Prawdziwa siła ETPC
  • Zuzanna DąbrowskaAutor:Zuzanna Dąbrowska

Prawdziwa siła ETPC

Dodano: 
Europejski Trybunał Praw Człowieka (ETPCz)
Europejski Trybunał Praw Człowieka (ETPCz) Źródło:Wikimedia Commons
Europejski Trybunał Praw Człowieka odgrywa szczególną rolę w systemie sądownictwa na Starym Kontynencie. Ma chronić podstawowe prawa i wolności obywateli państw będących stroną konwencji z 1950 r. Jak to wygląda w praktyce?

Europejski Trybunał Praw Człowieka (ETPC) to sąd międzynarodowy, który orzeka w sprawie skarg na naruszenie praw i wolności zawartych w Europejskiej Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności oraz jej protokołach dodatkowych. Konwencja została podpisana w Rzymie 4 listopada 1950 r. Dokument wszedł w życie 8 września 1953 r. – Na mocy tej umowy międzynarodowej jej sygnatariusze zgodnie określili, jakie prawa uznają za podstawowe prawa i wolności człowieka, których przestrzeganie stanowi „fundament sprawiedliwości i pokoju na świecie”. W ten sposób państwa chciały podkreślić przywiązanie do demokratycznego ustroju politycznego oraz konieczność „jednolitego pojmowania i wspólnego poszanowania praw człowieka”. Krąg państw przystępujących do konwencji poszerzał się w kolejnych latach. W 1993 r. objął również Polskę – mówi „Do Rzeczy” mec. Lech Obara, prezes stowarzyszenia Patria Nostra.

W 1959 r. utworzono Europejską Komisję Praw Człowieka oraz Europejski Trybunał Praw Człowieka. Komisja decydowała o skierowaniu bądź nie konkretnej sprawy do rozpoznania przez ETPC. Od roku 1998 (na mocy protokołu z roku 1994) zamiast dwóch organów funkcjonuje jeden, czyli Trybunał (będący organem Rady Europy). Jego siedziba mieści się we francuskim Strasburgu. W skład Trybunału wchodzi 47 sędziów – po jednym z każdego państwa-strony konwencji.

Katalog podstawowych praw i wolności zawartych w konwencji został uzupełniony w sześciu dodatkowych protokołach. O jakich „podstawowych prawach” mowa? To m.in. prawo do życia, do wolności i bezpieczeństwa osobistego, do rzetelnego procesu sądowego, zawarcia małżeństwa i poszanowania życia prywatnego. Z kolei wśród najważniejszych wolności wymieniono wolność myśli, sumienia i wyznania, wolność wyrażania opinii, zgromadzania i stowarzyszania się. Konwencja zakazuje ponadto pracy przymusowej i tortur. Zgodnie z dokumentem nikt nie może być karany bez podstawy prawnej.

Mecenas Piotr Andrzejewski, wiceprzewodniczący Trybunału Stanu, wyjaśnia: – Skargi na naruszanie gwarantowanych konwencją praw mogą do ETPC wnosić pokrzywdzeni jako osoby fizyczne, strony (państwa), które przyjęły konwencję, organizacje pozarządowe oraz grupy osób pokrzywdzonych. Trybunał ma wymiar mocno obywatelski i przez taki pryzmat jest postrzegany w Europie. Na ile rzeczywistość jest zgodna z wyobrażeniami? – ETPC stanowi ważny element systemu ochrony praw człowieka w Europie.

Cały artykuł opublikowany jest w 24/2022 wydaniu tygodnika Do Rzeczy.

Czytaj także