Przedstawiony przez Naumanna w 1915 roku projekt Mitteleuropy, rozumiany jako ustanowienie dominacji Niemiec między Bałtykiem, Morzem Czarnym i Adriatykiem, stanowi dla współczesnego czytelnika fascynujący przykład sposobu myślenia niemieckich elit o naszym regionie. Autor odwołując się do idei, które w niemieckiej myśli politycznej pojawiały się znacznie wcześniej, wypracował własne, oryginalne stanowisko. Przez lata stanowiło ono ważny punkt odniesienia w dyskusjach toczonych w najważniejszych kręgach politycznych i gospodarczych Niemiec. Celem konferencji jest prześledzenie tych oddziaływań zarówno w odniesieniu do niemieckiej myśli i kultury politycznej, jak i w odniesieniu do kontekstu międzynarodowego towarzyszącego od początku strategii Mitteleuropy.
Konferencja rozpocznie się o godz. 10.30 słowem wstępnym wygłoszonym przez prof. Magdalenę Gawin, dyrektor Instytutu Pileckiego. Kolejni uczeni przedstawią recepcję programu „Mitteleuropy” w ujęciu historycznym i geopolitycznym. Zwieńczeniem konferencji będzie debata, która rozpocznie się o godzinie 18.00. Jej uczestnicy odniosą się do tytułowego zagadnienia: czy koncepcja sformułowana w 1915 roku przez Friedricha Naumanna jest już zamkniętą historią? Czy autor bestsellerowej książki z czasów pierwszej wojny światowej był wizjonerem, wyprzedzającym swoje czasy? W tym kontekście istotną kwestią jest podjęcie refleksji nad kontynuacją (lub zmianami) w tradycjach niemieckiej kultury politycznej oraz jej postrzeganiu Europy Środkowej. Przedmiotem zainteresowania uczestników debaty będzie również próba zarysowania różnic (a może podobieństw) między niemiecką wizją Mitteleuropy a inicjatywą Trójmorza. Kontrola i wpływ versus współpraca i solidarność europejska – czy jest to alternatywa, która tkwi za tymi koncepcjami?
Konferencja wraz z debatą odbędzie się 14 czerwca 2023 r. w Warszawie, w Sali Erazma Majewskiego (III piętro) Pałacu Staszica, przy ul. Nowy Świat 72.
PROGRAM KONFERENCJI
10.30 prof. Magdalena Gawin, Dyrektor Instytutu Pileckiego – słowo wstępne
11.00 – 12.30 prof. Grzegorz Kucharczyk (Instytut Historii PAN, Instytut Pileckiego) – Koncepcja Mitteleuropy a niemieckie tradycje polityki wschodniej do 1918 roku,
prof. Bogdan Musiał – Mitteleuropa a Rapallo – historia długiego trwania,
prof. Stanisław Żerko (Instytut Zachodni) – Hitlerowskie koncepcje "urządzenia niemieckiego Wschodu" a Mitteleuropa
12.30 – 12.45 Przerwa kawowa
12.45 – 14.15 prof. Hanna Marczewska-Zagdańska (Instytut Historii PAN) – Amerykańskie reakcje na program „Mitteleuropy”,
prof. Hieronim Grala (Uniwersytet Warszawski) – Rosja a Mitteleuropa,
dr Krzysztof Rak (Dyrektor Fundacji Współpracy Polsko-Niemieckiej) – Mitteleuropa a Ostpolitik RFN
14.15 – 15.15 Obiad
15.15 – 16.15 prof. Tomasz Chinciński (Instytut Pileckiego) – Europa Środkowa w koncepcjach geopolitycznych Karla Haushofera i Aleksandra Dugina. Próba porównania,
prof. Andrzej Zawistowski (Instytut Pileckiego i Szkoła Główna Handlowa) – Mitteleuropa w banknocie i monecie czyli o marce polskiej
16.15-17.00 Przerwa kawowa
17.00 – 18.30 DEBATA MITTELEUROPA – CZY TYLKO HISTORIA?
prof. Hieronimem Grala,
prof. Grzegorz Kucharczyk,
prof. Bogdan Musiał,
prowadzenie: Jakub Moroz