• suma bilansowa EBC na 31.12.2023 r. wyniosła 674,5 mld EUR (698,9 mld EUR na koniec 2022 r.) – spadek o ok. 3,5% (głównie w związku z wykupem papierów skupionych na potrzeby polityki pieniężnej – od czerwca 2023 całkowicie wstrzymane reinwestycje środków z wykupu papierów)
• strata EBC w 2023 r. wyniosła 1,266 mld EUR (wynik finansowy za 2022 r. był zerowy) – EBC całkowicie rozwiązał rezerwę na ryzyko finansowe (-6,6 mld EUR)
• kapitał EBC spadł o 7,1 mld EUR do 44,5 mld EUR – głównie wskutek ujemnego wyniku finansowego (w tym całkowitego rozwiązania rezerwy na ryzyko finansowe). Governing Council zdecydowała, że strata zostanie pokryta z przyszłych zysków EBC. Wskazano, że prawdopodobne jest ponoszenie strat przez EBC w kolejnych latach ze względu na materializację ryzyka stopy procentowej. Wystąpienie i wielkość przyszłych strat EBC jest niepewna i będzie zależeć głównie od kształtowania się stóp procentowych EBC w przyszłości, a także wielkości i struktury bilansu EBC. Jednakże wskazano, że kapitał EBC (w tym dodatnie różnice z wyceny), który łącznie wynosi 45,8 mld EUR stanowią o sile finansowej („financial strength”) EBC i pozwolą pomimo strat na efektywne wykonywanie podstawowego celu EBC, tj. utrzymanie stabilnego poziomu cen:
• Wyjaśnienie odnośnie do straty za 2023 r. wskazane przez EBC:
„Wynik EBC stopniowo spada od 2019 r. W latach 2020 i 2021 spadek ten wynikał głównie z niższych przychodów generowanych z aktywów stanowiących rezerwy walutowe oraz z dłużnych papierów wartościowych utrzymywanych na potrzeby polityki pieniężnej. W latach 2022 i 2023 obniżenie wyniku EBC wynikało przede wszystkim z materializacji ryzyka stopy procentowej, gdyż wzrost stóp procentowych w strefie euro spowodował natychmiastowy wzrost kosztów odsetkowych płaconych przez EBC od zobowiązania netto w systemie TARGET, natomiast dochody osiągane z aktywów EBC nie rosły w takim samym stopniu i tempie.
Strata EBC za rok 2023, która nastąpiła po długim okresie osiągania znacznych zysków, odzwierciedla ona rolę i niezbędne działania Eurosystemu w wypełnianiu jego podstawowego mandatu, jakim jest utrzymanie stabilności cen, i nie ma wpływu na jego zdolność do prowadzenia skutecznej polityki pieniężnej. W poprzednich latach bilans EBC znacznie się powiększył, głównie dzięki zakupom dłużnych papierów wartościowych w ramach programów skupu aktywów. Jeśli chodzi o aktywa, większość posiadanych obecnie dłużnych papierów wartościowych polityki pieniężnej została zakupiona w okresie niskich stóp procentowych, mają długi termin zapadalności i stały kupon. Będą one w dalszym ciągu generować stosunkowo niskie przychody odsetkowe, na które nie mają bezpośredniego wpływu zmiany podstawowych stóp procentowych EBC. Jednocześnie rozliczenie gotówkowe tych zakupów za pośrednictwem systemu TARGET doprowadziło do wzrostu zobowiązania netto EBC w systemie TARGET, które jest oprocentowane według stopy podstawowych operacji refinansujących (stopa MRO). Aby przeciwdziałać inflacji w strefie euro, od 2022 r. zaczęto podnosić tę stopę, co spowodowało natychmiastowy wzrost kosztów odsetkowych EBC.
W ciągu najbliższych kilku lat EBC prawdopodobnie poniesie dalsze straty w wyniku materializacji ryzyka stopy procentowej, zanim powróci do osiągania trwałych zysków. Wystąpienie i wielkość tych strat są niepewne i będą w dużej mierze zależeć od przyszłych zmian kluczowych stóp procentowych EBC oraz wielkości i składowych bilansu EBC. Jednakże kapitał EBC i znaczne różnice z wyceny, które łącznie na koniec 2023 wyniosły 45,8 mld euro (zob. sekcja 1.3.2 „Kapitał własny netto”), podkreślają jego siłę finansową, a w każdym razie EBC może i skutecznie wypełnia swój podstawowy cel, jakim jest utrzymanie stabilności cen bez względu na jakiekolwiek straty”.
• Wynik finansowy EBC był ujemny głównie wskutek ujemnego wyniku odsetkowego (-7,2 mld EUR w 2023 r. wobec +0,9 mld w 2022 r.
– przede wszystkim w związku z kosztami oprocentowania zobowiązania netto TARGET (-14,2 mld EUR w 2023 r. i -2,1 mld EUR w 2022 r.) przy jednocześnie dodatnim wyniku odsetkowym na papierach skupionych w ramach polityki pieniężnej (+3,5 mld EUR w 2023 r. wobec +1,5 mld EUR w 2022 r.), dodatnim wyniku odsetkowym na walutowych aktywach rezerwowych (+2,4 mld EUR w 2023 r. wobec +0,8 mld EUR w 2022 r.) oraz dodatnim wyniku odsetkowym netto z alokacji banknotów euro oraz z tytułu transferu rezerw do EBC (+4,8 mld EUR w 2023 r. wobec +0,7 mld EUR w 2022 r.);
• wynik zrealizowany z operacji finansowych był ujemny (-0,1 mld EUR w 2023 r. wobec -0,1 mld EUR w 2022 r.) – głównie w związku z ujemnym wynikiem cenowym ze sprzedaży papierów w USD
• Około 63% aktywów (65% na koniec 2022 r.) stanowią skupione papiery wartościowe związane z polityka pieniężną (425,3 mld EUR w porównaniu z 457,3 mld EUR na koniec 2022 r.)
• Około 13,0% sumy stanowiły aktywa rezerwowe – złoto, SDR, USD, JPY i chiński CNY (87,7 mld EUR – wzrost o 3,3 mld EUR w porównaniu z końcem 2022 r.) – wartość złota wzrosła o około 9,7%, w wyniku głównie wzrostu ceny złota, ale również wniesienia wkładu przez Bank Chorwacji w związku z wejściem do Eurosystemu od 1.01.2023 (96 mln EUR). Odpowiednio wartość rezerw w walutach obcych wzrosła o 0,2 mld EUR (głównie w związku z wkładem Banku Chorwacji w USD w równowartości 544 mln EUR oraz przy jednoczesnej aprecjacji EUR do USD i JPY). Około 81% aktywów walutowych (bez złota i SDR) stanowił USD (44,8 mld EUR) – pozostałe waluty JPY (9,9 mld EUR) oraz CNY około 0,5 mld EUR.
• EBC w sprawozdaniu finansowym wskazuje na posiadanie umowy swapowej z Narodowym Bankiem Polskim („Furthermore, swap agreements are also in place with Danmarks Nationalbank, Narodowy Bank Polski and Sveriges Riksbank for the provision of euro liquidity to financial institutions in their jurisdictions. The above arrangements are aimed at addressing possible liquidity needs to counter potential market dysfunction and thereby minimise the risk of adverse spillover effects to euro area financial markets and economies”).