Strażnicy pamięci

Nagrody Strażnik Pamięci przyznano tradycyjnie w trzech kategoriach – Mecenas, Instytucja i Twórca. Wręczono także nagrodę specjalną portalu DoRzeczy.pl oraz statuetkę Instytutu Felczaka przyznawaną pod patronatem „Do Rzeczy” – nagrodę Strażnik Wartości – CUSTOS VIRTUTUM. Ponadto z okazji 10-lecia Strażnika Pamięci przyznano również nagrodę jubileuszową.

Tegoroczną galę otworzył redaktor naczelny tygodnika „Do Rzeczy” Paweł Lisicki, który wyjaśnił, czym różni się Strażnik Pamięci od innych nagród. – To przede wszystkim fakt, że nasza nagroda, nie będąc nagrodą państwową, jest nagrodą niezależną. To bardzo ważne, by obok instytucji publicznych, które troszczą się o politykę państwa, istniały też całkowicie niezależne środowiska, takie jak nasz tygodnik, portal i miesięcznik. Dzięki temu ta troska o historię pokazuje, że to nie tylko element oficjalnej polityki państwa, że ma ona także wymiar społeczny – podkreślił.

Głos zabrał również prof. Wojciech Fałkowski, dyrektor Zamku Królewskiego w Warszawie. – Jest mi niezmiernie miło, że Strażnik Pamięci cyklicznie gości na Zamku Królewskim w Warszawie, czyli w miejscu, które jest poświęcone pamięci. Pamięć jest przywilejem oraz obowiązkiem i w obu wypadkach chodzi o to samo – o wydłużenie perspektywy poza nasze życie, naszą bieżącą pracę. Chodzi o przypomnienie faktów konstytuujących naszą tożsamość. Powiedzenie, że historia jest nauczycielką życia, jest w jakimś sensie prawdziwe, ale jednocześnie w takim samym stopniu fałszywe, ponieważ analogie historyczne są często zawodne i wprowadzają zamęt; jednak z drugiej strony, bez doświadczenia i pamięci o tym, co się wydarzyło, trudno mówić, byśmy byli ludźmi pełnowartościowymi – mówił.

Na początku gali dr Barbara Fedyszak-Radziejowska, doradca prezydenta, odczytała specjalny list od Andrzeja Dudy, skierowany do uczestników gali nagrody Strażnik Pamięci. „Dziękuję za to cenne przedsięwzięcie jego inicjatorom, organizatorom oraz członkom wysokiej kapituły. Wyrażam uznanie dla Państwa zapału i wytrwałości za długoletnie starania o to, aby osoby szczególnie zasłużone dla kultury historycznej w Polsce zostały należycie docenione, a wiedza o ich inspirujących dokonaniach szeroko rozpropagowana” – podkreślił prezydent. „Dobiegają końca Narodowe Obchody Setnej Rocznicy Odzyskania Niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej. Przez mijające cztery lata przypominaliśmy sobie i światu osiągnięcia budowniczych naszego odradzającego się państwa. Ale warto zaznaczyć, że obok panoramy sukcesów tamtego pokolenia jubileuszowe obchody ukazały również niezwykłą liczbę i różnorodność współczesnych inicjatyw nakierowanych na umocnienie niematerialnych podwalin polskiej kultury i niepodległej państwowości. Ufam, że zaangażowani w te przedsięwzięcia będą nie tylko doceniani, ale też naśladowani” – napisał Andrzej Duda.

List do uczestników przysłała również marszałek Sejmu Elżbieta Witek, która zaznaczyła, że „zachowanie pamięci jest warunkiem trwania narodu”. „Jubileuszowe obchody w tak symbolicznym miejscu jak Zamek Królewski podkreślają wagę i ideę nagrody. Bez zaangażowania, mądrości i ofiarności grona osób to, co najcenniejsze z naszej przeszłości, uległoby zniszczeniu, a w końcu całkowitemu zapomnieniu. Zachowanie pamięci jest warunkiem trwania narodu, buduje tożsamość, łączy odległe czasy z przyszłością [...]. Zawsze z ogromną wdzięcznością myślę o ludziach, którzy z prawdziwą pasją i poświęceniem, głęboką troską, wręcz miłością, gromadzą materialne oraz niematerialne świadectwa z ubiegłych wieków. Często te indywidualne zainteresowania stają się podwaliną wielkich przedsięwzięć, służących nie tylko lokalnym społecznościom, lecz także całemu społeczeństwu” – napisała Elżbieta Witek. I dodała: „Przyjmijcie Państwo wyrazy wdzięczności oraz najwyższego szacunku za aktywność, determinację w przywracanie pamięci oraz upowszechnianie prawdy”.

Tradycja i nowoczesność

W kategorii Mecenas nagrodę Strażnik Pamięci otrzymały Lasy Państwowe za upowszechnianie wartości polskiej kultury materialnej. – Nasz laureat dba o polskie lasy i chroni je przed wieloma zagrożeniami – naturalnymi, a także tymi ludzkimi. W efekcie każdy z nas ma do nich swobodny dostęp, z czego tak chętnie przecież korzystamy. Mowa o organizacji, która zarządza ponad siedmioma milionami hektarów lasów, co czyni ją największą tego typu w Unii Europejskiej. I robi to nieprzerwanie od 98 lat, ponieważ mimo historycznych zakrętów i zmian funkcjonuje do dziś, łącząc bogatą tradycję z nowoczesnością – mówił w laudacji Karol Gac, redaktor naczelny portalu DoRzeczy.pl. – Polscy leśnicy są źródłem bogatej wiedzy o naszych lasach, ich historii oraz walorach przyrodniczych. Są też nieprzerwanie zaangażowani w działania edukacyjne i promocyjne, które pozwalają Polakom lepiej poznać ważny element dziedzictwa narodowego, jakim są lasy – dodawał.

Nagrodę odebrał dyrektor generalny Lasów Państwowych Józef Kubica. – To wielki zaszczyt dla mnie, że w imieniu wielu tysięcy leśników otrzymałem tę prestiżową nagrodę. Wartości patriotyczne są wpisane w etos pracy każdego leśnika. Bardzo dziękuję kapitule za tę szczególną nagrodę – mówił. W tej kategorii wyróżniono również Tomasza Kaźmierowskiego, założyciela Fundacji Identitas.

Ekonomiczna suwerenność

Statuetkę Strażnika Pamięci 2022 w kategorii Instytucja otrzymał Narodowy Bank Polski za Centrum Pieniądza NBP im. Sławomira S. Skrzypka. – Polska ma własny pieniądz. I śmiem twierdzić, że mimo wszystkich perturbacji wywołanych wojną Rosji przeciw Ukrainie – nie najgorsza to waluta. To powód do radości. Polska ma własny bank centralny prowadzący suwerenną politykę finansową. To także powód do radości. NBP posiada własne muzeum – choć to słowo nie oddaje sedna rzeczy. Centrum Pieniądza NBP to placówka ekspozycyjno-edukacyjna powstała, by opowiedzieć o trudnych dziejach rzeczy, bez której nie ma suwerenności i niepodległości – dziejach pieniądza. Nie tylko polskiego. I dobrze, bo jesteśmy częścią większego świata, częścią większej historycznej tradycji. I to także jest powód do radości – mówił w laudacji publicysta „Do Rzeczy” Piotr Gociek, który zwrócił też uwagę na popularność CP NBP. – Od otwarcia placówki w maju 2016 r. odwiedziło ją ponad 330 tys. osób. Jest ona w plebiscytach i ankietach uznawana za jedno z najlepszych w Polsce centrów nauki i edukacji [...]. Jej sukces to także wielki hołd i prezent dla jej pomysłodawcy. Bo jestem pewien, że w jakiś sposób wręczaną dzisiaj nagrodę przyjmuje także sam Sławomir Skrzypek – dodawał.

Nagrodę odebrali członkowie Zarządu NBP Paweł Mucha i Rafał Sura. W specjalnym nagraniu prezes Narodowego Banku Polskiego prof. Adam Glapiński przypomniał, że inicjatorem powstania Centrum Pieniądza NBP był obecny patron Sławomir Skrzypek, który zginął pod Smoleńskiem. – Centrum Pieniądza NBP działa od 2016 r. Na 2 tys. mkw., 16 modułach tematycznych i 250 stanowiskach multimedialnych realizuje cele wyznaczone przez jego inicjatora [...]. Sławomir Skrzypek wytoczył jasny cel dla CP NBP zawierający się w przekonaniu, że Polacy z wiedzą ekonomiczną łatwiej poradzą sobie z trudnościami oraz będą konkurencyjni na globalnym rynku – mówił prezes NBP.

W tej kategorii wyróżniono również Wydawnictwo Biały Kruk oraz Fundację Nasze Dzieci Kornice.

Niezależność myśli

Tegoroczną statuetkę Strażnika Pamięci 2022 w kategorii Twórca otrzymał prof. Ryszard Legutko. Laudację wygłosił publicysta „Do Rzeczy” Piotr Semka. – Początek lat 90. dla kogoś, kto wychował się w atmosferze solidarnościowej, to był okres takiej wielkiej mgły. Niektórzy bohaterowie okazywali się ludźmi, którzy pili bruderszafty z Jaruzelskim, a inni nagle stawali się miłośnikami szarej wizji historii. W tej mgle trudno się było zorientować, kto jest nasz, a kto nie. Wtedy wystarczyła jedna metoda – trzeba było kupić „Politykę” albo „Gazetę Wyborczą” i zobaczyć, kto staje się nowym „czarnym ludem” – wspominał. Po czym zwrócił się do laureata: – To Ty wprowadziłeś do naszego dyskursu pojęcia, ale i spokój badawczy, które tradycja kojarzy z rozwojem Grecji, w której wielcy filozofowie potrafili znieść koszmar świata za pomocą spokojnej analizy [...]. Jeśli ktoś jest strażnikiem pamięci, to czegoś broni. Jeśli ktoś jest strażnikiem pamięci, to każe nam przypominać, jak brzmią oryginalne pojęcia, i bije na alarm, gdy stają się one atrapą – dodawał Piotr Semka.

Profesor Ryszard Legutko przypomniał zaś, że pamięć to „miejsce, przestrzeń, w której istnieją różne rzeczy, przedmioty, utwory skojarzenia, a także idee”. – Przebywanie w tym miejscu daje ogromną satysfakcję, bo człowiek jest otoczony rzeczami pięknymi i mądrymi. To, że w którymś momencie odwróciłem się od liberalizmu, spowodowane było właśnie tym, że zauważyłem, iż jest to miejsce, wbrew tej mnogościowej narracji, bardzo małe i niewiele w nim myśli, rzeczy wartościowych i przebywanie w tej przestrzeni uznałem za nieprzyjemne – wskazywał.

W tej kategorii wyróżnienie otrzymali Krzysztof Skowroński, założyciel i prezes Radia Wnet, oraz Tomasz Stańczyk i Sławomir Koper.

Obudzić sumienia

Tegoroczną nagrodę specjalną portalu DoRzeczy.pl otrzymało Centrum Życia i Rodziny. – Jego praca to budzenie sumień, a także wyobraźni, gdy kapitulacja odpowiedzialności wynika z intelektualnej bezradności. Centrum od wielu lat wytrwale i konsekwentnie przeciwstawia się wypychaniu ze świadomości i z debaty publicznej dwóch kluczowych zagadnień: że największymi, najbardziej przemilczanymi ofiarami relatywistycznego państwa i konsumpcyjnego społeczeństwa są nienarodzeni i że dobra wspólnego narodu nie sposób w ogóle zrealizować bez udziału rodzin, bez poszanowania ich praw, np. wychowawczych, bez rozwoju ich życia – mówił w laudacji Marek Jurek, były marszałek Sejmu i publicysta tygodnika „Do Rzeczy”. – Najbardziej spektakularne z tych działań to oczywiście organizowane od 16 lat w całej Polsce Marsze dla Życia i Rodziny. Spektakularne, a także wypychane przez polityków ze świadomości. Nawet jeśli rejestrują je media, to przywódcy polityczni w ogóle nie powołują się na nie. A przecież przez lata stanowiły siłę o wiele większą od jakichkolwiek aborcyjnych czy antyrodzinnych wystąpień. Tym bardziej ich orędzie, ich społeczną reprezentatywność należy ciągle przypominać – wskazywał.

Paweł Ozdoba, prezes CŻiR, odbierając nagrodę, zwrócił uwagę, że żyjemy w czasach postprawdy, co zmusza nas do walki o wartości. – Nasza misja jest w dzisiejszym świecie niezwykle ważna. Żyjemy w świecie postprawdy i głębokiego relatywizmu. Wydaje mi się, że ta rewolucja, którą obserwujemy na całym świecie, i niestety także w Polsce, bardzo nam doskwiera i stara się zniszczyć polską duszę i powinniśmy stanąć w obronie naszych wartości, które są tak atakowane – zaznaczył Ozdoba.

Inwestycje w naród

Specjalną, jubileuszową nagrodę z okazji 10-lecia Strażnika Pamięci otrzymał PKN Orlen. – Nasz laureat wspiera twórczość najwyższego lotu, godne osiągnięcia i tradycje, pamięć o najlepszych cechach narodowej wspólnoty, patriotyzm. Widzi się właśnie jako Mecenas historii, kultury i sportu, firmę odpowiedzialną społecznie [...], podkreśla przywiązanie do Polski, czego przejawem jest patriotyzm gospodarczy w działalności spółki, pojmowany jako wsparcie m.in.: instytucji kultury, działań edukacyjnych, polskich sportowców oraz polskich producentów. Buduje swój wizerunek jako Mecenasa, dla którego polska historia i pielęgnowanie pamięci o jej bohaterach są szczególnie ważne i cenne – mówił w laudacji Maciej Rosalak, redaktor naczelny miesięcznika „Historia Do Rzeczy”. – Fenomen polskości jest w nas, a najlepsze impulsy, które służą jego pielęgnacji, rodzić może nieśmiertelna muzyka Chopinowskiego „Koncertu e-moll”, niezrównana polszczyzna wybitnych poetów czy odgłos warszawskich syren docierający na powązkowski Cmentarz Wojskowy 1 sierpnia o godz. 17. Wielkie dzięki wszystkim, którzy wspierają polską historię i kulturę – podkreślał.

Z kolei tegoroczną nagrodę Strażnik Wartości – CUSTOS VIRTUTUM, przyznawaną pod patronatem tygodnika „Do Rzeczy” przez Instytut Współpracy Polsko-Węgierskiej im. Wacława Felczaka, otrzymał prezes PKN Orlen Daniel Obajtek. – To osoba, która pokazała, że można zbudować wielki i silny środkowoeuropejski koncern multienergetyczny, i która potrafiła z wielkim osobistym zaangażowaniem przesunąć środek ciężkości z konkurencji, jak miało to miejsce przez lata w Europie Środkowej pomiędzy koncernami Orlen i MOL, na współpracę, przyczyniając się w ten sposób do wzmocnienia także tego, czego wciąż bardzo brakuje nam w Europie Środka – do pomnażania kapitału wzajemnego zaufania – tłumaczył w laudacji dr hab. Maciej Szymanowski, dyrektor Instytutu.

W specjalnym nagraniu prezes PKN Orlen przyznał, że nagrody te pokazują, iż PKN Orlen ma nie tylko zadania biznesowe, lecz także społeczne. – To ważne dla naszej firmy. Jesteśmy czempionem multienergetycznym, ale nie możemy zapominać o działaniach społecznych, patriotyzmie, historii, czasach przeszłych, które stanowiły naszą polskość. Inwestujemy w zadania społeczne, zabytki, dziedzictwo narodowe, rzeźbiarstwo, malarastwo, duże wydarzenia o charakterze narodowym. Patriotyzm jest dla nas niezwykle ważny. Nasz macierzysty rynek jest przecież w Polsce – zaznaczył.

Nagrodę w imieniu PKN Orlen i Daniela Obajtka odebrał Jan Szewczak, członek Zarządu PKN Orlen ds. finansowych. – Mamy, co prawda, z prezesem Obajtkiem różne osobowości, ale podzielamy podobne wartości i podobnie pojmujemy naszą pamięć historyczną. Chciałem podziękować w imieniu największego koncernu w Europie Środkowo-Wschodniej z wielkimi aspiracjami. Niewątpliwie jest tak, że pamięć jest strażnikiem historii i wartości – powiedział.

Partnerem Strategicznym Gali Strażnik Pamięci był PKN Orlen, Partnerami Głównymi KGHM Polska Miedź oraz Grupa PZU. Partnerzy Gali to Fundacja PKO, Polska Grupa Energetyczna PGE, Lasy Państwowe, Huawei, Strabag. Współorganizatorami byli: Instytut Współpracy Polsko-Węgierskiej im. Wacława Felczaka, Narodowe Centrum Kultury oraz Zamek Królewski w Warszawie natomiast Patronem Medialnym była Telewizja Polska.