Dobre leczenie się opłaca

Aż 6 tys. diabetyków zmarło bezpośrednio z powodu cukrzycy (hiperglikemia i hipoglikemia), a 26 tys. – wskutek powikłań. Za 16 tys. zgonów (70 proc.) odpowiadały powikłania sercowo-naczyniowe, takie jak zawał serca, niewydolność serca oraz udar mózgu. Chorzy na cukrzycę, u których rozwinęły się powikłania, żyli aż o 12 lat krócej. Mamy do czynienia z nadumieralnością Polaków z powodu cukrzycy oraz ze zgonami, których można uniknąć. Do tego trzeba doliczyć kilkaset tysięcy osób, które z powodu cukrzycy i jej powikłań są hospitalizowane i u których rozwija się postępujące inwalidztwo. Zarówno do zgonów, jak i powikłań cukrzycy nie powinno dochodzić przy optymalnym leczeniu tej choroby oraz zmianie stylu życia.

Konsekwencje finansowe

Konsekwencje nieoptymalnego leczenia cukrzycy w Polsce mają poważny wymiar finansowy. Badania dr. Krzysztofa Chlebusa wykazały, że całkowite koszty społeczne cukrzycy w Polsce przekroczyły w 2013 r. 7 mld zł, a według prognoz do 2030 r. wzrosną dwukrotnie. Znaczącą ich część stanowiły koszty utraty produktywności: aż 30 proc. osób (ok. 8 tys.), które zmarły w 2016 r. w Polsce z powodu cukrzycy, było w wieku produkcyjnym. Koszty powikłań cukrzycy, głównie sercowo-- naczyniowych, przekraczają 50 proc. łącznych kosztów związanych z chorobą.

Cukrzyca znalazła się na liście krajowych priorytetów zdrowotnych określonych rozporządzeniem ministra zdrowia z 27 lutego 2018 r. jako jedna z głównych przyczyn zgonów Polaków (obok chorób sercowo-naczyniowych, nowotworów i chorób układu oddechowego). Według Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego w Polsce konieczne są konkretne działania rządu, zmierzające do poprawy dostępu chorych do leczenia zgodnego ze standardami klinicznymi. Zastosowanie optymalnego leczenia przyniesie wymierną wartość, bo koszty leczenia powikłań (sercowo-naczyniowych, stopy cukrzycowej) są wielokrotnie wyższe niż leczenie cukrzycy zgodne ze standardami klinicznymi. Równolegle trzeba opracowywać oraz wdrażać kompleksowy i efektywny model opieki nad chorymi oparty na działaniach edukacyjnych, profilaktycznych, skutecznej diagnostyce i terapii oraz zaangażowaniu i współodpowiedzialności pacjenta za proces leczenia.

Model dwóch prędkości

W Polsce model opieki nad chorymi na cukrzycę ma „dwie prędkości”. Chorzy z cukrzycą typu 1 są leczeni na poziomie zbliżonym do krajów europejskich. Inaczej wygląda sytuacja pacjentów z cukrzycą typu 2, którzy nie mają dostępu do leków zmniejszających ryzyko rozwoju powikłań sercowo-naczyniowych ani najnowszych generacji insulin. Leki te, refundowane we wszystkich krajach UE, pozwalają na skuteczną terapię cukrzycy, a w efekcie zmniejszają liczbę zgonów oraz powikłań. Dzięki farmakoterapii zalecanej przez standardy kliniczne możliwe jest utrzymanie dobrej jakości życia i produktywności chorych na cukrzycę typu 2.

Celem na najbliższe lata powinno być zmniejszenie liczby zgonów oraz powikłań (głównie sercowo-naczyniowych). Mamy wykształconych lekarzy diabetologów, pielęgniarki diabetologiczne, lekarzy i pielęgniarki POZ wiedzących, którzy chorzy są zagrożeni rozwojem powikłań i przedwczesną śmiercią. Ta grupa powinna mieć refundowane leki hipoglikemizujące (analogi GLP-1 oraz inhibitory SGLT2) zmniejszające śmiertelność. Dane świadczące o tym, że w Polsce aż 6 tys. zgonów rocznie jest spowodowanych hipoglikemią oraz hiperglikemią, uzasadniają również zasadność refundacji nowych, szybciej działających generacji analogów insuliny. Według najnowszego badania IQVIA farmakoterapia cukrzycy należy do najbardziej efektywnych kosztowo. Warto przypomnieć, że od 20 lat żadna nowa technologia lekowa (poza analogami insulin) nie została zrefundowana w cukrzycy typu 2 w Polsce.

Osobom chorym na cukrzycę typu 2 brakuje w Polsce przede wszystkim refundacji nowoczesnych terapii. Leki, które w innych krajach Unii Europejskiej od dawna są standardem, w Polsce pozostają dostępnym dla nielicznych luksusem, czyniąc z naszego kraju swego rodzaju skansen. Cukrzyca jest chorobą interdyscyplinarną, ponieważ z czasem wpływa na cały organizm, od stóp do oczu. W związku z tym chorzy odwiedzają licznych specjalistów, do których zwykle czeka się w długich kolejkach. A cukrzyca niestety nie poczeka, sieje nieodwracalne spustoszenie. Ponadto w cukrzycy, bardziej niż w większości innych chorób, efekty leczenia zależą w ogromnej mierze od samego pacjenta. Tylko pacjent wyedukowany jest w stanie prawidłowo zarządzać swoją chorobą. Niestety, w naszym kraju brakuje takiej edukacji, zwłaszcza w przypadku dorosłych pacjentów.

dr n. med. Jakub Gierczyński, MBA, ekspert systemu ochrony zdrowia