Jeszcze przed wybuchem pandemii banki w Polsce chętnie rozwijały nowe e-usługi, które ułatwiają Polakom zdalny dostęp do banków oraz urzędów. Dostęp do konta za pomocą komputera stał się już standardem. Według danych ZBP w IV kwartale 2019 r. 37,41 mln klientów indywidualnych miało dostęp do bankowości internetowej.
Większość banków oferuje już także usługi bankowości mobilnej (według ZBP w IV kwartale 2019 r. było 12 mln aktywnych użytkowników aplikacji mobilnych), dzięki której bardzo wiele spraw można załatwić za pomocą smartfona w dowolnym miejscu i o każdej porze dnia i nocy. Banki umożliwiają więc m.in. sprawdzenie salda, historii i przelewów oraz zdalną zmianę limitów transakcji. Żeby zwiększyć wygodę, banki umożliwiają płatności zbliżeniowe nie tylko za pomocą tradycyjnych kart, lecz także poprzez telefon czy przy użyciu smartwatchów i inteligentnych opasek fitness. Z kolei by poprawić bezpieczeństwo transakcji zawieranych przez Internet, do oferty wprowadzają m.in. karty wirtualne.
Coraz bardziej popularne stają się także przelewy na telefon, dzięki którym można przelać komuś pieniądze, nie znając numeru jego konta. Niektóre instytucje finansowe pozwalają zaś rozbić konkretny rachunek na kilka osób, co ułatwia e-zrzutkę np. na wspólny prezent czy wspólne wyjście do restauracji.
Co istotne, kolejne banki wprowadzają również udogodnienia, które pozwalają korzystać z bankowości elektronicznej również osobom niepełnosprawnym, w tym słabowidzącym i niewidomym. Wywołana pandemią koronawirusa konieczność społecznej izolacji sprawiła, że banki jeszcze chętniej promowały np. zakładanie kont bez konieczności wychodzenia z domu (np. poprzez selfie). Szybki rozwój sektora e-commerce sprawił, że bankowcy błyskawicznie zdali sobie również sprawę z tego, iż klient kupujący towar przez Internet niechętnie będzie po kredyt szedł do oddziału. W wielu bankach również umowy kredytowe można więc już zawierać zdalnie. Przez Internet można także założyć lokatę czy zamówić kartę kredytową.
W świecie smartfonów, tabletów i hybrydowych laptopów przybywa również pozabankowych aplikacji finansowych. Ułatwiają one m.in. zarządzanie domowym budżetem, umożliwiają zrobienie porządku z setkami faktur i paragonów, trzymanie w jednej aplikacji wszystkich kart lojalnościowych oraz tworzenie ułatwiających oszczędzanie pieniędzy list zakupów.
Moje NBP
Jeszcze przed wybuchem pandemii swoje bezpłatne aplikacje udostępniły internautom takie instytucje jak Narodowy Bank Polski, Komisja Nadzoru Finansowego czy Ministerstwo Finansów. Aplikacja Moje NBP umożliwia szybki dostęp do najnowszych wiadomości, np. wyników przetargów sprzedaży bonów pieniężnych, najświeższych danych o bilansie płatniczym Polski, a także informacji o wydarzeniach organizowanych przez NBP i Centrum Pieniądza NBP. Moje NBP pozwala także sprawdzić bieżące i historyczne kursy walut, a także aktualne informacje o polityce pieniężnej oraz raporty i analizy ekonomiczne NBP. Przydatnym narzędziem jest również kalkulator walutowy. Poszukujący wiedzy o polskim banku centralnym znajdą w aplikacji informacje o zasadach działania NBP i Rady Polityki Pieniężnej. Kolekcjonerzy docenią sekcję dotyczącą emisji monet okolicznościowych oraz banknotów kolekcjonerskich, a także sekcję poświęconą polskim banknotom i monetom obiegowym (można sprawdzić, jak wyglądały banknoty przed modernizacją zabezpieczeń).
Posiadacze urządzeń mobilnych mogą korzystać z bezpłatnej aplikacji KNF Alert, która umożliwia szybkie wyszukiwanie podmiotów znajdujących się na liście ostrzeżeń publicznych Komisji Nadzoru Finansowego oraz przeglądanie aktualnej bazy podmiotów nadzorowanych. Aplikacja może również wysyłać powiadomienia m.in. o nowych podmiotach wpisanych na listę ostrzeżeń, zmianach w bazie podmiotów oraz o komunikatach wydanych przez KNF (np. w sprawie podjętych decyzji, nałożonych kar pieniężnych czy w kwestii zagrożeń dotyczących inwestycji w konkretne produkty, np. w weksle inwestycyjne). Aplikacja umożliwia także dostęp do słownika terminów, który zawiera takie hasła jak np. „agent rozliczeniowy”, „akceptant”, „doradca inwestycyjny”, „instrument płatniczy”, „płatnik”, „zakład reasekuracji” etc.
Z kolei Ministerstwo Finansów stworzyło bezpłatną aplikację e-Sprawozdania Finansowe, która służy do odczytywania sprawozdań finansowych sporządzonych w formacie XML. Umożliwia ona użytkownikom najpopularniejszych przeglądarek internetowych wprowadzenie danych do sprawozdania finansowego, zapisanie wprowadzonych danych sprawozdania finansowego, otwarcie zapisanego sprawozdania finansowego, przygotowanie przez podmioty składające sprawozdania finansowe do Szefa Krajowej Administracji Skarbowej i podpisanie wysyłki do Szefa KAS sprawozdania finansowego wraz z dokumentami dodatkowymi, a następnie pobranie Urzędowego Poświadczenia Odbioru.
Tożsamość? Na bank
Innowacyjność polskiego sektora bankowego wspomogła również szybki rozwój e-administracji. W kwietniu 2020 r. Profil Zaufany miało już ponad 6 mln Polaków. Rekordowy wynik nie byłby możliwy do osiągnięcia, gdyby nie banki. To za pomocą nowoczesnych systemów bankowości internetowej internauci mogą bowiem potwierdzać swoją tożsamość bez konieczności osobistego odwiedzania urzędów.
Czym jest Profil Zaufany? To bezpłatne narzędzie umożliwiające weryfikację tożsamości w kontaktach z administracją publiczną za pośrednictwem Internetu i elektroniczne podpisywanie dokumentów wysyłanych do urzędu. Umożliwia złożenie wielu urzędowych wniosków o dowolnej porze i bez wychodzenia z domu. Za pomocą e-usługi możliwe jest np. zgłoszenie urodzenia dziecka, zdalne zameldowanie lub wymeldowanie czy złożenie wniosku o odpis aktu stanu cywilnego. Cyfrowo można również np. złożyć wniosek o e-dowód, zgłosić utratę dowodu czy prawa jazdy, zawiadomić urząd o sprzedaży samochodu, dopisać się do spisu wyborców, zarejestrować działalność gospodarczą w CEIDG, zawnioskować o odpisy aktów stanu cywilnego, a także podpisać oraz wysłać pismo do urzędu w dowolnej sprawie.
Posiadacze Profilu Zaufanego zyskują dostęp do Elektronicznej Platformy Usług Administracji Publicznej (ePUAP). To bezpłatna platforma do kontaktu z urzędami, przez którą można wysyłać wnioski oraz odbierać urzędowe pisma. Korzystając z niej, można sprawdzić zeznanie podatkowe, zgłosić spadek lub darowiznę, otrzymać zaświadczenie o niekaralności, złożyć wniosek o kartę EKUZ, sprawdzić stan składek w ZUS. W przypadku braku formularza dotyczącego danej sprawy można również wysłać pismo ogólne. Z kolei usługa eSkrzynka umożliwia odbieranie elektronicznej wersji listów poleconych bez konieczności czekania na listonosza czy stania w kolejce do okienka na poczcie (można w ten sposób odbierać wszystkie listy polecone oprócz przesyłek z sądów, prokuratury i innych organów ścigania czy od komorników sądowych).
Profil Zaufany można łatwo założyć, korzystając z kont bankowości internetowej oraz przez należącą do Poczty Polskiej platformę Envelo. Aby potwierdzić tożsamość bez pośrednictwa systemu bankowego, należy: albo posiadać e-dowód wraz ze specjalnym czytnikiem (fizycznie podłączanym do komputera lub w postaci stworzonej przez Polską Wytwórnię Papierów Wartościowych aplikacji eDO App), albo po wypełnieniu wniosku w serwisie Profilu Zaufanego (www.gov.pl/web/gov/zaloz-profil-zaufany)osobiście zgłosić się do jednego z blisko 1,5 tys. punktów potwierdzających: banku lub urzędu.
Życie ułatwić może również mObywatel – bezpłatna aplikacja wydawana przez polski rząd, która oferuje dostęp do sześciu urzędowych e-usług. Jednym z elementów aplikacji mObywatel – do której uruchomienia niezbędne jest posiadanie Profilu Zaufanego – jest mTożsamość, czyli elektroniczna forma dowodu osobistego. Chociaż nie zastępuje tradycyjnego dokumentu, to za pomocą aplikacji można potwierdzić tożsamość na poczcie, w niektórych hotelach czy podczas kontroli biletów w pociągu (u wybranych przewoźników).
Kolejną częścią aplikacji mObywatel jest mPojazd, czyli moduł przechowujący dane z dowodu rejestracyjnego i polisy OC pojazdu należącego do posiadacza aplikacji. Planowane jest również uruchomienie modułu, który zawierać będzie informacje o naszym prawie jazdy. Z kolei moduł „Polak za granicą” zawiera najważniejsze informacje publikowane przez MSZ, polskie ambasady i konsulaty (m.in. zalecenia lub ostrzeżenia dotyczące podróży czy dane kontaktowe polskich placówek dyplomatycznych).
mObywatel i e-pacjent
Z aplikacji mObywatel mogą korzystać również uczniowie i studenci, których legitymacje szkolne i studenckie przechowywane są w telefonie w formie mLegitymacji. Jedną z zalet posiadania aplikacji mObywatel jest także możliwość realizacji recept elektronicznych. Moduł eRecepta dostępny w smartfonie powiązany jest z Internetowym Kontem Pacjenta i pozwala nie tylko pobierać i przeglądać wystawione przez lekarzy recepty, lecz także wykupić je w aptece. Użytkownik aplikacji może realizować swoje recepty oraz osób, które w Internetowym Koncie Pacjenta ustanowiły go pełnomocnikiem. Wystarczy wyświetlić w aplikacji element eRecepta i przekazać farmaceucie do zeskanowania wygenerowany na ekranie smartfona kod QR.
Procedury związane z opieką zdrowotną ułatwia też wspomniane Internetowe Konto Pacjenta. Jest to cyfrowa platforma, która umożliwia pacjentom wgląd w swoje dane medyczne oraz m.in. wystawione e-recepty. Dzięki IKP można szybko i bezpłatnie uzyskać dostęp do danych dotyczących własnej historii zdrowia oraz historii zdrowia członków rodziny, np. niepełnoletnich dzieci. Znajdują się tam m.in. dane wystawionych wcześniej e-recept wraz z zaleconym dawkowaniem leków, informacje o e-receptach już zrealizowanych (wraz z ceną zakupu danego leku oraz kwotą refundacji) oraz historia wizyt lekarskich w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia. Konto umożliwia także udostępnienie informacji medycznych konkretnemu lekarzowi, a także członkom rodziny.
Aby zrealizować e-receptę, nie trzeba mieć smartfona ani aplikacji mObywatel (choć stanowi ona duże ułatwienie). Receptę w postaci elektronicznej można otrzymać w jednej z kilku wersji: SMS-a z 4-cyfrowym kodem dostępu (do jej realizacji niezbędny jest numer PESEL pacjenta) lub e-maila z plikiem PDF, w którym zapisane są dane recepty. Lekarz może też wystawić e-receptę w formie wydruku z danymi recepty – z tej wersji mogą korzystać wszyscy pacjenci, bez względu na to, czy są zarejestrowani w IKP, czy nie. IKP daje również dostęp do e-zwolnienia (są one obowiązkowo wystawiane od 1 grudnia 2018 r.) i e-skierowania (ta forma stanie się obowiązkowa od 8 stycznia 2021 r.).
W cyfryzację inwestuje także Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Logując się do Platformy Usług Elektronicznych ZUS, można np. zweryfikować składki przekazane przez pracodawcę, sprawdzić stan konta emerytalnego i składki przekazane do OFE, historię zwolnień lekarskich, złożyć wniosek o świadczenie z programu „Rodzina 500+” czy obliczyć prognozowaną wysokość emerytury. Przedsiębiorcy z kolei mogą np. sprawdzić dane osób zgłaszanych do ubezpieczeń oraz przejrzeć swoje zestawienia deklaracji i wpłat, sprawdzić zwolnienia lekarskie pracowników, a także zgłosić i wyrejestrować osoby ubezpieczone. Założenie konta możliwe jest z poziomu strony internetowej ZUS, a do korzystania z niego niezbędne jest posiadanie Profilu Zaufanego lub e-dowodu.