Oko Proroka, Synopa, Archioka

Oko Proroka, Synopa, Archioka

Dodano: 
Starcie kozackich czajek z osmańskimi galerami na Morzu Czarnym, rok ok.1636
Starcie kozackich czajek z osmańskimi galerami na Morzu Czarnym, rok ok.1636 Źródło: Wikipedia / Domena publiczna
PRZEWODNIK TURYSTYCZNY PO I RZECZYPOSPOLITEJ | Warto przypomnieć kozackie wyprawy czajkami zwane „chadzkami”, które napsuły wiele krwi Turkom i Tatarom.

Większość zdobytych wówczas miast i twierdz istnieje do dziś – na Ukrainie, w Turcji i Mołdawii. Napady były przyczyną licznych konfliktów polsko-tatarskich, powodem wojny z Turcją w 1620–1621, prowokowały w odpowiedzi najazdy tatarskie i same traktowane były jako odwet za tysiące jasyru porywanego z ukrainnych terenów Korony Polskiej. Nie wszystkie jednak – Wschód i Orient kusiły w dawnych czasach Kozaków i Lachów obietnicą łupów, bogactw, złotych pałaców, haremów sułtana i chana. Zapowiadał mołojecką sławę i przygody, o których śpiewali didy-lirnicy.

Jednym z najczęściej zdobywanych i łupionych przez Kozaków miejsc były miasto i twierdza Oczaków – strzegąca ujścia dnieprowego limanu do Morza Czarnego. W XV w. należała do Wielkiego Księstwa Litewskiego, zdobyta została w 1492 r. przez Tatarów i przemianowana na Kara Kermen. Od 1526 r. Oczaków znalazł się w posiadaniu Turcji, jako Aczi Kale – „Dnieprowa twierdza”. W XVI w. był przedmiotem sporu między Polską i Litwą a Portą Otomańską. Zamek, później zamieniony na fortecę, znajdował się na samym końcu wysuniętego w morze półwyspu; dziś prawie nie ma po nim śladu. Oczaków był główną przeszkodą w wyjściu kozackich czajek na morze. Po raz pierwszy zdobyty został w 1514 r., kolejny – wiosną 1538 r. W 1545 r. starosta włodzimierski Fiodor Sanguszko poprowadził wyprawę 32 czajek, która zdobyła zamek i złupiła miasto. Dlatego w późniejszych latach Turcy wzmocnili znacznie fortyfikacje twierdzy.

Artykuł został opublikowany w najnowszym wydaniu tygodnika Do Rzeczy.

Autor: Jacek Komuda
Czytaj także