Do niedawna uważano, że cukrzyca typu 2 dotyczy osób po 45. roku życia. Dziś coraz częściej rozwija się wcześniej, nawet u nastolatków. Powodem jest brak aktywności fizycznej, złe odżywianie (spożywanie dużej ilości cukrów i tłuszczów: słodkich napojów, słodyczy, frytek, chipsów), nadwaga i otyłość.
Przyczyny cukrzycy typu 2
W przypadku cukrzycy typu 2 problemem początkowo nie jest brak insuliny (może ona być wytwarzana prawidłowo przez komórki trzustki), lecz narastająca oporność tkanek na działanie insuliny (insulinooporność). Trzustka produkuje insulinę, jednak organizm nie jest w stanie jej wykorzystać. Powodem pojawienia się insulinooporności są zarówno czynniki genetyczne, jak środowiskowe (otyłość, zespół metaboliczny, niska aktywność fizyczna). Początkowo organizm radzi sobie z insulinoopornością, produkując więcej insuliny. Po pewnym czasie jednak organizm nie jest w stanie produkować takich ilości insuliny, jakie byłyby potrzebne przy coraz silniejszej insulinooporności. Pojawia się podwyższony poziom glukozy we krwi i cukrzyca typu 2.
Insulinooporność ma też negatywny wpływ na metabolizm tłuszczów – powoduje wzrost stężenia trójglicerydów oraz LDL czyli „złego” cholesterolu, przyczyniając się do rozwoju miażdżycy i chorób serca.
Jak diagnozuje się cukrzycę typu 2
Cukrzyca typu 2 często jest wykrywana przypadkiem. W odróżnieniu od cukrzycy typu 1, chory może nawet przez kilka lat nie zdawać sobie sprawy z tego, że choruje. Objawy cukrzycy są zdecydowanie mniej nasilone niż w cukrzycy typu 1. Chorzy z cukrzycą tupu 2 zwykle nie odczuwają wzmożonego pragnienia, nie chudą (wręcz przeciwnie, tyją). Może natomiast pojawić się suchość skóry (to często pierwszy objaw cukrzycy), senność, zaburzenia widzenia. W przypadku mężczyzn mogą pojawiać się zaburzenia erekcji.
– Zdarzają się osoby, które trafiają do szpitala z zawałem serca, udarem mózgu owrzodzeniami stopy – i dopiero wtedy okazuje się, że powodem jest to, że już od dawna chorują na cukrzycę. Częściej są to mężczyźni, którzy w znacznie mniejszym stopniu niż kobiety dbają o swoje zdrowie – mówi prof. Leszek Czupryniak,
diabetolog z Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego.
Kto powinien sprawdzać poziom cukru we krwi
Cukrzycę można zdiagnozować dużo wcześniej niż dojdzie do poważnych powikłań. Wystarczy sprawdzać poziom glukozy (na czczo) we krwi.
Badania poziomu glukozy we krwi powinny wykonywać:
- osoby z grup ryzyka – co rok, bez względu na wiek,
- osoby zdrowe, bez czynników ryzyka, powyżej 45. roku życia – raz na trzy lata.
W grupie ryzyka zachorowania na cukrzycę typu 2 znajdują się osoby (bez względu na wiek):
- z nadwagą lub otyłością [BMI ≥ 25 lub obwód w talii > 80 cm (kobiety); > 94 cm (mężczyźni)],
- z cukrzycą występującą w rodzinie (rodzice bądź rodzeństwo),
- mało aktywne fizycznie,
- z chorobą układu sercowo-naczyniowego,
- z nadciśnieniem tętniczym (≥ 140/90 mm Hg),
- z hiperlipidemią [stężenie cholesterolu HDL < 40 mg/dl (< 1,0 mmol/l) i/lub triglicerydów > 150 mg/dl (>1,7 mmol/l)],
- kobiety, które miały cukrzycą ciążową,
- kobiety, które urodziły dziecko o masie ciała > 4 kg,
- kobiety z zespołem policystycznych jajników.
- Cukrzycę rozpoznaje się, gdy:
- Poziom cukru we krwi pobranej o dowolnej porze dnia, niezależnie od pory ostatnio spożytego posiłku (tzw. glikemia przygodna) wynosi >=200 mg/dl (11,1 mmol/l), a u chorego występują typowe objawy choroby (wzmożone pragnienie, wielomocz, osłabienie, zmniejszenie masy ciała).
- Poziom glukozy na czczo (8-14 godzin od ostatniego posiłku) wynosi >=126 mg/dl (7,0 mmol/l). Prawidłowy poziom to <100 mg/dl (5,6 mmol/l). Poziom 100-125 mg/dl (5,6 - 6,9 mmol/l) jest interpretowany jako nieprawidłowa glikemia na czczo (stan przedcukrzycowy).
- Poziom glukozy w 120. minucie po doustnym teście tolerancji glukozy wynosi >=200 mg/dl (11,1 mmol/l). Prawidłowy wynik to <140 mg/dl (7,8 mmol/l). Wynik 140 - 199 mg/dl (7,8 - 11,0 mmol/l) świadczy o upośledzonej tolerancji glukozy (stan przedcukrzycowy).
Uwaga: do rozpoznania cukrzycy konieczne jest stwierdzenie dwóch nieprawidłowości lub dwukrotne stwierdzenie jednej z nich.
Co to jest stan przedcukrzycowy
Jeśli poziom glukozy mierzonej na czczo mieści się w przedziale 100-125 mg/dl, natomiast dwie godziny po doustnym obciążeniu glukozą (75g) wynosi 140-199 mg/dl, to tzw. stan przedcukrzycowy.
Stan przedcukrzycowy świadczy o tym, że organizm gorzej toleruje glukozę. Konieczna jest zmiana stylu odżywiania się, schudniecie, aktywność fizyczna. Wiele badań, prowadzonych głównie w USA potwierdza, że zmniejszenie wagi o 5-7 proc. znacznie zmniejsza ryzyko rozwinięcia cukrzycy u osób, które mają stan przedcukrzycowy. W Polsce stan przedcukrzycowy ma ok. 5 mln osób. Większość o tym nie wie.
Czytaj też:
Co to jest cukrzycaCzytaj też:
Wzrost zachorowań na cukrzycę typu 1 – Polska światowym liderem