Przy okazji rocznicy Powstania w Getcie Warszawskim ponownie dała o sobie znać prof. Barbara Engelking. Kierownik Centrum Badań nad Zagładą Żydów Instytutu Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk znów wysunęła pod adresem Polaków szereg zarzutów. Tym razem oznajmiła m.in., że Polacy mieli większy potencjał do obrony Żydów, a nie wykorzystali go, oraz, że często okazywali się szmalcownikami.
– W fałszywej propagandzie może tak wygląda (że Polacy pomagali ukrywać się Żydom - red.). W rzeczywistości Żydzi tak jak Ci Żydzi w getcie wykazywali się niesamowitą odwagą. (…) Tworzyli sieci pomocowe. Naprawdę byli w dużym stopniu samowystarczalni, a byliby w dużo większym, gdyby nie szmalcownicy – powiedziała Engelking.
– Ludzie, którzy zdecydowali się pomagać Żydom to byli naprawdę bohaterowie i było ich naprawdę niewielu – powiedziała socjolog, wskazując że "Polacy po prostu zawiedli" prześladowanych Żydów.
Wypowiedzi badaczki wywołały krytykę. Do słów kierownik Centrum Badań nad Zagładą Żydów Instytutu Filozofii i Socjologii PAN odniósł się w mediach społecznościowych m.in. premier Mateusz Morawiecki. "We wczorajszym programie »Kropka nad i« w TVN24 padły skandaliczne słowa, które nie mają nic wspólnego z rzetelną wiedzą historyczną. Jako premier, historyk, a przede wszystkim Polak czuję się zobowiązany, żeby odnieść się do tez sformułowanych na antenie" – podkreśla polityk we wpisie.
Stanowisko Centrum Badań nad Zagładą Żydów Instytutu Filozofii i Socjologii PAN
Portal Onet opublikował stanowisko Centrum Badań nad Zagładą Żydów Instytutu Filozofii i Socjologii PAN, którym kieruje Barbara Engelking. "Po raz kolejny z dużym niepokojem obserwujemy sytuację, gdy przedstawiciele rządu oraz inni funkcjonariusze publiczni wypowiadają się na temat ustaleń naukowych, będących wynikiem wieloletnich badań i analiz" – czytamy.
"W zachowanych dziennikach, relacjach, wspomnieniach można odnaleźć całe spektrum tego, z czym musieli mierzyć się Żydzi próbujący przeżyć w ukryciu w okupowanej Warszawie: są tam zarówno strach, jak i nadzieja, poczucie osamotnienia, jak i tworzenie wspierających się grup, bierność oraz sprawczość. Jest w nich także mowa o niechęci, braku pomocy, szmalcownictwie, zdradzie, śmierci z rąk Niemców – oraz pomocy, przyjaźni, ratunku udzielanym przez innych Żydów i Polaków. Właśnie o tych wszystkich aspektach żydowskich losów w czasie II wojny światowej, od lat analizowanych przez badaczki i badaczy Zagłady, mówiła w wywiadzie prof. Engelking" – podkreśla instytucja.
Dalej jest mowa o ataku na badaczkę: "Natomiast w publicznych wypowiedziach przedstawicieli władz – w tym premiera Mateusza Morawieckiego i ministra Przemysława Czarnka – prof. Engelking została zaatakowana za przedstawianie 'nieuprawnionych opinii' oraz "pseudohistorycznych wypowiedzi", które nie mają pokrycia w faktach. Dotyczyć to ma zwłaszcza kwestii skali polskiej pomocy udzielanej Żydom, jak również skali takich zjawisk, jak antysemityzm, szmalcownictwo czy delatorstwo"
"Fakty naukowe przedstawiane przez prof. Engelking zostały określone jako "zamazywanie prawdy", "kłamstwo", "antypolska narracja" oraz "obrażanie Polaków". Profesor Engelking zarzucono też, że we wcześniejszych jej wypowiedziach pojawiały się uwagi, które miały "charakter rasistowski". W ślad za tymi komentarzami prof. Engelking została także zaatakowana przez media prorządowe, w tym publiczne, gdzie określono ją jako "polakożercę", a wywiad jako "szczucie na Polaków".
Stanowczo potępiamy polityczne oraz ideologiczne próby kwestionowania ustaleń naukowych. Twierdzenie, że ratowanie Żydów było powszechną postawą Polaków, to właśnie zamazywanie prawdy przez przedstawicieli władz; opinia, a nie fakt zgodny z wiedzą historyczną, będącą wynikiem wieloletnich interdyscyplinarnych projektów badawczych (także tych prowadzonych przez Instytut Pamięci Narodowej).
Jest to również umniejszenie heroizmu Sprawiedliwych pomagających Żydom – zwłaszcza tych, którzy stracili za to życie z rąk Niemców.
Przypominamy też, że upolitycznienie historii, a co za tym idzie, próby jej zafałszowania, dodatkowo połączone z inspirowaniem fali nienawiści, są właśnie tymi niebezpieczeństwami, przed którymi w przemówieniu wygłoszonym podczas obchodów 80. rocznicy powstania w getcie warszawskim słusznie przestrzegał Marian Turski" – podkreślono.
Pod stanowiskiem podpisali się członkowie zespołu Centrum Badań nad Zagładą Żydów IFiS PAN: Agnieszka Haska, Marta Janczewska, Jacek Leociak, Dariusz Libionka, Justyna Majewska, Małgorzata Melchior (prof. em.), Karolina Panz, Jakub Petelewicz, Alina Skibińska, Dagmara Swałtek-Niewińska, Andrzej Żbikowski (współpracownik).
Czytaj też:
Skandaliczny wywiad z Engelking w TVN. Szef KRRiT: Wszcząłem postępowanieCzytaj też:
"TVN nienawidzi wszystkiego co polskie". Ostre wystąpienie Jakiego