Truizmem jest stwierdzenie, że kard. Wyszyński odegrał kluczową rolę w życiu społecznym i politycznym Polski „ludowej”. Odcisnął także silny wpływ (co dość oczywiste) na funkcjonowaniu Kościoła katolickiego w okresie PRL. Dotychczas nie analizowano jednak szerzej jego postawy jako kreatora polskich biskupów. Była ona niezwykle istotna, gdyż – jak wynika z wyliczeń bp. Jana Kopca – prymas w ciągu 33 lat kierowania Kościołem w Polsce miał swój udział w ponad 140 nominacjach biskupich, w tym osobiście konsekrował 43 biskupów. Wśród najważniejszych elementów sukcesu prymasa jako lidera i kreatora składu personalnego Episkopatu Polski były: uprawnienia specjalne przyznane przez Stolicę Apostolską, trafny model zarządzania Kościołem oraz zwiększający się autorytet kard. Wyszyńskiego.
Uprawnienia specjalne i model zarządzania Kościołem
Istotną rolę w kształtowaniu się autorytetu kard. Wyszyńskiego w Kościele i sposobu sprawowania przez niego funkcji przewodniczącego Episkopatu Polski odegrały uprawnienia specjalne, obejmujące nie tylko katolików polskich, lecz także zamieszkałych w ZSRS oraz wiernych obrządku greckokatolickiego i ormiańsko-katolickiego, potwierdzane przez Stolicę Apostolską. Otrzymał je w chwili, gdy został prymasem, i korzystał z nich przez cały czas swojej posługi w latach 1948– 1981. Ich zakres był niezwykle szeroki. Ksiądz Alojzy Orszulik, bliski współpracownik kard. Wyszyńskiego, wspominał, że uprawnienia te służyły do „regulowania w imieniu Stolicy Apostolskiej wszystkich spraw, które były do załatwienia w Polsce”. Obejmowały wszelkie i poszczególne łaskiktórych Stolica Apostolska zwykła udzielać, z wyjątkiem dyspens zastrzeżonych dla samego papieża, dyspens od święceń przed 18. rokiem życia i zezwoleń na święcenia przed ukończeniem przepisanych studiów. Wyłączono z nich prawo nominacji biskupów i przenoszenia ich, przyjmowania od nich zrzeczenia się z urzędu, modyfikacji stanu diecezji i erygowania autonomicznej struktury apostolskiej.