Wydarzenie miało dynamiczną i wieloaspektową formułę, na którą złożył się cykl debat, konferencja naukowa, gala rozdania nagród Fundacji, wystawa przedstawiająca inicjatywy upamiętniające Holokaust na terenie Polski, zwiedzanie ekspozycji Muzeum Józefa Piłsudskiego oraz Biblioteki im. Janusza Kurtyki, a także spacer historyczny po Warszawie.
Przedsięwzięcie to było podsumowaniem działalności organizacji, prezentującym jej działalność na różnych polach. Nawiązując do misji Fundacji, skupiającej się na promocji rodzimej historii i historiografii, dokonano przeglądu najbardziej wartościowych prac naukowych oraz oddolnych inicjatyw, związanych z popularyzacją oraz upamiętnieniem dziejów Polski i jej bohaterów.
Momentem kulminacyjnym Przeglądu był drugi dzień wydarzenia (28 sierpnia 2021 r.). Podczas uroczystej gali nagrodzono laureatów IV i V edycji Konkursu o Nagrodę im. Janusza Kurtyki. Wyróżnienie to jest narzędziem działania Fundacji służącym upowszechnianiu wiedzy o polskiej historii i historiografii poza granicami kraju poprzez poszerzenie dostępności językowej i promocję najlepszych pozycji wydanych na rodzimym rynku. Od 2017 r. Nagroda przyznawana jest raz w roku. Do IV edycji Konkursu, której temat przewodni brzmiał „Wobec systemu sowieckiego i ideologii komunistycznej”, napłynęło 30 zgłoszeń. Zwyciężyła w niej książka prof. Andrzeja Nowaka pt. „Pierwsza zdrada Zachodu. 1920 – zapomniany appeasement”, wyróżnienie zaś otrzymała monografia dr. hab. Bogusława Kopki „Gułag nad Wisłą. Komunistyczne obozy pracy w Polsce 1944–1956”.
Film o Laureacie można zobaczyć na kanale youtube Fundacji:
W V edycji Konkursu nagrodzono zaś książki oscylujące wokół zagadnienia „Pakt Hitler-Stalin. Geneza i konsekwencje sojuszu niemiecko-sowieckiego”. Za najlepszą spośród 10 zgłoszonych publikacji uznano pracę dr Sławomira Dębskiego „Między Berlinem a Moskwą. Stosunki niemiecko-sowieckie 1939–1941”, wyróżniono zaś studium prof. Marka Kornata „Polska 1939 roku wobec paktu Ribbentrop-Mołotow. Problem zbliżenia niemiecko-sowieckiego w polityce zagranicznej II Rzeczypospolitej”. Laureaci otrzymali efektowne statuetki i dyplomy, ponadto w ramach Nagrody ich książki zostaną przetłumaczone na języki kongresowe oraz wydane w prestiżowym zachodnim wydawnictwie naukowym. Fundacja zadba również o ich promocję za granicą.
Film o Laureacie można zobaczyć na kanale youtube Fundacji:
Po wręczeniu statuetek odbyła się debata Laureatów. Skupiała się ona głównie wokół różnych aspektów relacji polsko-rosyjskich oraz reakcji naszych zachodnich sojuszników na przeszłe, współczesne i przyszłe wyzwania. Tłem dyskusji stały się wydarzenia historyczne, które powinny być dla nas, Polaków, lekcją w zakresie możliwych rozstrzygnięć. Laureaci opisywali również swoje doświadczenia związane z kwerendami archiwalnymi i bibliotecznymi w Rosji oraz trudności pojawiające się w ich trakcie.
Tego dnia dokonano również podsumowania Konkursu o Nagrody Przeszłość/Przyszłość, mającego na celu promocję oraz honorowanie oddolnych inicjatyw, popularyzujących rodzimą historię i jej bohaterów. W kategorii „Upamiętnienie w terenie”, obejmującej projekty ukierunkowane na komemorację polskich patriotów oraz ważnych wydarzeń w dziejach naszego kraju poprzez m.in wmurowywanie tablic czy budowę pomników, zwyciężył dr Dominik Szulc. Laureatem w kategorii „Dyplomacja publiczna i troska o dobre imię Polski za granicą” został Janusz Sporek. W ramach tej kategorii oceniano inicjatywy promujące polską historię i broniące dobrego imienia Rzeczpospolitej za granicą. Nagrodę w kategorii „Strażnicy ksiąg”, przewidzianej dla ponadstandardowych przedsięwzięć księgarzy, antykwariuszy, bibliotekarzy i wydawców, przyczyniajacych się do promocji rodzimych dziejów, otrzymał Zbigniew Markert, Łukasz Grzesiak tryumfował zaś w kategorii „Innowacyjne formy edukacji historycznej”, która honorowała inicjatywy popularyzujące polską historię z wykorzystaniem niestandardowych metod edukacyjnych, dostosowanych do współczesnego odbiorcy. Na zakończenie drugiego dnia Przeglądu uczestnicy wydarzenia mieli okazję zwiedzenia wystawy stałej Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku.
Wydarzenia te były transmitowane on-line. Nagranie dostępne jest na kanale youtube Fundacji:
Natomiast pierwszego dnia Przeglądu (27 sierpnia), odbyły się trzy debaty z udziałem specjalistów, w trakcie których poruszano problemy, związane z promocją polskiej historii. W pierwszej z nich, zatytułowanej „Dyplomacja publiczna i troska o dobre imię Polski za granicą”, poruszano m.in. problemy związane ze znaczeniem faktów z przeszłości dla aktualnych bilateralnych stosunków naszego kraju z partnerami. Dywagowano przy tym również na temat spójnej wizji dziejów naszego kraju oraz strategii jej promowania. W rozmowie udział wzięli prof. Joanna Dyduch (Uniwersytet Jagielloński), Hanna Radziejowska (Instytut Pileckiego w Berlinie) oraz dr Andrzej Szabaciuk (Katolicki Uniwersytet Lubelski, Instytut Europy Środkowej w Lublinie). W kolejnej debacie, poświęconej kwestii „upamiętnienia w terenie”, podejmowano zagadnienia, dotyczące sposobów godnego uwiecznienia bohaterów narodowych. Uczestniczyli w niej prof. Krzysztof Malicki (Uniwersytet Rzeszowski), dr Maciej Korkuć (IPN Kraków) oraz dr Piotr Oleńczak (Warszawa). Ostatnia z rozmów dotyczyła zaś pamięci tradycyjnej i innowacyjnej. W tym przypadku dyskusje skupiły się wokół nowatorskich form edukacji historycznej i muzealnej oraz roli książki w społeczeństwie. Swoimi refleksjami dzielili się dr Tomasz Makowski (Biblioteka Narodowa), dr Marek Szymaniak (Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku) i Andrzej Mietkowski (Biblioteka Narodowa). Rozmowy prowadzili członkowie zespołu Fundacji: Paweł Kurtyka (Prezes Zarządu), Piotr Brulikis oraz dr Artur Goszczyński.
Debaty transmitowane były on-line. Dostępne do ponownego oglądnięcia są na kanale youtube Fundacji:
Po zakończeniu debat odbyła się konferencja naukowa „Znicze w naszych dłoniach. Pozytywne aspekty wpływu dorobku naukowego i muzealniczego w Polsce, w sferze zachowania miejsc pamięci Holokaustu, na relacje polsko-żydowskie”. W sesji, której przewodniczył dr Marcin Owsiński (Muzeum Stutthof), udział wzięli dr hab. Sebastian Piątkowski (IPN Radom), dr Aleksandra Namysło (IPN Katowice) oraz dr Piotr Setkiewicz (Muzeum Auschwitz-Birkenau). Uczestnicy obrad w zaprezentowanych przez siebie referatach oraz podczas późniejszej dyskusji dokonali przeglądu oraz podsumowania polskich inicjatyw, mających na celu upamiętnienie Holokaustu w wymiarze badawczym i muzealniczym. W ich wypowiedziach nie zabrakło elementów porównania Polski z innymi krajami na polu godnego uwiecznienia Zagłady Żydów oraz refleksji na temat wpływu tych działań na świadomość obywateli Polski i Izraela, a tym samym na współczesne i przyszłe relacje między obydwoma państwami. Konferencja ta była skierowana do rodzimych oraz amerykańskich odbiorców, którzy dzięki wsparciu partnerów zagranicznych mieli możliwość obserwowania obrad za pośrednictwem Internetu.
Całość Konferencji dostępna jest na kanale youtube Fundacji:
W trakcie dwóch pierwszych dni Przeglądu w budynku Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku prezentowano towarzyszącą wydarzeniu wystawę przedstawiającą inicjatywy, upamiętniające Holokaust na terenie Polski. W przestrzeni Muzeum Fundacja miała także swoje stoisko promocyjne, przy którym szerzej można było zapoznać się z jej działalnością.
W ostatnim dniu wydarzenia (29 sierpnia) Fundacja umożliwiła zwiedzanie swojej biblioteki przy ulicy Rakowieckiej w Warszawie oraz zorganizowała spacer historyczny po stolicy zatytułowany „Warszawa: miasto dwóch powstań. Śladami Żydów i Polaków w czasie okupacji niemieckiej”. Tę swoistą lekcję dziejów poprzedziła msza św. w intencji środowiska patriotycznego, skupionego wokół Fundacji im. Janusza Kurtyki, celebrowana w Narodowym Sanktuarium św. Andrzeja Boboli w Warszawie. Spacer zakończyło natomiast wspólne złożenie zniczy pod Pomnikiem Powstańców Warszawskich na pl. Krasińskich.
W trwających trzy dni wydarzeniach składających się na Przegląd Przeszłość/Przyszłość udział wzięło łącznie ok. 200 osób.
Fundacja im. Janusza Kurtyki została powołana w 2016 roku, by służyć promocji Rzeczypospolitej Polskiej, jej historii i historiografii, w kraju i za granicą. Stawia sobie za cel troskę o Jej dobre imię oraz podtrzymywanie i upowszechnianie tradycji narodowej i obywatelskiej, a także postaw patriotycznych. Misją Fundacji jest wyjście naprzeciw wyzwaniom w zakresie polityki historycznej oraz jej współkształtowanie poprzez realizację konkretnych programów. Drugim kluczowym aspektem działalności Fundacji jest upamiętnienie dorobku jej Patrona: działalność Fundacji, na wszystkich płaszczyznach, inspirowana jest jego myślą opartą o tożsamość niepodległościową, która stanowi niepowtarzalny drogowskaz.
Przegląd Przeszłość/Przyszłość odbywa się cyklicznie w ostatni weekend sierpnia przybierając formę patriotycznego festiwalu. Podczas każdej edycji projektu poza galą wręczenia nagród odbywa się szereg wydarzeń towarzyszących jak debaty, wystawy, spacery historyczne oraz inne inicjatywy o tematyce historycznej. Chcemy zbudować społeczność wokół promowania polskiej historii. Dlatego też doceniamy ludzi, grupy, firmy, stowarzyszenia, których pasja, doświadczenia patriotyzmu oraz poświęcenie dla Polski mają swoją niezwykłą wartość. To dla nich dedykujemy nie tylko Nagrody, ale także samą inicjatywę. Przeszłość/Przyszłość to nie tylko konkurs, ale czas i miejsce na wspólne spotkanie, wymianę doświadczeń oraz nawiązanie relacji.
Więcej informacji o projektach Fundacji oraz celach jej działalności na stronie internetowej