Zabytkowy dworek i nowoczesny budynek muzealny tworzą dwa serca Muzeum Józefa Piłsudskiego. Dworek pokazuje Marszałka prywatnie: jako męża i ojca oraz miłośnika przyrody. Wystawa stała przedstawia natomiast życie i działalność Marszałka na szerokim tle historycznym, kulturowym i społecznym. Ideą muzeum jest upowszechnianie reprezentowanych przez niego wartości, idei walki o niepodległość i pracy nad budową państwa. Muzeum będzie prowadziło działalność naukową, wystawienniczą, wydawniczą oraz programy edukacyjne i społeczne. Jest przestrzenią, w której historia i tradycja inspirują do dyskusji na tematy ważne i aktualne dla Polaków.
W „Milusinie”
Komitet Żołnierza Polskiego wybudował w 1923 r. z dobrowolnych składek legionów Piłsudskiego wygodny, choć skromny dom dla Naczelnego Wodza. Dom zaprojektowany został przez znanego architekta Kazimiera Skórewicza w modnym stylu dworkowym. Na działce, na której stanął „Milusin”, był też lasek. Chociaż proponowano Piłsudskiemu przekształcenie go w park, nie zgodził się na to. Chciał mieć przy domu kawałek natury nietkniętej ręką człowieka. Na wiosnę lubił oglądać kwitnące sasanki.
Po przewrocie majowym Piłsudscy zamieszkali w Belwederze, ale dworek „Milusin” pozostał miejscem, do którego przyjeżdżali, aby wypocząć, organizowali tu również uroczystości rodzinne. W 1948 r. dworek został odebrany przez władze komunistyczne rodzinie Piłsudskich, wówczas też wywieziono jego wyposażenie. Jak na urągowisko dom Marszałka został przekazany ambasadzie Związku Sowieckiego. Po 1956 r. w dworku mieściło się przedszkole.
Dzisiaj wnętrze dworku „Milusin” wygląda tak jak w latach, gdy mieszkali w nim Piłsudscy z córkami Wandą i Jadwigą. Kilka lat temu pracownicy muzeum odnaleźli w jednym z wojskowych domów wypoczynkowych część wyposażenia dworku, w tym meble z salonu i obrazy. Na podstawie przedwojennych zdjęć wykonane zostały wierne repliki nieodnalezionych mebli, m.in. biurka Marszałka i biblioteczki. Dworek to „kapsuła czasu” – przestrzeń, która daje możliwość obcowania z wnętrzem przesyconym duchem jego mieszkańców i atmosferą lat 20. ubiegłego wieku.
Długa droga do powstania muzeum
Historia powstania Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku sięga początku lat 80. ubiegłego wieku, gdy Towarzystwo Przyjaciół Sulejówka uznało za swój główny cel utworzenie w dworku „Milusin” muzeum poświęconego Marszałkowi. Stan wojenny wstrzymał działania w tym kierunku. Zmiany przyniósł dopiero rok 1988, gdy staraniem Towarzystwa dworek wraz z ogrodem został wpisany do rejestru zabytków. Rok później władze miasta podjęła uchwałę o utworzeniu muzeum w dworku „Milusin”.
Nowy impuls do powstania muzeum pojawił się, gdy w 1990 r. wróciły z Wielkiej Brytanii do Polski, niemal po pół wieku pobytu na emigracji, córki Marszałka – Wanda Piłsudska i Jadwiga Jaraczewska. Cztery lata później założyły Fundację Rodziny Józefa Piłsudskiego, a następnie odzyskały dworek „Milusin”, przekazany fundacji przez władze Sulejówka. 10 listopada 2008 r. podpisano w dworku akt założycielski Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku – instytucji współprowadzonej przez Fundację Rodziny Józefa Piłsudskiego oraz Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Kamień węgielny pod inwestycję wmurowano jednak dopiero 9 listopada 2016 r., a budowa Muzeum Józefa Piłsudskiego znalazła się pod specjalną pieczą ministra kultury i dziedzictwa narodowego, prof. Piotra Glińskiego.
Nowy budynek muzealny
W ciągu trzech lat w sąsiedztwie „Milusina” powstał nowoczesny budynek muzealno-edukacyjny o powierzchni użytkowej ok. 6 tys. mkw. Większa część kubatury gmachu skryta jest pod ziemią, a część nadziemna otoczona drzewami nie jest wyższa niż ich korony. Usytuowana kilkanaście metrów pod ziemią wystawa stała zajmuje 2,1 tys. mkw. i jest podzielona na galerie: „Ziuk”, „Wiktor”, „Komendant”, „Naczelnik” i „Marszałek”, które opowiadają o kolejnych etapach życia i działalności Józefa Piłsudskiego. Szósta galeria – „Symbol” – jest poświęcona dziedzictwu Piłsudskiego i pamięci o nim. Autorzy wystawy stałej podstawą narracji uczynili zabytki, a przede wszystkim pamiątki po Marszałku. Jest wśród nich koszulka chrzcielna Ziuka – tak nazywano Józefa Piłsudskiego w rodzinie – i buława marszałkowska. Oszczędnie stosowane multimedia mają tylko rolę pomocniczą.
15 i 16 sierpnia odbędą się dni otwarte Muzeum Józefa Piłsudskiego. Wizyty można rezerwować od początku sierpnia na internetowej stronie muzeumpilsudski.pl.