W sobotę 19 listopada, w Muzeum Hymnu Narodowego w Będominie, z inicjatywy Towarzystwa Pamięci Historycznej „Memoria Restituta”, odbyła się ceremonia odsłonięcie popiersia Księcia Warszawskiego Fryderyka Augusta I.
Pierwszą część uroczystości, w kościele pw. Świętej Trójcy w Kościerzynie, rozpoczęła Msza Święta w Intencji Ojczyzny, odprawiona przez proboszcza ks. Antoniego Bączkowskiego. Na początek odegrano „Bogurodzicę”. Po Mszy Świętej uczestnicy złożyli wspólną wiązankę w pod obrazem w Sanktuarium Matki Bożej Kościerskiej Królowej Rodzin oraz pod znajdującym się nieopodal kościoła, pomnikiem Świętego Jana Pawła II. Przed rozpoczęciem drugiej części, w drodze do Muzeum, złożono także wieńce i wiązanki pod pomnikiem gen. Józefa Wybickiego, m.in. od Prezesa Rady Ministrów i Ministra Edukacji i Nauki. Odlane z brązu popiersie księcia, autorstwa p. prof. Mariusza Białeckiego, umieszczono w salonie dworku Wybickich, będącym centralnym pomieszczeniem Muzeum. Na początku tej części wydarzenia, odegrany i odśpiewany został hymn państwowy „Mazurek Dąbrowskiego”. Wśród zebranych gości, Prezydenta RP Andrzeja Dudę reprezentował Doradca Prezydenta RP p. Piotr Karczewski, Prezesa Rady Ministrów Mateusza Morawieckiego oraz Pomorski Urząd Wojewódzki, Wicewojewoda Pomorski p. Mariusz Łuczyk, a Ministra Edukacji i Nauki prof. Przemysława Czarnka, Dyrektor Delegatury w Kościerzynie Kuratorium Oświaty w Gdańsku p. Joanna Sawczyn. Po powitaniu gości nastąpiło odsłonięcie popiersia, którego dokonali: Doradca Prezydenta RP p. Piotr Karczewski, Wicewojewoda Pomorski p. Mariusz Łuczyk, artysta-rzeźbiarz p. prof. Mariusz Białecki, Kurator Muzeum Hymnu Narodowego w Będominie p. Przemysław Rey oraz Prezes Towarzystwa Pamięci Historycznej „Memoria Restituta” Tomasz Kocent. Następnie poświęcenia popiersia Księcia Warszawskiego Fryderyka Augusta I, dokonał ks. Antoni Bączkowski. Po złożeniu wspólnej wiązanki pod popiersiem, uczestnicy udali się do sali konferencyjnej. List od premiera odczytał Wicewojewoda Pomorski. Listy do uczestników skierowali również prof. dr hab. Jarosław Czubaty, autor książki „Księstwo Warszawskie (1807-1815)” oraz przyjaciel domu Wettynów, p. Dominik Galas. Wykład nt. postaci Fryderyka Augusta I wygłosił prezes Towarzystwa Pamięci Historycznej „Memoria Restituta”. W dalszej kolejności odczytane zostały uchwały Zarządu Głównego Towarzystwa, w sprawie ustanowienia oraz nadania Odznaki Honorowej Towarzystwa Pamięci Historycznej „Memoria Restituta”. Złota Odznaka została nadana m.in. Sanktuarium Matki Bożej Królowej Polski na Jasnej Górze oraz Kaplicy Matki Bożej Ostrobramskiej w Wilnie i będą one przekazane przy innych okazjach. W imieniu Prezydenta RP odznaczenie odebrał p. Piotr Karczewski, Prezesa Rady Ministrów p. Mariusz Łuczyk, a Ministra Edukacji i Nauki p. Joanna Sawczyn. Osobom zasłużonym dla Towarzystwa, obecnym wśród gości, wręczone zostały również złote, srebrne i brązowe odznaki. Odczytana została także uchwała o nadaniu tytułów Prezesa Hnorowego Towarzystwa Pamięci Historycznej „Memoria Restituta”. Wśród obecnych akt nadania odebrał Prezes Stowarzyszenia „Niepokonani-Polska” p. Janusz Hirsch. Po części oficjalnej goście udali się na poczęstunek. Projekt został zrealizowany przy wsparciu Fundacji Współpracy Polsko-Niemieckiej. Wydarzenie zostało objęte patronatem medialnym przez miesięcznik „Historia Do Rzeczy”, „Mówią Wieki” oraz TVP 3 Gdańsk.
Ostatni monarcha na polskim tronie, Fryderyk August I z saskiej dynastii Wettynów, zwany przez swych poddanych Sprawiedliwym, w dzisiejszych czasach z kolei niekiedy Zapomnianym, co dobrze oddaje stan pamięci o tym władcy. Jak to trafnie ujął p. premier Mateusz Morawiecki w liście do uczestników: „(…) jako Książę Warszawski był ostatnim legalnym dynastycznym władcą Polski”. Był on jednocześnie pierwszym królem Saksonii (wcześniej władcy tego państwa nosili tytuł elektora). Fryderyk August I był wnukiem i prawnukiem dwóch polskich królów, również z dynastii Wettynów – Augusta II Mocnego i Augusta III Sasa. Uchwalona w Rzeczypospolitej, w 1791 roku Konstytucja 3 Maja, reformująca zasadniczo państwo, przyznawała dziedziczny tron właśnie ówczesnemu elektorowi saskiemu – Fryderykowi Augustowi III (jako późniejszy król Saksonii przyjął imię Fryderyk August I) oraz reprezentowanej przez niego saskiej dynastii Wettynów. Mimo że, ze względu na uwarunkowania międzynarodowe, elektor Fryderyk August III nie przyjął wtedy korony polskiej, to kilkanaście lat później, w wyniku zwycięstw cesarza Napoleona I, nadany mu został tytuł Króla Saksonii, a następnie 22.07.1807 r. – Księcia Warszawskiego, wraz z nadaniem konstytucji temu państwu, będącemu de facto odrodzonym, choć nie w pełni (po jego likwidacji w wyniku III rozbioru Polski w 1795 roku), państwem polskim. Mimo, że często ocenia się je krytycznie jako niesamodzielne, to warto zwrócić uwagę, że większość ówczesnych państw Europy była zależnych od I Cesarstwa Francuskiego, w tym takie potęgi jak Austria i Prusy. Pamiętać należy również o wielkich zwycięstwach oręża polskiego z tamtego okresu, wygraną wojnę z Austrią w 1809 roku i wreszcie zwycięstwa w wojnie z Rosją z 1812 roku, gdzie Polacy po raz drugi w historii (po 1610 roku), tym razem u boku Napoleona, zdobyli Moskwę (w bieżącym roku, 14 września przypadła 210. rocznica niniejszego wydarzenia). Już powołanie 100-tysięcznej armii polskiej, było epokowym wydarzeniem w tamtym czasie, niemożliwym, jak się wydawało, wcześniej do zrealizowania przez lata istnienia Rzeczypospolitej Obojga Narodów.
Powołanie na polski tron właśnie tego monarchy – króla saskiego Fryderyka Augusta I, było m.in. zgodne z wyrażoną wcześniej w Konstytucji 3 Maja 1791 roku, wolą Narodu. Książę rzetelnie pełnił swoją rolę, kilkukrotnie odwiedzał Polskę, dbał o jej sprawy, zwłaszcza ekonomiczne i wspierał jej finanse (również ze swoich prywatnych środków), w trudnym okresie wojen napoleońskich. Podobnie jak jego przodkowie posługiwał się językiem polskim, którego był uczony z myślą o objęciu polskiego tronu. W naszym języku przemawiał m.in. w Sejmie, gdzie występował w polskim mundurze i z polskimi orderami. Tak też został przedstawiony na odsłoniętym w Będominie popiersiu. Niektórzy badacze twierdzą również, że Fryderyk August I, został de iure królem polskim, kiedy w 1812 roku, przystąpił do Konfederacji Generalnej Królestwa Polskiego, która ogłosiła przywrócenie królestwa. W wyniku ostatecznej przegranej Napoleona I w wojnie z Rosją w 1812 r., załamały się plany pełnej odbudowy państwa polskiego. Formalnie Fryderyk August I, pozostał jego władcą do 1815 r., kiedy to w wyniku ustaleń kongresu wiedeńskiego, musiał abdykować. Z przekazów z epoki, jak i późniejszych wiadomo, że darzył on swoich polskich poddanych autentycznym uczuciem. Co warte podkreślenia był on ostatnim monarchą na polskim tronie (biorąc pod uwagę niepodległe państwo). Dalsze uwarunkowania historyczne sprawiły, że Fryderyk August I zwany również Sprawiedliwym, został w dużej mierze zapomniany. W pośredni sposób przyczyniła się do tego m.in. historiografia pruska i pruska polityka historyczna, starająca się w okresie rozbiorów, w fałszywy sposób kreować negatywny obraz saskiego władcy państwa polskiego. W powszechnej świadomości Polaków ta postać w zasadzie nie funkcjonuje. Bywa, że osoby pytane o to, kto był księciem warszawskim, wskazują błędnie księcia Józefa Poniatowskiego, który jak wiadomo był ówczesnym wodzem naczelnym, wiernym do końca swojego bohaterskiego życia królowi Fryderykowi Augustowi I i cesarzowi Napoleonowi I. Wartym przytoczenia przykładem, jest także sytuacja z września 1939 roku, kiedy to niemieccy naziści po wkroczeniu do Poznania, aby zatrzeć ślady dobrych relacji polsko-saskich w historii, otrzymali rozkaz zniszczenia jedynej biografii księcia warszawskiego, napisanej przez prof. Juliusza Willaume z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, wydanej na chwilę przed wybuchem wojny. Ocalało wtedy jedynie 100 egzemplarzy omawianej książki. Obecnie nie ma żadnego upamiętnienia poświęconego temu władcy w Polsce, w postaci nazwy ulicy, placu, czy pomnika. W Ślesinie, w woj. wielkopolskim znajduje się łuk triumfalny (w zasadzie brama), z 1811 lub 1812 roku, zbudowany na cześć cesarza Napoleona I, który ponoć pierwotnie był poświęcony Fryderykowi Augustowi I. Uważamy, że zasłużył on na naszą pamięć i jesteśmy to winni naszemu ówczesnemu władcy.
Towarzystwo Pamięci Historycznej „Memoria Restituta”, skupiając ludzi z różnych środowisk, często z wieloletnim doświadczeniem na polu działalności społecznej, jako główny cel swojej działalności stawia sobie, odkrywanie na nowo i przywracanie w zbiorowej pamięci, zapomnianych aspektów polskiej historii. Jednym z nich jest niewątpliwie Fryderyk August I Sprawiedliwy. W ramach podejmowanych do tej pory przedsięwzięć, zrealizowaliśmy m.in. wspólnie z Muzeum Żołnierzy Wyklętych w Ostrołęce ustanowienie Odznaki Honorowej „Krzyż Pamięci Niezłomnych Żołnierzy Wyklętych 1944-1963”, czy też ustanowienie Medalu 230. Rocznicy Konstytucji 3 Maja 1791, którego Kapitule przewodniczy p. prof. Wiesław Jan Wysocki, a uroczysta inauguracja miała miejsce 02.05.2022 r., w Muzeum Jana Pawła II i Prymasa Wyszyńskiego w Warszawie. W przypadku tego Medalu podkreślono, iż majowa Ustawa Rządowa, jest wspólnym dziedzictwem narodów ówczesnej Rzeczypospolitej, dlatego na rewersie Medalu, jak i na dyplomie do niego dołączonym, znajduje się napis „Konstytucja 3 Maja” w pięciu językach: łotewskim, litewskim, białoruskim, ukraińskim i polskim.
Muzeum Hymnu Narodowego w Będominie, w którego wnętrzu stanęło popiersie, to zaadoptowany na potrzeby tej placówki dworek gen. Józefa Wybickiego. Ten ważny poddany Fryderyka Augusta I, był jednym z głównych organizatorów państwowości Księstwa Warszawskiego, często pozostającym w cieniu innych postaci, którego wkład w to dzieło był nieoceniony. Dlatego Towarzystwo wspólnie z dyrekcją Muzeum, kuratorem p. Przemysławem Reyem, uznało iż jest to właściwe miejsce do tego upamiętnienia. Obecnie w Polsce znajdują się pamiątki z epoki związane z Fryderykiem Augustem I, jest popiersie w Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie, czy ryciny i obrazy w otwartej 26.04.2022, na Zamku Królewskim w Warszawie ekspozycji stałej – Galerii Wettynów. Niniejsze popiersie jest jednak pierwszym współczesnym, polskim uhonorowaniem Księcia Warszawskiego.
Było to już kolejne w tym roku, zakończone z sukcesem przedsięwzięcie Towarzystwo Pamięci Historycznej "Memoria Restituta".