Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach, dla tego rodzaju działalności wymagane jest specjalne zezwolenie. To o tyle istotne, że jeśli je zlekceważymy, grozi nam bardzo dotkliwa grzywna. W poniższym artykule przyglądamy się tej kwestii krok po kroku: analizując kolejno całą procedurę – od zbadania, czy w ogóle takiego zezwolenia potrzebujemy, poprzez wybór właściwego dla naszej sprawy organu i danych wymaganych we wniosku, aż do działań które możemy podjąć, jeśli stosowny urząd odmówi nam zezwolenia. Zawsze możemy zdać się również na profesjonalistów w tym zakresie.
Czym jest przetwarzanie odpadów?
Jak wskazuje art. 3 pkt 21 ustawy o odpadach, przetwarzaniem odpadów są "procesy odzysku lub unieszkodliwiania, w tym przygotowanie poprzedzające odzysk lub unieszkodliwianie" tychże odpadów. Przez "odzysk" rozumie się tutaj recykling, czyli uzyskiwanie z odpadów materiału, który może być ponownie wykorzystany na sposób ten sam, co pierwotny bądź inny. Z kolei „unieszkodliwianie” to określenie mające opisywać takie procesy, jak właściwe składowanie bądź spalanie odpadów.
Kto nie musi starać się o pozwolenie?
Żeby prowadzić tego rodzaju działalność, konieczne jest uzyskanie odpowiedniego zezwolenia. Są jednak od tego wyjątki, skrupulatnie wymienione w art. 45 ustawy. Mowa o rodzaju działalnościach, które co do zasady nie stanowią większego zagrożenia dla środowiska, jak m. in.:
- osoby fizyczne oraz jednostki organizacyjne, które nie są przedsiębiorcami, wykorzystujące odpady na własne potrzeby;
- wytwórcy odpadów, którzy wytwarzane przez siebie odpady (nie będące odpadami niebezpiecznymi) unieszkodliwiają w miejscu ich wytworzenia zgodnie z wymaganiami określonymi w przepisach prawa;
- władających nieruchomościami, którzy zbierają odpady komunalne wytwarzane na terenie tejże nieruchomości;
- podmioty posiadające stosowne pozwolenie na wytwarzanie odpadów, które zarazem obejmuje zbieranie lub przetwarzanie odpadów;
Przetwarzanie odpadów – jaki organ udziela zezwolenia?
W sytuacji, gdy nasz przypadek nie zalicza się do żadnego z wymienionych w art. 45, musimy zgłosić się po odpowiednie zezwolenie. Pierwszym krokiem jest zbadanie, do jakiego organu powinniśmy się po nie zwrócić. W zależności od tego, jaką działalność planujemy w szczegółach, udzieli nam go odpowiednio marszałek województwa, starosta lub regionalny dyrektor ochrony środowiska.
Marszałek województwa udziela zezwolenia w następujących przypadkach:
- dla przedsięwzięć mogących „zawsze znacząco oddziaływać na środowisko” w rozumieniu odrębnych przepisów;
- dla odpadów innych niż niebezpieczne poddawanych odzyskowi w procesie odzysku polegającym na wypełnianiu terenów niekorzystnie przekształconych, jeżeli ilość umieszczanych w wyrobisku lub zapadlisku odpadów jest nie mniejsza niż 10 Mg na dobę lub całkowita pojemność wyrobiska lub zapadliska jest nie mniejsza niż 25 000 Mg;
- dla instalacji komunalnych;
- do wydania zezwolenia na zbieranie odpadów, w przypadku gdy maksymalna łączna masa wszystkich rodzajów odpadów magazynowanych w okresie roku przekracza 3000 Mg;
Z kolei regionalny dyrektor ochrony środowiska pozostaje właściwy w sprawach zezwoleń na zbieranie odpadów i zezwolenia na przetwarzanie odpadów, ale tylko w sytuacji gdy mowa o terenach zamkniętych.
Najprostsze jest ustalenie właściwości miejscowego starosty (którego rolę w miastach na prawach powiatu pełni prezydenta miasta). Są to po prostu wszystkie pozostałe przypadki, które nie mieszczą się w tym, co opisano wyżej.
Co musi zawierać wniosek?
Elementy wniosku do odpowiedniego organu (marszałka województwa, starosty lub regionalnego dyrektora ochrony środowiska) znajdziemy w art. 42 ustawy. Wymienia on enumeratywnie elementy, które muszą być w nim bezwzględnie zawarte. Wśród nich, m. in.:
- numer NIP podmiotu (o ile został nadany);
- wskazanie rodzajów odpadów, które mają być przetwarzane;
- oznaczenie miejsca przetwarzania odpadów;
- miejsca i sposobu ich magazynowania;
- szczegółowy opis stosowanej metody przetwarzania odpadów;
- opis czynności podejmowanych w kierunku monitorowania i kontrolowania działalności, która ma zostać objęta zezwoleniem;
Przygotowując się do złożenia takiego wniosku powinniśmy móc liczyć na pomoc właściwego urzędu, do którego można się zwrócić, m. in. o stosowny wzór wniosku. Jeśli jednak go nie otrzymamy, kształt naszego pisma musimy opracować samodzielnie. Do wniosku należy dołączyć odpowiednie załączniki, a przede wszystkim zaświadczenia i oświadczenia o niekaralności, operat przeciwpożarowy oraz dowód dokonania opłaty skarbowej w wysokości 616 zł. O ile korzystamy z pełnomocnika, należy złożyć również opłatę za pełnomocnictwo wynoszącą 17 zł. Jedną i drugą opłatę wpłacamy na konto urzędu gminy, na terenie której znajduje się właściwy urząd, do którego składamy wniosek.
Jeśli nasz wniosek będzie zawierał braki, urząd wystosuje oczywiście stosowne wezwanie do ich uzupełnienia. Termin na dokonanie go wynosi co do zasady 7 dni od otrzymania takiego wezwania. Na udzielenie zezwolenia powinniśmy czekać około miesiąca, a jedynie w wyjątkowych przypadkach – do dwóch miesięcy. O konieczności wydłużenia terminu poinformuje nas właściwy organ.
Warto pamiętać, że prowadzenie tego rodzaju działalności bez wymaganego zezwolenia zagrożone jest karą administracyjną w wysokości nawet do 1 mln zł.
Nie otrzymałem zezwolenia. Co teraz?
W przypadku, gdy organ do którego się skierowaliśmy odmówi zezwolenia, służy nam oczywiście odwołanie. Składamy je za pośrednictwem organu, który wydał decyzję (marszałek województwa, starosta lub regionalny dyrektor ochrony środowiska) odpowiednio do:
- Ministra Klimatu i Środowiska – w przypadku marszałka województwa;
- Samorządowego kolegium odwoławczego – w przypadku starosty;
- Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska – w przypadku regionalnego dyrektora ochrony środowiska;
Jak mogę utracić zezwolenie?
W sytuacji, gdy prowadząc zakład przetwarzania odpadów naruszymy warunki udzielonego zezwolenia bądź przepisy prawa, urząd może nam cofnąć udzieloną uprzednio zgodę. Wpierw jednak wezwie nas do usunięcia naruszeń. Jeśli nie dostosujemy się do wezwania, zezwolenie zostanie cofnięte.
Podkreślmy, że skutki cofnięcia zezwolenia są natychmiastowe i mają rygor niezwłocznej wykonalności. Nie tylko nie otrzymamy żadnego odszkodowania, ale i będziemy musieli na własny koszt usunąć skutki działalności prowadzonej w sposób sprzeczny z prawem bądź warunkami zezwolenia.
Zezwolenie w niektórych sytuacjach może też wygasnąć z mocy prawa. Dzieje się tak wówczas, gdy minie czas, na który je wydano, gdy zakończymy naszą działalność, sami złożymy wniosek w tej sprawie, jeśli nie rozpoczęliśmy działalności w terminie dwóch lat od otrzymania zezwolenia oraz gdy przerwa tej działalności wynosi dwa lata.
Przetwarzanie odpadów – podsumowanie
Jak widać, procedura uzyskania zgody na założenie własnego zakładu przetwarzania odpadów może wydawać się skomplikowana. Po upewnieniu się, że jest ono dla nas konieczne, musimy dokonać selekcji odpowiedniego organu, a następnie przygotować liczne dane, których będzie wymagał od nas urząd. Nie można tego jednak zlekceważyć, ponieważ – jak wskazano wcześniej – konsekwencje finansowe lekkomyślnego podejścia do tego tematu mogą być dla przedsiębiorcy naprawdę dotkliwe.
Sergiusz Muszyński, Kancelaria Adwokacka Przemysław Rawa-Klocek