Komórki CAR-T, czyli genetycznie zmodyfikowane limfocyty T, dają nową szansę chorym na niektóre agresywne nowotwory hematologiczne2. Jak powstaje i działa terapia CAR-T?
Przygotowanie terapii CAR-T trwa kilka tygodni. Od chorego w ośrodku leczącym pobiera się limfocyty z krwi, a następnie transportuje materiał do laboratorium. Jak wygląda cały proces w szczegółach? W pierwszej fazie, podczas specjalistycznego procesu separacji składników krwi pacjenta lekarze izolują leukocyty, w tym limfocyty T. To właśnie te komórki krwi są kluczowe w walce z chorobą nowotworową3. Metoda CAR-T polega na opracowaniu zmodyfikowanych limfocytów T, które są „przeprogramowane”, aby atakować komórki nowotworowe.
Po pobraniu komórek od pacjenta są one przekazywane do laboratorium. Tam specjaliści rozpoczynają pracę nad ich modyfikacją genetyczną. Do DNA limfocytu T przy użyciu wektora wirusowego wprowadza się obcy fragment materiału genetycznego, czyli wszczepia im się gen, który koduje chimeryczny receptor rozpoznający antygen specyficzny dla nowotworu, z którym ta komórka ma walczyć. W ten sposób wskazuje się takiej komórce, co jest jej celem, jakie komórki w organizmie ma rozpoznawać i niszczyć.
Następnie nowo powstałe komórki CAR-T ulegają namnożeniu i są przygotowywane do podania. Przed wysyłką do pacjenta podlegają również rygorystycznej kontroli. Oczekując na terapię, chory może, jeśli lekarz o tym zdecyduje, otrzymać chemioterapię pomostową, a przed podaniem terapii CAR-T może zostać poddany chemioterapii zmniejszającej ilość limfocytów w organizmie.4 Następnie przeprogramowane komórki CAR-T zostają podane pacjentowi w trakcie jednorazowego wlewu dożylnego. Kiedy komórki CAR-T znajdą się już w organizmie chorego, są w stanie rozpoznać komórki nowotworowe i inne komórki z ekspresją określonego antygenu. Przyłączając się do nich, inicjują śmierć komórki.
Obecnie w Europie terapia CAR-T jest zarejestrowana w nawrotowym lub opornym na leczenie chłoniaku rozlanym z dużych komórek B (DLBCL) i pierwotnym chłoniaku śródpiersia z dużych komórek B (PMBCL) u pacjentów dorosłych, a także w nawrotowej lub opornej na leczenie ostrej białaczce limfoblastycznej z komórek B u dzieci i młodych dorosłych do 25. roku życia5.
W Polsce są 3 certyfikowane ośrodki – w Gliwicach, Poznaniu oraz dziecięcy we Wrocławiu6 – uprawnione do leczenia CAR-T.
Artykuł sponsorowany przez Novartis.
PL2004817951 (04/2020)
- „FDA grants breakthrough therapy designation for new CAR T-cell therapy for B-cell acute lymphoblastic leukemia”, https://ccr.cancer.gov/news/article/fda-
- Chimeric Antigen Receptor T Cells: A Race to Revolutionize Cancer Therapy, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6558337/,[Dostęp 25.03.2020]
- The Role of T-Cells in Cancer, https://www.verywellhealth.com/t-cells-2252171,[Dostęp 25.03.2020]
- Chimeric Antigen Receptor (CAR) T cells: Lessons Learned from Targeting of CD19 in B cell malignancies, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5603178/, [Dostęp 25.03.2020]
- Robin Foà, "CAR T Cells in the Treatment of Haematological Malignancies", https://touchoncology.com/insight/car-t-cells-in-the-treatment-of-haematological-malignancies/, [dostęp: 14.04.2020]
- Najnowocześniejsza immunoterapia uratowała pacjentkę Instytutu Onkologii w Gliwicach, http://naukawpolsce.pap.pl/aktualnosci/news%2C80758%2Cnajnowoczesniejsza-immunoterapia-uratowala-pacjentke-instytutu-onkologii-w, [Dostęp: 10.03.2020]