Oto wypowiedź ucznia klasy VIII z Łomianek: „Już prawie rok mija od rozpoczęcia zdalnego nauczania w polskich szkołach. Trudno jest do końca powiedzieć, czy zdalne nauczanie jest dobre czy złe, ale na pewno z miesiąca na miesiąc poziom nauczania idzie w górę, lecz nie wiem, czy uczenie się przed komputerem może być tak wydajne jak na żywo w szkole. Na początku zamknięcia szkół, my uczniowie mieliśmy całkowicie wolne, ponieważ dziennie były maksymalnie 3 e-lekcje, a często nawet mniej. Dopiero kilka miesięcy później mieliśmy jakieś prawdziwe obowiązki, lecz wciąż zajęcia polegały głównie na odesłaniu karty pracy”. Z kolei uczennica klasy II warszawskiego liceum tak opisuje swoje odczucia w nowej rzeczywistości: „Lekcje online nie są tak efektywne, dyskusje też często nie wychodzą – trudne to jest, gdy się nikogo nie widzi i np. bardzo często w klasie dosłownie nikt nic nie mówi, wszyscy mają wyłączone kamerki i nie wiadomo, o co chodzi. Teoretycznie mamy więcej czasu dla siebie, na rzeczy, które nas interesują. Jednak gdy wszystkiego się uczysz w domu, nie ma motywacji ze strony uczniów i nauczycieli, wszyscy są przygnębieni i tracisz zapał do nauki. WF online nie istnieje. Brak interakcji z innymi prowadzi do szybkiego szaleństwa i utraty umiejętności socjalnych. Każdy dzień jest dokładnie taki sam. E-edukacja jest bardzo sucha – brak możliwości np. pójścia do muzeów, bibliotek, gdzieś tam razem z klasą. Jeszcze bardziej dołuje fakt, że jesteśmy w takim wieku, w którym tak naprawdę możemy wszystko, a COVID nam to wszystko odbiera, mamy świadomość utraty tego roku, w którym bardzo dużo mogłoby się wydarzyć w naszym życiu. Szkoła online to pseudo szkoła – brak interakcji nauczyciel a uczeń oraz relacji w grupie rówieśników skutkuje brakiem satysfakcji wypływającej z nauki i brakiem możliwości wypełnienia nastoletniego, szalonego życia”.
Pandemia zaskoczyła prawie wszystkie sektory, a w wielu z nich ujawniła fundamentalne braki. Jednym z nich było również szkolnictwo. Już od dłuższego czasu mówi się o potrzebie reformy, a każdy nowy rząd obiecuje wziąć to pod uwagę.
Przejście na naukę w formie zdalnej od samego początku ograniczyło możliwość realizacji przez szkoły wielu wymagań zawartych w podstawie programowej. Podstawie, która zdaniem wielu już od dawna powinna być zmodernizowana. Jak szacuje Bank Światowy, podczas zdalnych zajęć nawarstwiają się zaległości, a roczny przyrost wiedzy spadł o 60–70%. Podczas edukacji zdalnej trudno mówić o indywidualnym podejściu do osoby. Uczniowie, którzy mają niższe kompetencje, nie otrzymują wymaganego dla nich większego wsparcia. Nauka bez codziennego, bezpośredniego kontaktu uczniów z nauczycielami, a także bez wspólnej pracy w klasie jest dla większości trudnym wyzwaniem. Konsekwencją tego procesu jest obniżona efektywność i zaburzony proces uczenia się. Mimo wysiłków nauczycieli, którzy sami w szybkim tempie zdobywali cyfrowe umiejętności, powstają duże zaległości w przyswajaniu niezbędnej wiedzy. Oprócz tego pogłębia się nierówność, wiele dzieci nie ma wystarczającego sprzętu lub musi go dzielić z innymi domownikami. W warunkach izolacji rodziny przebywają przez cały czas razem, zaciera się granica praca-dom (zarówno w przypadku nauczycieli, jak i rodziców), co powoduje, że efektywność ich pracy także spada. Pamiętajmy, że szkoła nie tylko uczy podstawowej wiedzy teoretycznej, lecz także kształtuje w uczniach wzory postępowania. Tymczasem cały obecny system nauki zdalnej jest transmisją porcji wiedzy: „przeczytaj”, „zrób ćwiczenie”, „zapamiętaj” i..„zapomnij”. Ciężko nie zauważyć również, że oprócz teorii bardzo ważne są ćwiczenia praktyczne czy umiejętność pracy w zespole, czego nie zapewnią (zwłaszcza najmłodszym uczniom) zajęcia online. Etap wczesnoszkolny to nauka szkoły, rówieśników, relacji z nauczycielami, nauka funkcjonowania w grupie i w szkole. Następnie etap- licealny to rozwój osobowości, wybieranie swojej drogi życiowej, to zawierane, często na całe życie, przyjaźnie. Jak zapełnić tę lukę w życiu młodego człowieka?
Na pewno warto dokładnie zbadać, jakie są największe minusy zdalnej nauki. Pamiętajmy, że oprócz negatywnych aspektów warto dostrzec jej plusy na przyszłość. Jednym z nich jest np. dostęp do edukacji dla dzieci, które nie mogą uczestniczyć w nauce stacjonarnej. Zajęcia online są również pomocne na uczelniach wyższych, studenci mogą brać udział w wykładach z całego świata, nie wychodząc z domu. Świat cyfrowy staje się stałym elementem naszej codzienności i należy wziąć to pod uwagę. Na pewno jednak nauka zdalna nie powinna całkowicie zastępować stacjonarnego udziału w zajęciach. Warto więc zacząć od reform, które przede wszystkim poprawią jakość kształcenia ogólnego, wspomagając się nowszymi technikami. Połączmy tradycję z nowoczesnością, a otrzymamy solidną edukację dla obecnych i przyszłych pokoleń. Aby jednak tak było dzisiaj, niezbędne jest zapewnienie profesjonalnej opieki psychologicznej dla naszych dzieci. Każda klasa musi mieć obowiązkowe zajęcia z psychologiem, aby nie dopuścić do kumulacji pojawiających się problemów. Wsłuchajmy się w głos naszych dzieci, one wołają o pomoc i musimy im jej udzielić, zanim będzie za późno.