Badanie pokazuje również, że aż 40 proc. Polaków uważa, że pieniądze na program "500 plus" pochodzą z podatków płaconych przez innych ludzi, firmy lub ze środków rządowych.
Analiza wyników z uwzględnieniem sympatii politycznych badanych dowodzi, że w elektoracie PiS jest stosunkowo najwięcej osób (25 proc.) błędnie przekonanych, że rząd ma własne pieniądze, z których wypłaca "500 plus". Dla porównania – wśród sympatyków Platformy Obywatelskiej, Nowoczesnej czy Kukiz’15 ten odsetek jest prawie pięciokrotnie mniejszy (5-6 proc.). Najwięcej osób mających świadomość, że to z ich podatków finansowane są wypłaty "500 plus" jest wśród sympatyków Platformy Obywatelskiej – 55 proc. Z kolei wśród sympatyków Kukiz’15 najwięcej jest osób, które nie mają wiedzy na temat pochodzenia środków na ten cel (41 proc.).
Znajomość źródeł finansowania rządowego programu jest zależna od wykształcenia. Najwięcej osób, które nie wiedzą, skąd rząd ma pieniądze na "500 plus" jest wśród osób z wykształceniem podstawowym (36 proc.), a najmniej – z wyższym (12 proc.).
– To kolejne badanie, które pokazuje, że świadomość ekonomiczna w społeczeństwie nie jest najwyższa, a to może sprawiać, że hasła polityki socjalnej padają na podatniejszy grunt – komentuje dr Tomasz Baran z Wydziału Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego.
Niezależnie od sympatii politycznych poziom edukacji ekonomicznej Polaków pozostawia wiele do życzenia. Część społeczeństwa nie ma świadomości, że coś takiego jak "pieniądze rządowe" nie istnieje. Pieniądze, które są przeznaczone czy to na wypłaty "500 plus", czy na edukację czy ochronę zdrowia pochodzą z tego samego źródła, czyli z podatków płaconych przez obywateli oraz firmy. Nawet osoby bezrobotne często nie mają świadomości, że kupując różne produkty, również zasilają budżet państwa płaconym przez siebie podatkiem VAT.
Z przeprowadzonego badania wynika również, że nieco ponad połowa Polaków (53 proc.) dostrzega prawidłowość, że ceny produktów i usług rosną, jeśli ludzie mają więcej pieniędzy i zaczynają więcej wydawać. 13 proc. badanych uważa, że ceny produktów i usług w ogóle nie zależą od ilości wydawanych pieniędzy, 5 proc. uważa, że ceny wtedy maleją, a co piąty badany nie jest w stanie odnieść się do tej kwestii.
Największy odsetek osób, które uważają, że ceny produktów i usług w ogóle nie zależą od ilości wydawanych pieniędzy jest wśród sympatyków PiS (20 proc.), a najmniejszy – wśród Kukiz’15 (4 proc.).
Według badania większość Polaków (69 proc.) dostrzega, że obecnie płaci więcej za tę samą ilość produktów niż rok temu, 7 proc. uważa że płaci tyle samo, a 3 proc. że płaci mniej.
Wzrost wydatków konsumpcyjnych w gospodarce, który w dużej mierze spowodowany jest programem "500 plus", przyczynia się pośrednio do wzrostu cen. Z jednej strony ludzie otrzymują pieniądze z "500 plus", ale z drugiej strony muszą płacić więcej za produkty i usługi. Ci, którzy tego świadczenia nie otrzymują, bardziej odczuwają wzrost cen w swoich portfelach.
– Niski poziom wiedzy ekonomicznej powoduje, że ludzie łatwiej ulegają populistycznym hasłom i popierają wydawanie pieniędzy z budżetu państwa nawet na kosztowne programy, nie czując, że to są ich własne pieniądze. Nie mają świadomości, że jeśli wydatki na jeden cel zostaną zwiększone, to może zabraknąć np. na ochronę zdrowia czy edukację, a podatki i ceny mogą wzrosnąć – mówi Alicja Defratyka, autorka projektu CiekaweLiczby.pl
Nota metodologiczna: Badanie przeprowadzone dla ciekaweliczby.pl na panelu Ariadna w dniach 20-23 października 2017 roku. Próba ogólnopolska osób od 18 lat wzwyż (N=1045). Kwoty dobrane wg reprezentacji w populacji dla płci, wieku, wykształcenia i wielkości miejscowości zamieszkania.
Ciekaweliczby.pl to autorski projekt edukacyjny przybliżający opinii publicznej warte poznania fakty oparte o konkretne dane liczbowe. Ideą jest prezentowanie danych tak, by każdy mógł łatwo wyciągnąć z nich obiektywne wnioski i krytycznie spojrzeć na otaczającą nas rzeczywistość. To cenna umiejętność w dobie post-prawdy, gdy granice między faktem i opinią, prawdą i fałszem, informacją i dezinformacją coraz bardziej się zacierają. Więcej na www.ciekaweliczby.pl oraz na Facebooku.
Ariadna to ogólnopolski panel badawczy audytowany przez Organizację Firm Badania Opinii Rynku (OFBOR). Więcej na www.panelariadna.pl