Opublikowana w 2024 roku w Stanach Zjednoczonych, a rok później przetłumaczona na język polski, wydana nakładem Wydawnictwa WEI, książka podejmuje próbę zdiagnozowania współczesnych zjawisk społecznych, takich jak ruch Black Lives Matter, edukacja seksualna dzieci, radykalizacja kampusów uniwersyteckich czy ekspansja teorii krytycznej rasy, jako przejawów nowego – kulturowego i zmutowanego – wcielenia marksizmu.
Zasadniczą tezą książki jest przekonanie, że rewolucja, która dokonała się w USA w ostatnich dekadach, nie jest serią przypadkowych zjawisk, lecz logicznym rezultatem długofalowej strategii zapoczątkowanej przez ideologów marksistowskich, a następnie rozwijanej przez ich kulturowych następców: od Gramsciego i szkoły frankfurckiej, przez Saula Alinsky’ego, aż po organizatorów współczesnych ruchów aktywistycznych. Autorzy przekonują, że obecna faza konfliktu nie ma już charakteru klasowego ani ekonomicznego, lecz opiera się na dychotomiach kulturowo-tożsamościowych: rasa, płeć, orientacja seksualna czy klimat stały się nowymi osiami radykalizacji, które zastąpiły marksistowską „klasę robotniczą”.
Struktura książki – dziewięć rozdziałów, od analizy ideologicznych źródeł marksizmu kulturowego po konkretne rekomendacje działania – świadczy o ambicji całościowego ujęcia zjawiska. Rozdziały takie jak Seksualizacja dzieci i atak na rodzinę czy W brzuchu bestii (dotyczący infiltracji instytucji publicznych) są retorycznie intensywne i celowo alarmistyczne, co wpisuje się w formułę mobilizacyjnej publicystyki politycznej. Niemniej jednak autorzy nie ograniczają się do powierzchownego opisu zjawisk: prezentują liczne cytaty z dokumentów programowych, wystąpień publicznych liderów lewicy oraz materiałów konferencyjnych środowisk postępowych, dokumentując swoje tezy z dużą skrupulatnością.
Szczególnie interesujące jest prześledzenie przez autorów genealogii ideologicznej współczesnej lewicy. Wykazują oni, że postępowa rewolucja kulturowa nie jest efektem „importu” z zewnątrz, lecz rodzimym zjawiskiem ideologicznym, które rozwijało się na amerykańskich kampusach przez dziesięciolecia. Przykład Williama Ayersa – od terrorysty z Weather Underground po profesora i twórcę programu edukacyjnego – stanowi dla autorów symboliczny przykład „metamorfozy” aktywizmu radykalnego w instytucjonalną dominację. Opowieść ta ma wymiar ostrzegawczy: celem nie jest jedynie wskazanie „wrogów” amerykańskiego porządku konstytucyjnego, lecz zdemaskowanie mechanizmów ich sukcesu.
Ważnym aspektem pracy jest też opis strategii „czerwonego namiotu”, czyli zjednoczenia ruchów feministycznych, ekologicznych, LGBT, antyrasistowskich i edukacyjnych w jedną wspólną strukturę rewolucji kulturowej. Autorzy argumentują, że marksizm nowej generacji nie potrzebuje rewolucji ulicznej – wystarcza mu dekonstrukcja języka, systemu edukacji i wartości rodzinnych. Pod tym względem książka stanowi kontynuację analiz znanych z prac Rogera Scrutona (Głupcy, oszuści i podżegacze) czy Douglasa Murraya (The Madness of Crowds), ale wpisuje się w jeszcze bardziej wyrazisty nurt amerykańskiego konserwatyzmu politycznego.
Warstwa retoryczna książki może jednak rodzić kontrowersje w środowiskach akademickich. Choć autorzy unikają błędów faktograficznych, ich język jest często nasycony alarmizmem, wyrażeniami typu „tresura kulturowa”, „seksualizacja dzieci”, „programowa dezintegracja tożsamości”, co – choć skuteczne publicystycznie – może podważać w oczach niektórych odbiorców jej analityczną wiarygodność. Dodatkowo, autorzy traktują współczesne zjawiska progresywne jako monolityczne i spójne ideologicznie, podczas gdy rzeczywistość społeczna – szczególnie w sferze ruchów tożsamościowych – jest znacznie bardziej złożona i wielogłosowa.
W warstwie poznawczej warto zwrócić uwagę na mocny komponent źródłowy książki: autorzy korzystają z dokumentów archiwalnych, wypowiedzi liderów BLM, materiałów z konferencji Left Forum czy World Social Forum. Dają tym samym czytelnikowi szansę samodzielnego weryfikowania tez i łączenia faktów, co stanowi jeden z głównych atutów pracy. Co więcej, Marksizm: nowa generacja to książka, która odważnie przywraca do debaty publicznej pytanie o granice ideologicznej transformacji w demokracji liberalnej – pytanie, które zbyt długo było uznawane za niestosowne.
Zakończenie książki, skoncentrowane na postulatach działania, zdradza jej strategiczny charakter: autorzy wzywają do „bitwy na idee”, odrzucając jednocześnie pokusę radykalizacji w stylu McCarthy’ego czy John Birch Society. Proponują działania intelektualne, organizacyjne i edukacyjne, które mają na celu odzyskanie przestrzeni kulturowej przez zwolenników wolności i porządku konstytucyjnego.
Podsumowując, Marksizm: nowa generacja to praca wyraźnie zaangażowana, która nie aspiruje do neutralności badawczej, lecz do politycznego wpływu. Z perspektywy akademickiej może być traktowana jako cenne źródło do badań nad ewolucją konserwatyzmu amerykańskiego w XXI wieku oraz jako świadectwo nowego etapu „wojen kulturowych”, w których kultura, język i edukacja stają się polem zasadniczej batalii cywilizacyjnej. W tej perspektywie książka Gonzaleza i Gorki jest zarówno analizą, jak i manifestem – i właśnie to połączenie czyni ją pozycją wartą uwagi.
Polecamy Państwu „DO RZECZY+”
Na naszych stałych Czytelników czekają: wydania tygodnika, miesięcznika, dodatkowe artykuły i nasze programy.
Zapraszamy do wypróbowania w promocji.