IPN oddaje hołd Polakom, którzy narażając życie własne i swoich bliskich pomagali żydowskim współobywatelom przeżyć Zagładę przeprowadzoną przez niemieckiego okupanta w czasie II wojny światowej. Różni naukowcy szacują liczbę Polaków pomagających Żydom w tym tragicznym okresie od 30 tys. do miliona. Większość z nich nie została w żaden sposób uhonorowana, a najprawdopodobniej nigdy nie będzie publicznie znana.
Produkcja cyklu filmowego "Nie tylko Ulmowie" została podjęta z okazji 80. rocznicy śmierci bł. rodziny Ulmów. Miniatury filmowe były publikowane na kanale IPNtv i w mediach społecznościowych Instytutu Pamięci Narodowej co tydzień od lutego do czerwca. Dzięki nim możemy się przekonać, że wielodzietnych małżeństw, które dla pomocy bliźniemu ryzykowały życie własne i swoich dzieci, było w Polsce wiele. Ostatni z filmów opowiada o wdowie Katarzynie Filipek, która samotnie wychowywała siedmioro dzieci i sama zgłosiła się do szukających jej Niemców, by zwiększyć szansę przeżycia jej dzieci.
W Polsce było wiele rodzin jak Ulmowie
W krótkich, 5-7 minutowych filmach Instytut Pamięci Narodowej, nie unikając trudnych tematów, ukazuje skomplikowaną i tragiczną sytuację mieszkańców Polski pod okupacją niemiecką. Np. sołtys Tokarni Stefan Barglik, wraz z żoną Marią, początkowo ukrywał Żydów w swoim gospodarstwie, następnie znalazł dla nich inną kryjówkę. W wyniku szantażu ze strony Niemców, wydał im poszukiwanych Żydów, by uratować rodzinę swoją i Katarzyny Filipek, a być może całą wieś. Ostatecznie Niemcy zabili i Żydów, i jego samego wraz z żoną. Z kolei w pierwszym odcinku miniatur – "Czerwone korale" – dowiadujemy się o masakrze w Wolicy i Wierzbicy, którą Niemcy urządzili kilku polskim rodzinom, ujawnionym przez Pawła Wandersmana, który się u nich ukrywał wraz z krewnymi. Mężczyzna żydowskiego pochodzenia zeznał torturowany i kuszony obietnicą darowania mu życia.
Narratorami w filmach są naukowcy Biura Badań Historycznych IPN. Historie o Polakach pomagających Żydom zostały dodatkowo zobrazowane mapami i zdjęciami, niekiedy publikowanymi po raz pierwszy. Większość miniatur filmowych opiera się w dużej części na biogramach osób represjonowanych za pomoc Żydom opublikowanych przez IPN w pozycji książkowej "Represje za pomoc Żydom na okupowanych ziemiach polskich w czasie II wojny światowej".
Na stronie IPN znajdują się ścieżki dźwiękowe poszczególnych miniatur filmowych w języku polskim i angielskim [LINK].
Czytaj też:
IPN odpowiada NIK. "Zarzut niegospodarności jest nieuzasadniony"Czytaj też:
"Z zażenowaniem i zaskoczeniem". Order Orła Białego dla o. Kolbego i Ulmów?