Msza święta trydencka a nowa Msza święta. Czym się różnią?

Msza święta trydencka a nowa Msza święta. Czym się różnią?

Dodano: 
Msza Święta w klasycznym rycie rzymskim
Msza Święta w klasycznym rycie rzymskim Źródło: PAP / Paweł Kula
Centrum chrześcijańskiego życia. Sakrament sakramentów. Eucharystia. W niej dokonuje się misterium zbawienia. Najświętsza ofiara. Wiele nazw, różne ryty i obrządki, ale wciąż ta sama Msza święta. Skąd więc zamieszanie wokół tzw. Mszy trydenckiej?

Msza święta. Źródła

Mszę świętą ustanowił Chrystus podczas Ostatniej Wieczerzy. Tą pierwszą celebracją nakreślił także najistotniejsze elementy liturgii: przygotowanie darów, modlitwę eucharystyczną i komunię.

Kościół od początku wierny jest wezwaniu Pana, który w wigilię swojej męki powiedział: „Czyńcie to na moją pamiątkę!” (1 Kor 11, 24-25). Na przestrzeni wieków do liturgii ustanowionej przez Jezusa, Kościół dodawał oprawę obrzędowo-modlitewną, próbując oddać niewyczerpane bogactwo Eucharystii. I tak jak dwa tysiące lat temu, tak i teraz Msza święta jest głównym i najdoskonalszym aktem kultu Bożego i sercem chrześcijańskiego życia. Na niej opiera się cała wiara katolicka.

Sobór trydencki i reforma mszału

Formy modlitw mszalnych kształtowały się na przestrzeni pierwszych wieków chrześcijaństwa. Potrzebę ujednolicenia liturgii dostrzegł Sobór Trydencki, który obradował w latach 1545-63. Zadanie to powierzył papieżowi. Św. Pius V w 1570 roku bullą „Quo primum tempore”, ustanowił pierwszy mszał obejmujący całość liturgii. Było to drobiazgowe opracowanie bazujące na starożytnych źródłach i najstarszej modlitwie eucharystycznej będące odtworzeniem mszału w pierwotnej formie i rycie pierwszych wspólnot chrześcijańskich. Przepisy obowiązywały odtąd w całym Kościele zachodnim. Msza według nich sprawowana zyskała miano trydenckiej i z niewielkim zmianami przetrwała do Soboru Watykańskiego II (1962-65).Obecnie podstawą celebracji Mszy w tej formie jest Mszał rzymski w wydaniu Jana XXIII z 1962.

Msza święta trydencka, czyli jaka?

Nosząca miano Mszy: trydenckiej, starej, przedsoborowej, klasycznej, a nawet wszech czasów. Co ją wyróżnia?

  • Sprawowana jest po łacinie, co miało gwarantować niezmienność tekstów liturgicznych, niezależnie od miejsca sprawowania mszy. W językach narodowych głoszono jedynie kazania. Współcześnie są to również czytania z Biblii.
  • Kapłan stoi zwrócony twarzą do ołtarza i tabernakulum; na ołtarzu znajduje się krzyż, przypominający o tym, że Msza jest kontynuacją ofiary Chrystusa.
  • Ołtarz nakryty jest trzema lnianymi obrusami; przypominają one całuny i symbolizują Kościół tryumfujący, pokutujący i walczący. Na ołtarzu znajdują się zapalone świece: dwie, jeśli odprawia się mszę zwykłą i sześć, jeśli msza jest uroczysta. Elementem ołtarza muszą być także umieszczone w nim na stałe relikwie świętych.
  • Formuły modlitewne wypowiadane są cicho i towarzyszy im bogactwo gestów liturgicznych celebransa.
  • Msza rozpoczyna się modlitwami u stopni ołtarza, dopiero po spowiedzi powszechnej i rozgrzeszeniu kapłan wchodzi po schodach i rozpoczyna pieśń na wejście.
  • Liturgia słowa złożona jest tylko z dwóch czytań (z uwzględnieniem Ewangelii).
  • Kazanie może być wygłoszone przed lub po liturgii.
  • Msza kończy się odczytaniem tzw. Ostatniej Ewangelii, czyli początku Ewangelii św. Jana dotyczącej wcielonego Słowa Bożego.
  • Charakterystyczne szaty liturgiczne - celebrans odprawia Mszę w ornacie skrzypcowym, składającym się z dwóch zszytych ze sobą sztywnych płatów materiału, z otworem na głowę.

Sobór watykański

W połowie XX wieku coraz częściej rozlegały się głosy o potrzebie reformy liturgii i zastąpienia łaciny językami narodowymi. Tematykę tę podjął Sobór Watykański II, a zmian dokonał Paweł VI. Nowy mszał został zatwierdzony w 1970 roku. Zgodnie z nowymi przepisami wiele gestów i tekstów liturgicznych zostało zmodyfikowanych, skróconych i usuniętych; z drugiej strony dodano szereg nowych modlitw. Reforma miała być oczyszczeniem liturgii z nagromadzonych przez wieki zbędnych ozdobników.Nie brakowało jednak i wciąż nie brakuje opinii, że zniszczyła ona niemalże całą liturgiczną spuściznę dziejów chrześcijaństwa, aby dostosować je do wymogów nowej Mszy.

Zmiany po Vaticanum II. Nowa Msza święta

Zmiany w liturgii miały na celu większe zaangażowanie wiernych w celebrację oraz otwarcie się na ekumenizm. Co się zmieniło?

  • Kapłan zwrócony jest w stronę wiernych (podobnie jak to jest w niektórych Kościołach protestanckich).
  • Mamy dwa czytania przed Ewangelią w niedziele i święta: zwykle ze Starego i Nowego Testamentu – (jak w Kościele prawosławnym).
  • Znikła niemal cała ministrantura, a jedynym śladem po niej pozostała spowiedź powszechna, odmawiana przez celebransa i wszystkich wiernych.
  • Z tekstu Mszy św. usunięto grecką wersję wezwań: Kyrie eleison i Christe eleison, które przetrwały całe wieki, stanowiąc bardzo skromny ślad dawnej wspólnoty w wierze chrześcijan Wschodu i Zachodu.
  • Zakazano odprawiania Mszy przy bocznych ołtarzach. Można najwyżej odprawiać Msze w kaplicy, jeśli takowa istnieje w danym kościele.
  • Pojawiła się koncelebra, a więc odprawianie jednej Mszy przez kilku księży,
  • Cała liturgia sprawowana jest w językach narodowych.
  • Na liturgię składają się: obrzędy wstępne (procesja wejścia, pozdrowienie, akt pokuty, Kyrie eleison, Chwała na wysokości Bogu, kolekta), Liturgia Słowa (czytania ze Starego i Nowego Testamentu, psalm responsoryjny, śpiew Alleluja, Ewangelia oraz homilia, po której może nastąpić wyznanie wiary), Liturgia Eucharystyczna (przygotowanie darów, modlitwa eucharystyczna, obrzędy komunijne i modlitwa po komunii) i obrzędy zakończenia (pozdrowienie, błogosławieństwo i rozesłanie).

Dwie formy tego samego Rytu Rzymskiego

Od 2007 roku mówiliśmy, że w Kościele łacińskim istnieją dwie formy tego samego Rytu Rzymskiego — zwyczajna i nadzwyczajna. Podział ten zawdzięczamy Benedyktowi XVI, który wprowadził go listem apostolskim Summorum Pontificum. Zwyczajna forma, to najpowszechniej celebrowana obecnie forma Mszy świętej, odprawiana na podstawie mszału Pawła VI, najczęściej w języku narodowym. Nadzwyczajną formą rytu rzymskiego jest tzw. Msza trydencka, która sprawowana jest obecnie według mszału Jana XXIII,w języku łacińskim. Benedykt XVI podkreślił, że oba porządki nie wykluczają się i mogą być odprawiane we współczesnym Kościele. Nadzwyczajna forma rytu rzymskiego nigdy nie została w Kościele zakazana, ale w dużej mierze wyparł ją nowy porządek ustalony po Soborze Watykańskim II. Po opublikowaniu listu Benedykta XVI wzrosła liczba Mszy odprawianych w nadzwyczajnej formie rytu rzymskiego. Tendencja powrotu do tradycji była zauważana również w Polsce.

Franciszek. Ograniczenia z lęku o podziały

Tak było do lipca 2021, kiedy Papież Franciszek wydał motu proprio "Traditionis Custodes", którym ograniczył możliwość korzystania z liturgii trydenckiej i zdecydował, że jedynym wyrazem rytu rzymskiego jest liturgia posoborowa.Anulował tym samym uprawnienia udzielone przez swoich poprzedników. Zgodnie z decyzją Papieża Mszy trydenckiej nie można już sprawować w kościołach parafialnych. Gdzie będzie to możliwe? Miejsce wyznaczy biskup. Tak samo jak księdza, który ma sprawować liturgię. Co z kapłanami, którzy do tej pory sprawowali nadzwyczajny ryt rzymski? Muszą uzyskać od biskupa pozwolenie na kontynuację tej działalności. Jeszcze bardziej skomplikowana jest sytuacja nowo wyświęconych księży. Nie tylko muszą oni wnioskować o zgodę biskupa na odprawianie Mszy klasycznej, ale biskup decyzję musi skonsultować ze Stolicą Apostolską. Do obowiązków ordynariusza należy również rozeznanie czy grupy, które praktykują Mszę trydencką nie podważają reformy liturgii i nauczania papieży. Franciszek zakazał biskupom wydawania pozwoleń na powstawanie nowych grup.

Mnożą się pytania dotyczące słuszności i celowości papieskiej decyzji. Nie brak też rozgoryczenia z powodu tak drastycznych ograniczeń w sprawowaniu Mszy klasycznej, uświęconej wielowiekową tradycją i po latach współistnienia dwóch form tego samego Rytu Rzymskiego (stosując nazewnictwo Benedykta XVI). Jednak Franciszek jest przekonany o słuszności swojej decyzji. Tłumaczy, że Msza trydencka przyczynia się do pogłębiania różnic w Kościele. Obawia się, że zwolennicy konserwatywnej formy, odrzucają ustalenia Soboru Watykańskiego II, co może prowadzić do niebezpieczeństwa podziału. Tymczasem Sobór Watykański II w Konstytucji o liturgii świętej naucza: „Na koniec trzymając się wiernie tradycji, Sobór święty oświadcza, że Matka Kościół uważa za równe w prawach i godności wszystkie prawnie uznane obrządki, i że chce je na przyszłość zachować i zapewnić im wszelki rozwój”.

Małgorzata Wróblewska-Borek

Czytaj też:
Pokolenie "Traditionis custodes" – tych prawdziwych

Źródło: DoRzeczy.pl
Czytaj także