Od 2003 roku, decyzją Watykańskiej Kongregacji ds. Nauki i Wiary jest to święto nakazane, kiedy katolicy mają obowiązek uczestniczyć w mszy świętej. Od 15 lat w Polsce jest to także dzień wolny od pracy.
Historia trzech mędrców ze Wschodu
Historia opisana w Ewangelii św. Mateusza przywołuje obraz trzech mędrców ze Wschodu, którzy za czasów panowania króla Heroda przybyli do Betlejem, aby oddać hołd nowo narodzonemu Jezusowi – zapowiadanemu przez proroków królowi żydowskiemu. Odnaleźli Go w stajence, oddali mu pokłon i złożyli dary – Kacper ofiarował kadzidło, Melchior – złoto, a Baltazar – mirrę. Symbolikę darów złożonych Chrystusowi objaśnił w II wieku św. Ireneusz z Lyonu: złoto zostało ofiarowane Jezusowi jako królowi, kadzidło jako Bogu, a mirra zapowiadająca Jego śmierć – jako człowiekowi.
Sylwetki Trzech Króli nie są opisane w historycznych podaniach, a w Biblii nie podano ich imion, za to krąży na ich temat wiele legend. Trzema Królami mędrców zaczęto nazywać w okresie średniowiecza, nazwa ta przetrwała do dziś. Ich imiona znamy od około VIII wieku, w wieku XII uznano, że reprezentowali oni trzy kontynenty – Europę, Azję i Afrykę.
Niemal do końca IV wieku 6 stycznia był dniem świętowania Bożego Narodzenia. Dopiero później w liturgii Kościoła wyodrębniono dwie uroczystości, wprowadzając święto Trzech Króli, czyli Objawienia Pańskiego. Dzień Trzech Króli kończy cykl świąteczny Bożego Narodzenia.
Znak na drzwiach
Uroczystość związana jest ze święceniem kredy, kadzidła i wody. Poświęconą kredą na drzwiach domu wypisuje się litery K+M+B oraz datę.
Chociaż wiele osób kojarzy litery z imiona Trzech Króli (Kacper, Melchior i Baltazar), skrót pochodzi od łacińskiej sentencji Christus Mansionem Benedicat, która oznacza „(Niech) Chrystus mieszkanie błogosławi” lub Christus multorum benefactor ("Chrystus dobroczyńcą wielu"). Prawidłowo powinniśmy więc pisać C+M+B i data, tradycyjnie jednak na polskich drzwiach najczęściej pojawia się napis K+M+B i data.
Orszaki Trzech Króli
Tego dnia tradycyjnie ulicami miast przechodzą Orszaki Trzech Króli, jednak ze względu na epidemię w tym roku nie będzie to możliwe.
Archidiecezja Warszawska proponuje jak poradzić sobie z pandemicznymi utrudnieniami w organizacji świętowania Trzech Króli. Zamiast Orszaku Trzech Króli na ulicach miast, 6 stycznia można zorganizować mini Orszak w formie kolędowania w kościele, najlepiej z udziałem przebranych Mędrców i przejściem do szopki – zachęcają koordynatorzy tej inicjatywy. Do wszystkich zainteresowanych parafii wyślą darmowo pakiet koron, śpiewników, nalepek i gazetek.
Ze względu na pandemię COVID-19, Orszaki Trzech Króli organizowane od lat w uroczystość Objawienia Pańskiego (Epifanii) na ulicach miast, będą musiały przyjąć nieco inną formę. Wystarczy zorganizować w kościele kolędowanie po dowolnej Mszy świętej w dniu 6 stycznia. "Zależy nam na tym, aby nie tworzyć jednego dużego wydarzenia, lecz wiele małych" – podkreślają inicjatorzy z Fundacji Orszak Trzech Króli.
Wśród propozycji – oprócz mini Orszaku – są także inne: Spacer Orszakowy w gronie rodziny, Orszak Kolęd – Święty Wieczór – nawiązujący do tradycji spotkań kolędowych w wieczór poprzedzający święto Trzech Króli oraz Orszakowy Challenge Kolędowy, który polegałby na nagraniu kolęd lub pastorałek i nominowaniu kolejnych rodzin, parafii, wspólnot, szkół czy innych grup do wspólnego śpiewania. Filmiki należy umieścić w mediach społecznościowych z hasztagiem #KoledujmyRazem. "W czasie Covid 19 wspólny śpiew będzie dla nas nadzieją na nowe życie, którego narodziny właśnie świętujemy" – zachęcają pomysłodawcy.