Nasz pierwszy literacki noblista Henryk Sienkiewicz zauważył celnie, że "kłamstwo jest chyba bardziej nagie niż prawda, albowiem stale od niej szat pożycza”.
Mi osobiście bardzo podoba się stwierdzenie autora dzieła „Erystyka, czyli sztuka prowadzenia sporów” Artura Schopenhauera: „Każda prawda przechodzi przez trzy etapy: najpierw jest wyśmiewana, potem zaprzeczana, a na końcu uważana za oczywistą”. Cóż, nic dodać, nic ująć. Jako autor różnych tez, które były w kontrze do większości, a potem się sprawdzały i były powszechnie przyjmowane jako „oczywista oczywistość” doskonale wiem, o czym pisał Schopenhauer.
Warto też uważnie przeczytać słowa francuskiego pisarza i filozofa Francoisa de La Rochefoucaulda: „Prawda nie przynosi tyle dobrego, ile zła powodują udające ją kłamstwa”. Nic dodać, nic ująć. W punkt.
Cytowałem tu na początku tekstu pierwszego polskiego laureata Literackiej Nagrody Nobla, Sienkiewicza. Teraz czas na drugiego z pięciu naszych noblistów z dziedziny literatury. Autor „Ziemi obiecanej” i „Chłopów” Władysław Stanisław Reymont napisał: „Prawda nie ma ojczyzny, przeto bywa traktowana jak uprzykrzony włóczęga”
Kolejny Francuz, pisarz i filozof Monteskiusz prawdę, może nawet dość niebezpiecznie, relatywizował. Stąd jego stwierdzenie: „Co jest prawdą dziś, okazuje się fałszem jutro”. Tenże Monteskiusz pokazywał też, że władza nie przepada za prawdą (każda?) pisząc: „Ciężkim brzemieniem jest prawda, gdy ją trzeba nieść przed tron książąt”.
Amerykański polityk Adlai Steverson ukazywał zadziwiający brak popularności prawdy. Tak to ujął: „Zauważamy, że bardzo często prawda bywa niepopularna i rywalizacja między rozkosznym złudzeniem a antypatycznym faktem, jest bardzo nierówną walką”.
Metaforą rodem z Indii popisał się pierwszy hinduski laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury Rabindranath Tagore. Oto ona: „Prawda wygląda niezgrabnie, gdy ma zbyt wiele sukienek”.
Z anglosaskim dystansem podszedł do zagadnienia prawdy Bernard Russell. Napisał on był: „Gdy mnie pytają, czy gotowym oddać życie za wyznawaną prawdę, to odpowiadam, że oczywiście nie. Przecież mogę się mylić”.
Przedstawiłam dziś wiele cytatów na temat prawdy. Uczyniłem to w czasie, gdy w Polsce toczy się walka o prawdę i to na wielu płaszczyznach od kultury przez religię do polityki i nauki. Pamiętajmy, że jak pisał wielki pisarz i wielki antykomunista, Józef Mackiewicz: „Tylko prawda jest ciekawa”