowany na stopień kapitana oraz odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski.

Cały artykuł dostępny jest w 23/2023 wydaniu tygodnika Do Rzeczy.

Czytaj także