Niech przemówią świadectwa
Artykuł sponsorowany

Niech przemówią świadectwa

Dodano: 
World for Ukraine
World for Ukraine
Centrum Lemkina partnerem merytorycznym szczytu World for Ukraine w Rzeszowie-Jasionce. 7–9.12.2022 r.

Zaświadczam o przestępstwach armii Federacji Rosyjskiej w mieście Mariupol w obwodzie Donieckim. Od 24 lutego 2022 r. miasto było cały czas pod ostrzałem oraz bombardowaniem. (…) Wojska armii rosyjskiej celowo ostrzeliwują budynki cywilne, by zabić Ukraińców, wypalają całe miasto celem ukrycia masowych mordów. Wielu ludzi spaliło się żywcem w budynkach, a także zmarło od głodu i wychłodzenia. Rosyjskie samoloty bombardowały bombami wielkiej mocy, których wybuchu nie mogły wytrzymać schrony. W schronach znajdowało się do dwóch tysięcy ludzi – to fragmenty relacji Kateryny Suchomłynowej, radnej Mariupola i wolontariuszki. Centrum Lemkina, zebrało już setki świadectw rosyjskich zbrodni na Ukrainie. Opracowany na ich podstawie wstępny raport o zbrodniach w Ukrainie zostanie przedstawiony podczas grudniowego szczytu World For Ukraine 2022 w Rzeszowie-Jasionce.

Centrum Dokumentowania Zbrodni Rosyjskich w Ukrainie im. Rafała Lemkina zostało powołane przez Instytut Pileckiego już dwa dni po napaści na Ukrainę – 26 lutego 2022 r.

Misją Centrum Lemkina jest zbieranie indywidualnych naocznych świadectw ludności cywilnej, które po opracowaniu przez naukowców mają utrwalić relacje o zbrodniach popełnionych przez wojska rosyjskie na terytorium Ukrainy. – Zeznania przed prokuratorami są objęte tajemnicą do zakończenia procesu. Jednak my dysponujemy świadectwami złożonymi przed naszymi pracownikami i te możemy przedstawić światu – mówi prof. Magdalena Gawin, Dyrektor Instytutu Pileckiego i pomysłodawczyni powołania Centrum Lemkina.

Świadectwa pisemne są zbierane – w Polsce i w Ukrainie – w formie ankiet dostępnych w czterech wersjach językowych (ukraińska, rosyjska, polska i angielska) i zawierają relacje tych świadków, do których można dotrzeć osobiście. Druga forma to filmy rejestrowane na terytorium Ukrainy przez pracowników Instytutu lub wolontariuszy. Jeżeli świadectwa były zbierane blisko linii frontu, gdzie codziennie giną ludzie, zdarza się, że filmy stają się testamentem, głosem zza grobu, ostatnim zapisem wydarzeń.

Priorytetem Centrum Lemkina jest dokumentowanie świadectw już teraz, na bieżąco, mimo że wciąż trwa wojna – mówi Jakub Kiersikowski, kierownik Centrum Dokumentowania Zbrodni Rosyjskich w Ukrainie im. Rafała Lemkina. – Osoby, które składają świadectwo często wyznają, że nawet będąc na terenie Polski boją się o własne życie. Ci ludzie wyruszą dalej, do Kanady, USA, Francji etc., wtopią się w tkankę społeczną i być może już nigdy nie znajdą odwagi, żeby zdać relacje – tłumaczy Kiersikowski.

Ankieterów i archiwistów Centrum Lemkina można spotkać między innymi na granicy oraz w ośrodkach dla uchodźców. Wśród pracowników jest wielu Ukraińców, jak Dmytro, pochodzący ze Lwowa. – Zajmuję się organizacją wyjazdów do ośrodków długoterminowego pobytu uchodźców i działam wszędzie tam, gdzie znajdują się osoby, które chcą złożyć świadectwo zbrodni rosyjskich w Ukrainie. Sam również zbieram świadectwa. Ta praca wymaga ogromnego taktu i wyczucia, zwłaszcza, że wielu świadectw nie da się zapomnieć – mówi Dmytro. – Mam nadzieję, że cywilizowany świat osądzi rosyjskie zbrodnie na bezbronnej ludności Ukrainy – dodaje.

Ważnym momentem działalności Centrum Lemkina było opublikowanie w kwietniu świadectwa Kateryny Suchomłynowej, radnej i ratowniczki

z Mariupola. Po przybyciu do Polski złożyła świadectwo i zgodziła się na jego opublikowanie wraz ze swoim wizerunkiem. Została też ambasadorem Centrum, i w jego imieniu przekonuje swoich rodaków do składania relacji. Głos Pani Kataryny, a wraz z nim działalność Centrum Lemkina wybrzmiały w mediach całego świata. Artykuły, wywiady i relacje znalazły się m.in. we wszystkich najważniejszych stacjach telewizyjnych i radiowych w Polsce, a także w tak znaczących mediach zagranicznych jak choćby The Washington Post, The Guardian, BBC, CNN czy The Times.

Ankiety i świadectwa filmowe są katalogowane i tłumaczone. Docelowo powstanie archiwum zbrodni: ankiet, zdjęć, filmów, które po naukowym opracowaniu, a przede wszystkim po anonimizacji, będą udostępnione naukowcom i dziennikarzom w formie repozytorium. Działamy niezależnie od wymiaru sprawiedliwości, jednak nasza baza danych może stanowić źródło w procesie rozliczenia zbrodni popełnianych na Ukrainie – mówi Jakub Kiersikowski.

Korzystając z doświadczeń zdobytych w trakcie tworzenia bazy „Zapisy Terroru”, jednego z największych cyfrowych zbiorów świadectw ludności cywilnej okupowanej Europy, Instytut Pileckiego zamierza przygotować stronę internetową z interaktywną mapą Ukrainy i szczegółowymi informacjami na temat znajdujących się w zasobach Centrum materiałów dotyczących konkretnych rejonów kraju. Planowana data uruchomienia archiwum i strony to wiosna 2023 – rok od inwazji rosyjskiej na Ukrainę.

Do tej pory Centrum Lemkina zebrało setki świadectw pisemnych i audiowizualnych. Praca wciąż trwa i świadectw jest coraz więcej – mówi Jakub Kiersikowski. – O tym wszystkim zamierzamy mówić podczas szczytu World for Ukraine 2022, a także podczas dużej konferencji naukowej w Berlinie, którą chcemy zorganizować na początku lutego 2023 roku. Z osobą patrona Centrum, Rafała Lemkina – autora projektu konwencji w sprawie zapobiegania i karania zbrodni ludobójstwa, nazywanej „Konwencją Lemkina” – łączy się ważne zadanie dla Centrum. Jest nim próba podjęcia dyskusji nad prawem międzynarodowym. Historycy i badacze, którzy dokumentują tę wojnę, dostrzegają i nazywają nowy rodzaj doświadczeń wojennych, z którymi wcześniej nie mieliśmy do czynienia. Jednak tezy te przeważnie nie znajdują zrozumienia u prawników, dla których obecne kategorie prawne „zbrodni przeciwko ludzkości” oraz „zbrodni wojennych” wyczerpują to, co się dzieje na Ukrainie – podsumowuje szef Centrum Lemkina.

Szczyt World for Ukraine odbędzie się w dniach 7–9 grudnia 2022 r. w G2A Arena w Rzeszowie-Jasionce. Będzie to największe międzynarodowe wydarzenie poświęcone pomocy humanitarnej udzielanej Ukrainie.

Więcej informacji: www.w4ua.com

Źródło: Fundacja World for Ukraine
Czytaj także