Kościół baptystów ma ponad 40 milionów ochrzczonych wiernych, a najwięcej w Stanach Zjednoczonych. W Polsce pierwsze zbory powstały ponad 150 lat temu. W co wierzą baptyści i czym różnią się od innych wyznań chrześcijańskich?
Baptyści. Początki ruchu
Baptyści tworzą jedną z największych wspólnot protestanckich na świecie. Pierwsze zbory powstały na przełomie XVI i XVII stulecia w Anglii, kładąc nacisk na dobrowolne i świadome naśladowanie Chrystusa. Zewnętrznym i publicznym wyrazem tej postawy jest chrzest, do którego mogą przystąpić jedynie osoby dorosłe. Baptyści uważają, że narodzenie w chrześcijańskiej rodzinie czy kraju nie powoduje automatycznego włączenia danej osoby do Kościoła. Podobnie jak uczestnictwo w obrzędzie. Początek chrześcijańskiego życia to rezultat wyboru.
Kościół baptystyczny. Po pierwsze Biblia
Baptystyczna nauka wiary oparta jest na Biblii i całkowicie jej podporządkowana. Pismo Święte jest jedynym źródłem wiary. Stąd wynikają kolejne zależności, indywidualne i wspólnotowe. Każdy wierzący jest zobowiązany do osobistego poznawania Bożego Słowa, a nauczanie Kościoła powinno być nieustannie konfrontowane z Pismem Świętym. Biblia dla baptystów to hebrajski kanon Starego Testamentu (tak jak dla innych wspólnot protestanckich) oraz 27 ksiąg Nowego Testamentu, uznawanych przez większość Kościołów chrześcijańskich (w tym katolicki).
Baptyści. W co wierzą?
Baptyści wyznają fundamentalne prawdy, łączące wszystkie wyznania chrześcijańskie, takie jak:
- Trójjedyna natura Boga (Ojciec, Syn i Duch Święty),
- pełne bóstwo i człowieczeństwo Chrystusa,
- poczęcie Chrystusa z Ducha Świętego,
- zmartwychwstanie, wniebowstąpienie i powtórne przyjście Chrystusa,
- zmartwychwstanie powszechne przy końcu świata,
- niebo i piekło, istnienie Szatana i upadłych aniołów (demonów).
Podobnie jak ewangelicy, baptyści głoszą cztery zasady reformacji:
- solus Christus – Chrystus jest jedynym Pośrednikiem i drogą do Boga i zbawienia;
- sola Scriptura – tylko Pismo Święte, które jest ostateczną wykładnią w sprawach wiary;
- sola gratia – człowiek może dostąpić zbawienia wyłącznie z łaski, a nie z uczynków;
- sola fide – zbawienie dokonuje się tylko przez wiarę.
Tak jak jak wyznawcy innych Kościołów protestanckich uznają tylko dwa podstawowe obrzędy chrzest i Wieczerzę Pańską czyli Komunię. Na tym podobieństwa się kończą. Dla baptystów nie są one źródłem sakramentalnej łaski czy życia duchowego (tak jak dla katolików czy ewangelików), ale mają jedynie charakter symboliczny. Chrzest dokonuje się przez całkowite zanurzenie, a Komunia udzielana jest wiernym pod obiema postaciami, chleba i wina. Udzielanie chrztu jedynie osobom świadomie wierzącym w Chrystusa jest cechą wyróżniającą Baptystów spośród innych wyznań chrześcijańskich. A inne różnice? Jest ich sporo. Baptyści nie uznają kultu Maryi, świętych miejsc i obrazów czy relikwii. Odrzucają pośrednictwo kapłana, spowiedź uszną i celibat. Nie wierzą w czyściec.
Zbór. Centrum życia religijnego
Życie religijne baptystów skupione jest w autonomicznym zborze. Wspólnocie przewodzi pastor, wybierany i powoływany przez daną wspólnotę. Pastorowi pomagają diakoni. Ani pastor, ani diakon nie są zobowiązani do życia w stanie bezżennym i przeważnie mają przygotowanie teologiczne (choć nie jest to niezbędne). Według baptystów wszyscy wierni są kapłanami, każdy może też wygłosić kazanie.
Bez świątyń i liturgii
Kaplica, dom modlitwy czy prywatne mieszkanie – kościół jest tam, gdzie zbierają się wyznawcy Chrystusa – uważają baptyści. Nie ma liturgii i obowiązkowych elementów nabożeństwa. Stałe są tylko: modlitwa, śpiew i kazanie. Zbór baptystyczny oddaje cześć Bogu w niedziele i święta, do których należą: Święto Narodzenia Pańskiego, Wielki Piątek, Święto Zmartwychwstania Pańskiego, Święto Wniebowstąpienia Pańskiego, Święto Zesłania Ducha Świętego. Kościół praktykuje także obrzędy zaślubin, ordynacji pastorskiej czy pogrzebu chrześcijańskiego.
Baptyści w Polsce
Pierwsze zbory baptystyczne w Polsce powstały w połowie XIX wieku. Obecnie Kościół Chrześcijan Baptystów w RP to 115 wspólnot i ponad 4500 ochrzczonych dorosłych. Największe zbory są we Wrocławiu i Białymstoku. Kościół prowadzi Dom Opieki w Białymstoku, dwa seminaria teologiczne – w Warszawie i Wrocławiu oraz wydawnictwo.
Baptyści na świecie
John Milton, XVII.wieczny angielski poeta, Martin Luther King, działacz na rzecz zniesienia segregacji rasowej, Jimmy Carter, 39. prezydent Stanów Zjednoczonych, Kevin Costner, aktor i reżyser, Whitney Houston, piosenkarka, John Grisham, amerykański prawnik i pisarz – to tylko kilku wybitnych przedstawicieli Kościoła baptystycznego, a lista ta jest naprawdę długa. Największym skupiskiem baptystów są obecnie Stany Zjednoczone Ameryki z liczbą ponad 30 milionów wiernych. Liczne społeczności spotkamy również w Indiach (1,5 mln), Nigerii (1 mln), Brazylii (1,5 mln), Korei Południowej (400 tys.), Wielkiej Brytanii (250 tys.) oraz państwach byłego Związku Radzieckiego (250 tys.). Jak żyją baptyści? Dużą wagę przywiązują do życia rodzinnego, szanują nienaruszalność związku małżeńskiego, ale wiernym dają dużą swobodę w wyborze światopoglądu. Od początku istnienia, czyli od zawiązania pierwszych zborów baptystycznych – są zwolennikami rozdziału Kościoła i państwa.
Małgorzata Wróblewska-Borek