Ufundowany w pierwszej połowie XII w., być może przez księcia Henryka Sandomierskiego, najsławniejszego polskiego krzyżowca, wraz z kolejnymi przebudowami, pożarami, najazdami i katastrofami obrósł w mity i legendy, które równie trudno potwierdzić, jak i obalić. Najstarsze źródła pisane wspominają, że sam Opatów istniał już w 1189 r., wzniesiony na miejscu osady zwanej Żmigrodem. Od 1206 r. wspominani są miejscowi kanonicy, w XV w. kościół opisany został przez Długosza, który w portalu głównym widział uszkodzone posągi w strojach przypominających… templariuszy. Stąd hipoteza, że kolegiatę zbudować mieli członkowie zakonu rycerskiego sprowadzeni na ziemię sandomierską przez Henryka Sandomierskiego. Przypuszczenie, oparte głównie na pismach Długosza, zostało jednak obalone pod koniec XIX w. przez prof. Władysława Łuszczkiewicza, który uznał, że kościół powstał od razu jako obiekt przeznaczony na katedrę lub kolegiatę, natomiast nie był świątynią klasztorną.
Dalsze rozpowszechnianie artykułu tylko za zgodą wydawcy tygodnika Do Rzeczy.
Regulamin i warunki licencjonowania materiałów prasowych.