Św. Jan Chryzostom – życiorys
Jan urodził się w Antiochii ok. 348 roku. Pochodził z możnej rodziny. Ojciec – oficer cesarski – osierocił go w młodym wieku. Wychowaniem Jana zajęła się jego matka. Zapewniła mu wszechstronne wykształcenie. Jan dużo czytał, a klasyków uczył się na pamięć. Nie obce mu były jednak młodzieńcze rozrywki.
Jego życie zmieniło się, gdy miał 20 lat. Wtedy dopiero przyjął chrzest święty, który okazał się punktem zwrotnym. Postanowił wstąpić do stanu duchownego. Uczestniczył w służbie liturgicznej przy boku biskupa Antiochii jako lektor. W 372 roku, kiedy Janowi zmarła matka, postanowił on opuścić Antiochię. Udał się na pustkowie. Tam przez 4 lata prowadził surowe, ascetyczne życie. W tym czasie podupadł na zdrowiu. Powrócił do Antiochii, gdzie początkowo ponownie pełnił służbę lektora. W 381 roku został diakonem. 4 lata później, w wieku ok. 36 lat, przyjął święcenia kapłańskie.
Jan Chryzostom, czyli Złotousty
Pod koniec lat 80. IV wieku w Antiochii wybuchły rozruchy przeciwko cesarzowi Teodozemu I Wielkiemu. Dewastacje cesarskich pomników wywołały represje ze strony władz. Wtedy Jan głosił "Mowy wielkopostne". W swoich kazaniach z jednej strony ganił lud, za jego popędliwość, z drugiej zaś wstawiał się za nim. Jan interweniował u biskupa, by ten osobiście wstawił się za ludem u cesarza. W wyniku tych działań cesarz ogłosił amnestię, a swojemu namiestnikowi zakazał represji wobec obywateli. Po tych wydarzeniach wierni byli wdzięczni Janowi. Zyskał wówczas przydomek "Chryzostom", co oznacza "Złotousty".
Święcenia biskupie Jana Chryzostoma
W 397 roku zmarł patriarcha Konstantynopola. Cesarz zdecydował, że jego następcą zostanie Jan Chryzostom. Święcenia biskupie przyjął on od patriarchy Aleksandrii. Jako biskup, Jan Chryzostom wkładał całe serce w swoją pracę. Dzięki jego wysiłkom, biskup Antiochii pojednał się ze Stolicą Apostolską, co zakończyło schizmę. Zrezygnował z przepychu na swoim dworze, piętnował nadużycia, także na dworze cesarskim, przygotowywał gospody i schroniska dla ubogich i bezdomnych.
Janowi przypisuje się również autorstwo jednej z form celebracji Boskiej Liturgii, która nazywana jest jego imieniem. Dziś praktykuje się ją jedynie w obrządku bizantyjskim. To tzw. zwyczajna liturgia prawosławna i grekokatolicka.
Trudna śmierć Jana Chryzostoma
Jan Chryzostom nie bał się głosić prawdy i nawracać, co z czasem spotkało się z buntem i sprzeciwem. Duchowni mieli za złe biskupowi, że zbyt dużo od nich wymagał, a zakonnicy, że przywrócił karność i zwalczał rozluźnienie. Jan Chryzostom krytykował również zbyt swobodne życie na dworze cesarskim, szczególnie cesarzowej Eudoksji, która zwołała synod i skazała go na banicję. Jan został także usunięty z urzędu patriarchy. Sprzeciw ludu spowodował, że cesarzowa przywróciła Janowi wolność, ale na krótko.
Po tym jak Eudoksja zażyczyła sobie pomnika, który stanął przed samą katedrą Mądrości Bożej i przy którym urządzano krzykliwe festyny, Jan nie zawahał się potępić jej zachowania w jednym z kazań. W odwecie cesarzowa Eudoksja po raz kolejny zwołała synod, na którym zdecydowano o ponownym wygnaniu Jana Chryzostoma. Był wtedy 404 rok.
Jan Chryzostom, mimo surowej zimy, prowadzony był do Cezarei Kapadockiej, potem do Tauru, a na koniec do Pontu nad Morzem Czarnym. Mimo trudnych warunków biskup nie złamał się. Pisał listy do papieża i do swoich wiernych. Jan Chryzostom zmarł w drodze 14 września 407 roku.
Wspomnienie Jana Chryzostoma
Już 19 lat po śmierci, w Kościele w Konstantynopolu obchodzono pamiątkę św. Jana Chryzostoma. W 438 roku cesarz Teodozy II nakazał sprowadzić relikwie Jana Złotoustego. 27 stycznia tego roku były już w Konstantynopolu. Ciało Jana Chryzostoma zostało złożone w kościele Dwunastu Apostołów.
Od 1627 roku relikwie św. Jana Chryzostoma znajdują się w Rzymie, w bazylice św. Piotra, w kaplicy Najświętszego Sakramentu.
Św. Jan Chryzostom pozostawił po sobie wiele pism, w tym m.in. kanon liturgii świętej (Boska Liturgia św. Jana Złotoustego), liczne pisma teologiczne (traktaty o naturze boskiej i ludzkiej Jezusa, o Eucharystii, o prymacie papieskim, O kapłaństwie, O wychowaniu syna oraz Przeciwko Żydom i poganom), czy kazania, które w dużej mierze mogą być komentarzem do Pisma świętego.
Św. Jan Złotousty to jeden z czterech wielkich doktorów Kościoła wschodniego. Obok niego są jeszcze św. Bazyli, św. Grzegorz z Nazjanzu i św. Atanazy. W 1568 roku papież Pius V ogłosił go doktorem Kościoła. Jest patronem kaznodziejów i studentów teologii.
Modlitwa za wstawiennictwem św. Jana Chryzostoma
Boże, mocy ufających Tobie, Ty sprawiłeś, że święty Jan Chryzostom wsławił się wymową i męstwem w znoszeniu prześladowań, oświeć nas jego nauką i umocnij przykładem nieugiętej cierpliwości. Przez naszego Pana Jezusa Chrystusa, Twojego Syna, który z Tobą żyje i króluje w jedności Ducha Świętego, Bóg, przez wszystkie wieki wieków. Amen.
Czytaj też:
Wieczysta Adoracja Najświętszego Sakramentu istnieje już blisko 800 latCzytaj też:
Uczynki miłosierdzia. Czym są i jak je spełniać?