Nabożeństwo czerwcowe rozpowszechniło się w Kościele w XIX wieku. Zawdzięczamy je francuskiej zakonnicy Anieli de Sainte-Croix, która uznała, że skoro maj jest poświęcony Matce Bożej, to dobrze byłoby ofiarować czerwiec Sercu Jezusa. Myśl zyskała uznanie przełożonych i paryskiego biskupa. Dlaczego czerwiec? Bo już związany był z kultem Najświętszego Serca Pana Jezusa.
Objawienia i rozwój kultu
Źródłem tego kultu są objawiania, których doświadczyła św. Małgorzata Maria Alacoque, francuska wizytka, żyjąca w XVII wieku. Ostatnie z wielkich widzeń miało miejsce w czerwcu 1675 roku. Wtedy Pan Jezus prosił, aby pierwszy piątek po oktawie Bożego Ciała był świętem poświęconym czci Jego Serca. „Żądam, żeby pierwszy piątek po oktawie Bożego Ciała był odtąd poświęcony jako osobne święto na uczczenie mojego Serca i na wynagrodzenie mi przez Komunię świętą i inne praktyki pobożne za zniewagi, jakich doznaję, gdy w czasie oktawy jestem wystawiony na ołtarzach. W zamian za to obiecuję ci, że Serce moje wyleje hojne łaski na tych wszystkich, którzy w ten sposób Sercu memu oddadzą cześć lub przyczynią się do jej rozszerzenia”.
W czasie objawień Pan Jezus wzywał również do otaczania czcią wizerunków swojego Serca, godzinnej adoracji w noc poprzedzającą pierwszy piątek oraz wynagradzającej Komunii w pierwsze piątki miesiąca. Stolica Apostolska po wnikliwych badaniach uznała objawienia i zezwoliła na obchodzenie święta. Wizjonerka, s. Małgorzata Maria Alacoque – która przyczyniła się do rozpowszechnienia kultu NSPJ - w 1864 roku została beatyfikowana, a w roku 1920 kanonizowana. Uroczystość Najświętszego Serca Pana Jezusa jest świętem ruchomym, obchodzonym w piątek po oktawie Bożego Ciała. W tym roku przypada na 24 czerwca.
Polskie akcenty
W Polsce święto było obchodzone wcześniej niż w Kościele powszechnym. Dlaczego? Papież Klemens XIII uroczystość Boskiego Serca Pana Jezusa ustanowił w 1765 r. jako przywilej dla ówczesnego Królestwa Polskiego oraz Konfraterni Najświętszego Serca Jezusa w Rzymie. Stało się tak w odpowiedzi na memoriał polskich biskupów, którzy doceniali owoce kultu, rozwijającego się wśród wiernych na ziemiach polskich. Dopiero Pius IX w 1856 roku rozszerzył święto na cały Kościół, a Leon XIII w 1899 roku dokonał aktu poświęcenia całego rodzaju ludzkiego Najświętszemu Sercu Pana Jezusa. Wielokrotnie Bożemu Sercu poświęcana była też Polska. Tak było w obliczu sowieckiej nawałnicy w roku 1920, rok później w dziękczynieniu za odzyskanie niepodległości czy w 1951 roku, kiedy Prymas kardynał Stefan Wyszyński na Jasnej Górze – w obecności niemal miliona wiernych – odnowił akt zawierzenia Polski Sercu Jezusa. Akt ten był ponawiany był jeszcze w roku: 1975, 2011 i 2021.
Jan Paweł II – gorliwy czciciel Serca Jezusowego
Nic dziwnego więc, że biskup Karol Wojtyła w liście pasterskim na 200. rocznicę ustanowienia święta Najświętszego Serca Pana Jezusa, stwierdza, że Polska jest drugą ojczyzną kultu Serca Jezusa po Francji. Źródłem tego niezwykłego nabożeństwa przyszłego papieża do Serca Bożego był jego dom rodzinny i Ojczyzna. Przez całe życie nosił relikwiarzyk z aktem osobistego poświęcenia Najświętszemu Sercu Pana Jezusa. Jako biskup krakowski, a potem jako papież nieustannie zachęcał do praktykowania kultu Najświętszego Serca Pana Jezusa „Ten kult zawiera orędzie niezwykle aktualne w naszych czasach», ponieważ z Serca Syna Bożego, umarłego na krzyżu, wytrysnęło wiekuiste źródło życia, które daje nadzieję każdemu człowiekowi. Z Serca ukrzyżowanego Chrystusa rodzi się nowa ludzkość, odkupiona od grzechu. Ludzkość potrzebuje Serca Chrystusa, aby poznawać Boga i samego siebie; potrzebuje go, aby budować cywilizację miłości” – pisał Jan Paweł II w orędziu na Rok Jubileuszowy.
Nabożeństwo czerwcowe. Na czym polega?
Nabożeństwo czerwcowe ma charakter dziękczynny i wynagradzający. Składa się z adoracji oraz litanii do Najświętszego Serca Pana Jezusa. Modlitwa powstała w klasztorze sióstr wizytek w Marsylii i była odmawiana jako obrona miasta przed zarazą w 1720 roku. W 1899 r. papież Leon XIII zatwierdził litanię do publicznego użytku. Do istniejących 27 wezwań dodano 6 dalszych. W ten sposób litania licząca 33 wezwania upamiętnia każdy ziemski rok życia Chrystusa.
Pierwszy raz w Polsce nabożeństwo czerwcowe zostało odprawione 1 czerwca 1857 w kościele Sióstr Wizytek w Lublinie. Dwa lata później papież Pius IX polecił sprawować to nabożeństwo w całej ówczesnej Polsce (będącej pod zaborami), a w roku 1873 zatwierdził nabożeństwo czerwcowe jako oficjalną modlitwę dla całego Kościoła. Od tego czasu czerwiec poświęcony jest Najświętszemu Sercu Pana Jezusa. Oby nie zabrakło Jego czcicieli!
Litania do Najświętszego Serca Pana Jezusa
Kyrie, elejson. Chryste, elejson. Kyrie, elejson.
Chryste, usłysz nas. Chryste, wysłuchaj nas.
Ojcze z nieba, Boże, zmiłuj się nad nami.
Synu, Odkupicielu świata, Boże,
Duchu Święty, Boże,
Święta Trójco, Jedyny Boże,
Serce Jezusa, Syna Ojca Przedwiecznego, zmiłuj się nad nami
Serce Jezusa, w łonie Matki Dziewicy przez Ducha Świętego utworzone,
Serce Jezusa, ze Słowem Bożym istotowo zjednoczone,
Serce Jezusa, nieskończonego majestatu,
Serce Jezusa, świątynio Boga,
Serce Jezusa, przybytku Najwyższego,
Serce Jezusa, domie Boży i bramo niebios,
Serce Jezusa, gorejące ognisko miłości,
Serce Jezusa, sprawiedliwości i miłości skarbnico,
Serce Jezusa, dobroci i miłości pełne,
Serce Jezusa, cnót wszelkich bezdenna głębino,
Serce Jezusa, wszelkiej chwały najgodniejsze,
Serce Jezusa, królu i zjednoczenie serc wszystkich,
Serce Jezusa, w którym są wszystkie skarby mądrości i umiejętności,
Serce Jezusa, w którym mieszka cała pełnia Bóstwa,
Serce Jezusa, w którym sobie Ojciec bardzo upodobał,
Serce Jezusa, z którego pełni wszyscyśmy otrzymali,
Serce Jezusa, odwieczne upragnienie świata,
Serce Jezusa, cierpliwe i wielkiego miłosierdzia,
Serce Jezusa, hojne dla wszystkich, którzy Cię wzywają,
Serce Jezusa, źródło życia i świętości,
Serce Jezusa, przebłaganie za grzechy nasze,
Serce Jezusa, zelżywością napełnione,
Serce Jezusa, dla nieprawości naszych starte,
Serce Jezusa, aż do śmierci posłuszne,
Serce Jezusa, włócznią przebite,
Serce Jezusa, źródło wszelkiej pociechy,
Serce Jezusa, życie i zmartwychwstanie nasze,
Serce Jezusa, pokoju i pojednanie nasze,
Serce Jezusa, krwawa ofiaro grzeszników,
Serce Jezusa, zbawienie ufających Tobie,
Serce Jezusa, nadziejo w Tobie umierających,
Serce Jezusa, rozkoszy wszystkich Świętych,
Baranku Boży, który gładzisz grzechy świata, przepuść nam, Panie.
Baranku Boży, który gładzisz grzechy świata, wysłuchaj nas, Panie.
Baranku Boży, który gładzisz grzechy świata, zmiłuj się nad nami.
W. Jezu cichy i pokornego serca.
K. Uczyń serca nasze według Serca Twego.
Módlmy się
Wszechmogący, wieczny Boże, wejrzyj na Serce najmilszego Syna swego i na chwałę i zadość-uczynienie, jakie w imieniu grzeszników Ci składa; daj się przebłagać tym, którzy żebrzą Twego miłosierdzia i racz udzielić przebaczenia w imię tegoż Syna swego, Jezusa Chrystusa, który z Tobą żyje i króluje na wieki wieków. Amen.
Małgorzata Wróblewska-Borek